«Εγώ Αη Στράτη δε φοβάμαι...»

Ενα τριήμερο... ιστορικού πνεύματος οργανώνεται για τις 7-9 Ιουνίου σε μια συνάντηση μνήμης με προσκεκλημένους τους απογόνους χιλιάδων εξόριστων αριστερών που εκτοπίστηκαν στο νησί από το 1929 μέχρι και την πτώση της χούντας

Πάνω από 15.000 άνθρωποι εκτοπίστηκαν στον Αη Στράτη στη διάρκεια του 20ού αιώνα κατά τον οποίο χρησιμοποιήθηκε ως τόπος εξορίας σχεδόν αποκλειστικά για κομμουνιστές και άλλους αριστερούς πολίτες λόγω της απομόνωσής του και της μεγάλης απόστασής του από κάθε άλλο νησί του Αρχιπελάγους. Πρώτη διδάξασα η κυβέρνηση Βενιζέλου από το 1929 και μετά με την εφαρμογή του νόμου περί «Ιδιώνυμου αδικήματος», ο οποίος χρησιμοποιήθηκε εναντίον κομμουνιστών και άλλων ομάδων που απειλούσαν «την ασφάλεια του κοινωνικού καθεστώτος». Τη σκυτάλη πήρε η δικτατορία του Μεταξά που πλήθυνε τις τάξεις των εξόριστων κομμουνιστών στο νησί, οι οποίοι παραδόθηκαν μάλιστα από τον διοικητή της φρουράς στους Γερμανούς κατακτητές. Υπό την «επίβλεψή» τους πέθαναν από πείνα 33 κρατούμενοι.

Ο Αη Στράτης έκλεισε ως τόπος εξορίας το 1944, ξανάνοιξε και διατηρήθηκε μέχρι το 1962 για πάνω από 9.000 εξόριστους -μεταξύ τους κορυφαίοι διανοούμενοι όπως οι Δημήτρης Γληνός, Κώστας Βάρναλης, Γιάννης Ρίτσος, Τάσος Λειβαδίτης, Μενέλαος Λουντέμης, Θέμος Κορνάρος, Δημήτρης Φωτιάδης, Μάνος Κατράκης κ.ά.-, ενώ το νησί ξαναχρησιμοποιήθηκε για εκτοπισμό περιορισμένου αριθμού πολιτικών κρατουμένων από τη χούντα.

Μετά τη μεταπολίτευση το νησί μαζί με άλλα 20 και πλέον που για δεκαετίες χρησιμοποιήθηκαν ως τόποι εξορίας και εξόντωσης αριστερών πολιτών μετατράπηκαν -τουλάχιστον θεωρητικά- σε τόπους ιστορικής μνήμης. Στον Αη Στράτη το παλιό διδακτήριο, που είχε πληγεί από τον καταστροφικό σεισμό του 1968 και η χούντα άφησε ερειπιώνα για να εξαλείψει κάθε ίχνος μνήμης, αποκαταστάθηκε μόλις το 2007 και μετατράπηκε σε Μουσείο Δημοκρατίας.

Ενας άνθρωπος που έχει αγαπήσει βαθιά το μικρό νησί με τους λιγότερους από 200 κατοίκους και έχει με χαρά «αυτοεξοριστεί» εκεί δουλεύοντας αλλά και απολαμβάνοντας τη μοναδικότητά του, ο Θόδωρος Τσελεπής, έχει αναλάβει μια ξεχωριστή πρωτοβουλία. Το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος, 7-9 Ιουνίου, οργανώνει την πρώτη συνάντηση απογόνων εξορίστων στον Αγιο Ευστράτιο στο πλαίσιο της δράσης του «Ιχνηλατώντας το παρελθόν». «Το νησί το επισκέπτονται κάθε χρόνο απόγονοι εκτοπισμένων, που προσπαθούν, μάταια τις περισσότερες φορές, να βρουν μια αναφορά που να τους συνδέει με το παρελθόν. Δεν υπάρχει καν κάποιος κατάλογος εξορισθέντων στο δημαρχείο ή στο μουσείο του νησιού. Ετσι μου γεννήθηκε η ιδέα να καταγραφούν οι μαρτυρίες αυτών των επισκεπτών-προσκυνητών (και όχι μόνο) του νησιού. Να ακουστεί ο λόγος που τους οδήγησε σ’ αυτό το ταξίδι-προσκύνημα, αλλά κυρίως το πώς επιδρά σ’ αυτούς η στάση ζωής των προγόνων τους» μας λέει ο Θ. Τσελεπής, επισημαίνοντας πως σήμερα υπάρχουν ελάχιστα να θυμίζουν εκείνες τις περιόδους στη διάρκεια των οποίων εξορίστηκαν, διαβίωσαν, βασανίστηκαν, εκτελέστηκαν, πέθαναν χιλιάδες άνθρωποι. Μεταξύ αυτών η αφρόκρεμα των γραμμάτων, της επιστήμης, του πολιτισμού, αλλά κυρίως απλοί άνθρωποι, εργάτες και εργάτριες, αγρότες και υπάλληλοι, άντρες και γυναίκες ανεξαρτήτως ηλικίας. Στη διάρκεια του τριημέρου θα πραγματοποιηθεί ξενάγηση στους χώρους όπου έζησαν οι εξόριστοι, επίσκεψη στο Μουσείο Δημοκρατίας και ανοιχτές συζητήσεις με σκοπό την καταγραφή αναμνήσεων.

Η «ιχνηλάτηση του παρελθόντος» του Αη Στράτη από τον Θ. Τσελεπή δεν ξεκινάει τώρα. Ηδη έχει βιντεοσκοπήσει 7 συνεντεύξεις απογόνων εξορίστων -που είναι παιδιά τους, υπερήλικες πια, ή εγγόνια τους, μεσήλικες- και στο επικείμενο τριήμερο φιλοδοξεί να καταγράψει άλλες 10 -όλοι καλούνται να απαντήσουν στις ίδιες 15 ερωτήσεις του Θόδωρου- και όλες θα αποτελέσουν την πρώτη ύλη για ένα ντοκιμαντέρ.

Δρομολόγια για Αγιο Ευστράτιο υπάρχουν από Λαύριο κάθε Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή και Κυριακή και από Καβάλα κάθε Δευτέρα, Τετάρτη, Παρασκευή και Σάββατο. Για διαμονή υπάρχουν ξενώνες -πληροφορίες στην ιστοσελίδα του δήμου- ενώ και ο εμπνευστής της πρωτοβουλίας Θ. Τσελεπής διατίθεται για βοήθεια (στο τηλ. 6986 560 642).