Ποιος θεωρείται Μονογονέας;

Μονογονέας, ουσιαστικά, θεωρείται ο γονιός που μεγαλώνει το παιδί του μόνος και σε πολλές περιπτώσεις μονογονείς δεν είναι μόνο οι χήροι ή οι ανύπαντρες μητέρες από επιλογή αλλά και οι διαζευγμένοι. Το τονίζουμε αυτό, διότι υπάρχουν άνθρωποι που ισχυρίζονται ότι στο διαζύγιο υπάρχουν και οι δύο γονείς άρα το παιδί δεν το μεγαλώνει ο ένας μόνος του, αγνοώντας προφανώς τα χιλιάδες περιστατικά όπου ο ένας-συνήθως ο πατέρας-έχει τη γονική μέριμνα στα χαρτιά αλλά στη πραγματικότητα εμφανίζεται 1 φορά το τρίμηνο ή το χρόνο ή και ποτέ. Εκεί είναι προφανές πως ακόμα κι αν μιλάμε για διαζύγιο, το παιδί μεγαλώνει με έναν!

• Ο νόμος βέβαια δεν έχει την ίδια άποψη και επειδή αρκετοί από εσάς μας ρωτάτε αν θεωρείστε μονογονείς, η δικηγόρος μας κυρία Ευγενία Φωτοπούλου, μας εξηγεί ποιός είναι ο ορισμός του μονογονέα και τί ισχύει νομικά!

«Συχνά μας τίθενται ερωτήματα σχετικά με τον ορισμό των μονογονεϊκών οικογενειών βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, ώστε να γίνει σαφές ποιοι δικαιούνται τα προνόμια που συχνά αποδίδει ο νόμος στους μονογονείς.

• Οι διάφορες δημόσιες υπηρεσίες αντιμετωπίζουν διαφορετικά η κάθε μία τις κατηγορίες που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν μονογονεϊκές οικογένειες, με αποτέλεσμα να επικρατεί μία σύγχυση σχετικά με τον ορισμό.
• Υπάρχουν καθαρές περιπτώσεις, όπως το μη αναγνωρισμένο τέκνο, το υιοθετημένο τέκνο από ένα μόνο γονέα, το ορφανό.
• Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις αμφισβητούμενες όπως οι διαζευγμένοι ή όσοι έχουν την επιμέλεια τέκνου εκτός γάμου αναγνωρισμένου από τον άλλο γονέα.

Ενιαίος ορισμός στο νόμο για τους μονογονείς, ώστε να γίνεται σε αυτόν αναδρομή κάθε φορά που μία νέα διάταξη αναφέρεται σε αυτούς, δεν υπάρχει. Κάθε νόμος έχει το δικό του ορισμό για το μονογονέα, ανάλογα το περιεχόμενο και το σκοπό του.

Για παράδειγμα σε διευκρίνιση του Υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης (αναφερόμενη στο άρθρο 7 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος) σχετικά με τον ορισμό του προστάτη μονογονεϊκής οικογένειας και το τέκνο που τον βαρύνει φορολογικά ορίζεται ότι «Προστάτης μονογονεϊκής οικογένειας θεωρείται αυτός που ασκεί εν τοις πράγμασι και κατ’ αποκλειστικότητα τη γονική μέριμνα ενός ή περισσότερων ανήλικων τέκνων, αποκλειστικά στις ακόλουθες περιπτώσεις: χηρεία, ελεύθερη συμβίωση χωρίς σύμφωνο συμβίωσης, τέκνο γεννημένο εκτός γάμου, υιοθεσία τέκνου από ένα μόνο γονέα».

Από την άλλη, στο νόμο 3838/2010 (που τροποποιεί το άρθρο 3812/2009 και αφορά τις προσλήψεις στον ιδιωτικό τομέα) ορίζεται ότι «Γονέας μονογονεϊκής οικογένειας νοείται ο γονέας εκείνος ο οποίος, κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης πρόσληψης, ασκεί εν τοις πράγμασι και κατ’ αποκλειστικότητα ή μετά από σχετική ανάθεση τη γονική μέριμνα ενός ή περισσότερων ανήλικων τέκνων. Το δικαίωμα αυτό ασκείται από τον γονέα και μετά την ενηλικίωση των τέκνων και μέχρι τη συμπλήρωση του 25ου έτους της ηλικίας τους.
ii. Τέκνα μονογονεϊκής οικογένειας είναι εκείνα τα οποία μέχρι την ενηλικίωση τους είχαν τον ένα μόνο γονέα τους. Στην περίπτωση αυτή υπάγονται και τα τέκνα τα οποία στερήθηκαν και τους δύο γονείς πριν την ενηλικίωσή τους. Το δικαίωμα αυτό ασκείται από το τέκνο μέχρι και τη συμπλήρωση του 30ού έτους της ηλικίας του».

Επίσης, σε οδηγίες του ΑΣΕΠ κατά καιρούς για τη συμμετοχή σε διαγωνισμούς έχει δοθεί στα έντυπά του πάλι ο εξής ορισμός για τους μονογονείς: «Ως μονογονέας νοείται ο γονέας εκείνος ο οποίος, κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης πρόσληψης, ασκεί εν τοις πράγμασι και κατ’ αποκλειστικότητα ή μετά από σχετική ανάθεση τη γονική μέριμνα ενός ή περισσότερων ανήλικων τέκνων. Το δικαίωμα αυτό ασκείται από τον γονέα και μετά την ενηλικίωση των τέκνων και μέχρι τη συμπλήρωση του 25ου έτους της ηλικίας τους. Ενδεικτικές περιπτώσεις: χηρα μονογονέας, άγαμη μητέρα με τέκνο χωρίς αναγνώριση από τον πατέρα, έκπτωση του άλλου γονέα από την άσκηση της γονικής μέριμνας, αφαίρεση γονικής μέριμνας του άλλου γονέα λόγω κακής άσκησης κ.λπ».

Το 1989 και το 2001, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα σε έκθεσή της σχετικά με τις μονογονεϊκές οικογένειες δεχόταν πως δεν υπάρχει διεθνώς κατοχυρωμένος ορισμός της μονογονεϊκότητας, ούτε καμιά χώρα διαθέτει έναν και μοναδικό «επίσημο» ορισμό. Στην ίδια έκθεση όριζε τη μονογονεϊκή οικογένεια ως την οικογένεια στην οποία: «Ένας γονέας – χωρίς σύζυγο ή σύντροφο αλλά, ίσως, μαζί με άλλα άτομα (π.χ. τους γονείς του) – ζει με ένα τουλάχιστον ανύπαντρο παιδί, εξαρτώμενο από αυτόν».

Αναζητώντας κάποιος στη νομοθεσία, μπορεί να βρει πολλές ακόμα αναφορές στον ορισμό του μονογονέα, χωρίς να υπάρχει ωστόσο ενιαίος ορισμός. Γι’ αυτό και όταν γίνεται χρήση του όρου αυτού σε ένα νόμο, υπάρχει συνήθως διευκρινιστική διάταξη, σχετικά με το τι εννοεί με τον όρο αυτό για τις ανάγκες του συγκεκριμένου νόμου.

Αν προσπαθούσαμε, τελικά, να συλλέξουμε τα κοινά στοιχεία από όλους τους ορισμούς, ίσως η ειδοποιός διαφορά ενός μονογονέα από ένα μη μονογονέα να έγκειται στο αν υπάρχει δεύτερος γονέας που να ασκεί ή όχι τη γονική μέριμνα. Βέβαια, όπως προελέχθη, το κριτήριο αυτό δεν είναι πάντα υποχρεωτικό πως θα ισχύει, καθότι πρέπει να εξετάζεται και τελολογικά η βούληση του νομοθέτη και ο σκοπός του νόμου».

Ευγενία Φωτοπούλου-Δικηγόρος, στο singleparent.gr