Ergasianews.gr Η δυνατή φωνή του κόσμου της μισθωτής εργασίας!
Ο Eternauta (Κοσμοναύτης του Απείρου), ένα ιστορικό αργεντίνικο κόμικς που έγινε σειρά στο Netflix, είναι πλέον μια διεθνής επιτυχία που ξεπέρασε τα όρια της πατρίδας του, μιλώντας για μια δυστοπική πραγματικότητα απέναντι στην οποία μόνη διέξοδος και σωτηρία είναι η συλλογική δράση. Μια πραγματική διακήρυξη αρχών σε εποχές ταραγμένες, όπου το κεντρικό μήνυμα του βιβλίου «κανείς δεν σώζεται μόνος του» έρχεται σε ευθεία ρήξη με την επιταγή του αναρχοκαπιταλιστή προέδρου Χαβιέρ Μιλέι και του ακραίου ατομικισμού του «ο σώζων εαυτόν σωθήτω».
Η σειρά, που βασίζεται σε κόμικς (το πρώτο ισπανόφωνο και από τα κορυφαία έργα της λατινοαμερικανικής επιστημονικής φαντασίας) του Εκτορ Χερμάν Ουέστερχελντ (αγνοούμενος της δικτατορίας μαζί με πολλά μέλη της οικογένειάς του), αναθέρμανε τις διαμαρτυρίες εναντίον του ακροδεξιού Μιλέι και έδωσε νέα πνοή στις Γιαγιάδες της Πλατείας του Μάη και άλλες οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που απαιτούν να μάθουν τι έγιναν οι αγνοούμενοι και τα κλεμμένα παιδιά τους και μάχονται για δικαίωση, τιμωρία, μνήμη.
O Eternauta δημοσιεύτηκε το 1957-1959 σε συνέχειες στο περιοδικό Hora Cero, αφηγούμενος μια ιστορία αντίστασης: όταν ένα τοξικό χιόνι και μια εισβολή εξωγήινων σκοτώνουν μαζικά ανθρώπους θέλοντας να τους υποτάξουν, μόνη διέξοδος επιβίωσης αναδεικνύεται η συλλογική αντίσταση απέναντι στον τύραννο εχθρό. Για πολλούς Αργεντίνους σήμερα αυτό το τοξικό χιόνι που σκοτώνει ανθρώπους και διαλύει τον κοινωνικό ιστό είναι οι τοξικές πολιτικές ενός ακροδεξιού –διαταραγμένου σαν εξωγήινος– προέδρου που αφήνει πίσω του ερείπια, μιζέρια, καταστολή και ανθρώπους ξεχασμένους στην τύχη τους (ή την ατυχία τους). Είναι το σωτήριο «εμείς» απέναντι στο καταστροφικό μεσσιανικό «εγώ».
Ενα παρόν δεμένο με το τραύμα του παρελθόντος
Το βιβλίο γράφτηκε σε μια περίοδο βαθιών πολιτικών διεργασιών, που διαπερνούν τις γραμμές του: ο Ψυχρός Πόλεμος να δίνει τον τόνο και οι πυρηνικές δοκιμές να ξεσηκώνουν πάθη και φόβους στον κόσμο, ενώ στην Αργεντινή το πραξικόπημα του 1955 κατά του προέδρου Περόν και η αποκαλούμενη Απελευθερωτική Επανάσταση και η στυγνή δικτατορία του Αραμπούρου να εγκαινιάζουν τον αιματηρό διωγμό των περονιστών. Στη μεταφορά του στην οθόνη το κείμενο προσαρμόστηκε στο σήμερα και φέρει αναφορές και σε άλλα, πιο πρόσφατα ιστορικά γεγονότα: η δικτατορία του Βιντέλα, ο πόλεμος στις Μαλβίνες, οι οικονομικές κρίσεις, η νεο-αποικιοκρατία του δολαρίου, όλα πλεγμένα σε «ένα παρόν δεμένο με το τραύμα του παρελθόντος».
Το έργο είναι αδιαχώριστο από την ίδια τη ζωή του Ουέστερχελντ. Στρατευμένος στους αγώνες της εποχής του, μέλος πια των Μοντονέρος, της επαναστατικής πτέρυγας των περονιστών, συνελήφθη στη διάρκεια της δικτατορίας και το 1978 χάθηκαν για πάντα τα ίχνη του. Προηγουμένως είχαν εξαφανίσει τις τέσσερις κόρες του, ηλικίας από 18 ως 25 ετών (οι δύο από αυτές έγκυες που οι στρατιωτικοί τούς έκλεψαν τα παιδιά τους) και τρεις γαμπρούς του. Με την επιστροφή της δημοκρατίας, το 1983, το έργο βρέθηκε στο επίκεντρο της πολιτικής ως ένα προφητικό κείμενο για τη βία αλλά και τη συλλογική αντίσταση αφού, όπως έγραφε ο συγγραφέας, «ο πραγματικός ήρωας είναι ένας συλλογικός ήρωας, μια ανθρώπινη ομάδα».
Εμπνευση για νέες κινητοποιήσεις
Στην Αργεντινή ο αντίκτυπος της ταινίας είναι τεράστιος. Οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως οι HIJOS (οργάνωση των παιδιών των αγνοούμενων και δολοφονημένων) έκαναν καμπάνια με μια εικόνα από την ταινία όπου πρόσθεσαν τις φωτογραφίες από τις εξαφανισμένες κόρες του Ουέστερχελντ γράφοντας: «Ηξερες πως δύο εγγόνια του δημιουργού του Eternauta είναι αγνοούμενα και μπορεί να βρίσκονται εν ζωή; Αν γεννήθηκες ανάμεσα στον Νοέμβριο του 1976 και τον Ιανουάριο του 1978 ή αμφιβάλλεις για την ταυτότητα κάποιου που γεννήθηκε σε αυτό το διάστημα, επικοινώνησε με της Γιαγιάδες της Πλατείας του Μάη». Εκτοτε έχει εκτοξευτεί ο αριθμός των ανθρώπων που έρχονται σε επαφή με την οργάνωση για να διαπιστώσουν μέσα από γενετική ταυτοποίηση αν είναι παιδιά αγνοούμενων.
Φράσεις και αντικείμενα που χρησιμοποιούνται στη σειρά γίνονται συνθήματα και σύμβολα των αυξανόμενων διαμαρτυριών που ξεσπούν στην Αργεντινή και του πνεύματος συλλογικής αντίστασης στην ακραία λιτότητα του καθεστώτος. «Κανείς δεν σώζεται μόνος του», «Δεν ηττηθήκαμε, η αντίσταση ΖΕΙ», «Η θύελλα προχωρά, η αντίσταση επίσης», δεσπόζουν στις διαδηλώσεις μαζί με τις προστατευτικές στολές και τις αντιασφυξιογόνες μάσκες, ανάλογες αυτών που χρησιμοποιούνται (και εξίσου χρήσιμες κατά των χημικών που εκτοξεύονται με περισσή βία εναντίον τους).
Την περασμένη Τετάρτη, σαν κλωνοποιημένα αντίγραφα των πρωταγωνιστών της σειράς, εκατοντάδες Eternautas με αδιάβροχες στολές και αντιασφυξιογόνες μάσκες –όλοι τους μέλη συνδικάτων επιστημόνων– κατέβηκαν στους δρόμους καταγγέλλοντας τους πενιχρούς μισθούς τους, που έχασαν το 40-50% της πραγματικής τους αξίας λόγω του πληθωρισμού, και τις τραγικές περικοπές που υπονομεύουν (όταν δεν αναστέλλουν) το ερευνητικό τους έργο και την ίδια την ύπαρξη του Conicet, του βασικού επιστημονικού οργανισμού της χώρας, του οποίου περίπου το 15% του προσωπικού λόγω των συνθηκών έφυγε από τη χώρα. Το 2025 ο κρατικός προϋπολογισμός για τις επιστήμες ισοδυναμεί στο 0,152% του ΑΕΠ. Και μαζί στις διαδηλώσεις που κάθε Τετάρτη κάνουν οι συνταξιούχοι απαιτώντας αξιοπρέπεια την ώρα που οι 7 στους 10 δεν παίρνουν παρά 300 ευρώ: στο όριο της φτώχειας.
Και τώρα αυτή η συλλογική διεκδίκηση γίνεται πράξη καθώς σήμερα, συνδικάτα συνταξιούχων, καθηγητών, επιστημόνων, υγειονομικών, δημοσιογράφων, ατόμων με αναπηρίες, φεμινιστικές οργανώσεις, ανάμεσα στα πολλά άλλα, κατεβαίνουν έπειτα από μεγάλο διάστημα όλοι μαζί συντονισμένα σε μια αντιπολίτευση μη κομματική και σύσσωμη από τα κάτω, και πάλι στην κεντρική πλατεία, απέναντι από το Κογκρέσο.
«Ο Κοσμοναύτης του Απείρου» έγινε έτσι απρόσμενα ένα ισχυρό πολιτικό όπλο στην Αργεντινή, προτείνοντας ένα «άλλο παιχνίδι, συλλογικό, δίκαιο, δημοκρατικό», απαραίτητο περισσότερο από ποτέ μπροστά στις ενδιάμεσες εκλογές του Οκτωβρίου, που θα καθορίσουν πολλά για τις εξελίξεις στη χώρα, γράφει ο ερευνητής του Conicet Αλεχάντρο Ρουίς Μπάλσα. «Μπροστά στην κανονικοποίηση της χυδαιότητας, του θεάματος χωρίς ηθική και της επίκλησης της ατομικότητας ως ανώτατης αρχής της κοινωνίας, θυμίζει την ανατρεπτική δύναμη της συλλογικότητας και της αλληλεγγύης (και της ενότητας μπροστά σε έναν πανίσχυρο επικίνδυνο εχθρό) ως οχημάτων κοινωνικής προόδου.
