Φαντάζεστε με έναν μόνο αριθμό (προσωπικό και μοναδικό) να μπορούσατε από το κομπιούτερ ή το κινητό σας να διεκπεραιώσετε όλες τις διαδικασίες με τις δημόσιες υπηρεσίες, αντί να σπαταλάτε τον χρόνο σας προσπαθώντας να κερδίσετε την (άνιση) μάχη με τη γραφειοκρατία;
Για τη Μελίνα, την Ιρέν, τον Φίλιπ, την Αννα και τη Μαρία, που ζουν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αυτό δεν είναι σενάριο επιστημονικής φαντασίας, αλλά η καθημερινή τους πραγματικότητα. Η ηλεκτρονική επικοινωνία με το Δημόσιο είναι αποτελεσματική, γρήγορη, τυποποιημένη και ίδια για όλους και επειδή δεν υπάρχει προσωπική επαφή υπαλλήλου – πολίτη, αδιάβλητη και ανοιχτή.
Απαιτείται με βάση την "'Καθημερινή" βέβαια η ενοποίηση όλων των ψηφιακών συστημάτων – μητρώων, που στην Ελλάδα συναντά πολύ ισχυρές αντιστάσεις: από την απροθυμία των επιμέρους υπηρεσιών να «παραδώσουν» τα δεδομένα τους έως και την παρέμβαση της Εκκλησίας για να μην αποκτήσουν οι πολίτες ένα ενιαίο νούμερο.
Εμπιστοσύνη στο κράτος
«Οι συναλλαγές ενός πολίτη με τις δημόσιες υπηρεσίες δεν αποτελούν θέμα συζήτησης εδώ. Οι Σουηδοί έχουν εμπιστοσύνη στο κράτος», εξηγεί η Μελίνα, που κατοικεί στο Γκέτεμποργκ εδώ και έξι χρόνια και εργάζεται σε ιδιωτική εταιρεία. Σε αυτό το χρονικό διάστημα χρειάστηκε να πάει μόνο δύο φορές στην εφορία. Τη μία για να γραφτεί και να αποκτήσει Social Security Number (κάτι σαν τον ΑΜΚΑ και τον ΑΦΜ μαζί) και μία ακόμα, όταν της ήρθε μήνυμα στο κινητό για την κατάθεση φορολογικής δήλωσης και λόγω ανεπαρκούς γνώσης της γλώσσας δεν κατάλαβε πώς ακριβώς μπορούσε να κάνει τη διαδικασία!
«Ο προσωπικός σου αριθμός είναι το ηλεκτρονικό κλειδί για όλες τις υπηρεσίες, δημόσιες και ιδιωτικές», λέει η Μελίνα. Μπορείς να κάνεις τα πάντα, από το να ζητήσεις ένα πιστοποιητικό μέχρι να γραφτείς στο video club ή να πάρεις το φάρμακο που σου έχει συνταγογραφήσει ο γιατρός από οποιοδήποτε φαρμακείο της χώρας. Και αν το παιδί σου είναι άρρωστο, αρκεί να στείλεις ένα μήνυμα στη δουλειά –είτε εργάζεσαι στο δημόσιο, είτε στον ιδιωτικό τομέα– με τον λόγο της απουσίας σου. «Υπάρχει λέξη στα σουηδικά γι’ αυτό: VAB, σημαίνει είμαι σπίτι και προσέχω το άρρωστο παιδί μου», λέει η Μελίνα και εξηγεί ότι μπορείς με αυτόν τον τρόπο να λείψεις έως μία εβδομάδα. «Μετά πρέπει να στείλεις γράμμα με τη διάγνωση από γιατρό», συμπληρώνει.
Μα μπορεί να λες ψέματα… «Εδώ δεν διανοείται κανείς κάτι τέτοιο», απαντάει η Μελίνα. Η εμπιστοσύνη χτίζεται και στηρίζεται και από τις δύο πλευρές. «Τα στοιχεία από αυτά τα μηνύματα συγκεντρώνονται και βγαίνουν στατιστικές για τις παιδικές ασθένειες», εξηγεί.
Ο Φίλιπ έχει ένα διαφημιστικό γραφείο στο Γκέτεμποργκ και είναι ενθουσιασμένος με την εφαρμογή dooer. «Αγοράζεις κάτι για την εταιρεία, π.χ. έναν υπολογιστή, και πληρώνεις εσύ τα χρήματα. Βγάζεις λοιπόν φωτογραφία την απόδειξη, τη στέλνεις στην εφορία, εκείνοι στέλνουν τα στοιχεία στην τράπεζα και η τράπεζα την ίδια μέρα μεταφέρει τα χρήματα από τον λογαριασμό της εταιρείας στον δικό σου λογαριασμό. Ετσι, στο τέλος του χρόνου φαίνονται τα έξοδα και τα έσοδα της εταιρείας».
Η Ιρέν έχει γεννηθεί στη Γαλλία από Ελληνες γονείς και έτσι μπορεί από πρώτο χέρι να συγκρίνει τα δύο συστήματα: «Και οι Γάλλοι όταν αναφέρονται στο δημόσιο μιλούν για γραφειοκρατία και εγώ γελάω. Το σύστημα ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στη Γαλλία λειτουργεί πολύ καλά. Πρόσφατα χρειάστηκα ένα πιστοποιητικό ποινικού μητρώου, έκανα την αίτηση ηλεκτρονικά και μέσα σε δύο μέρες ήρθε το χαρτί».
«Στην Ολλανδία πολύ σπάνια κάποιος θα συναντήσει από κοντά εφοριακό», λέει η Μαρία που κατοικεί στη Χάγη. «Η εφορία σού στέλνει ηλεκτρονικά μια φόρμα με τα στοιχεία σου και εσύ συμπληρώνεις τις αλλαγές. Αν έχει παρακρατηθεί επιπλέον φόρος, επιστρέφουν το ποσό εντόκως άμεσα στον λογαριασμό σου». Ελληνίδα η ίδια, παντρεύτηκε Ολλανδό υπήκοο και δήλωσε τον γάμο ηλεκτρονικά. «Σε ένα μήνα ήρθε μήνυμα ότι ο γάμος μου αναγνωρίστηκε στην Ολλανδία. Συνοδευόταν από έναν κατάλογο με όλες τις υπηρεσίες που αντίστοιχα έχουν ενημερωθεί».
Ηλεκτρονικό… διαζύγιο
«Μπορείς όμως και να χωρίσεις ηλεκτρονικά», λέει γελώντας η Αννα, που εδώ και δέκα χρόνια ζει και εργάζεται ως ιδιωτική υπάλληλος στη Δανία. «Απλώς συμπληρώνεις μια φόρμα, ενημερώνεται ο άντρας σου, υπογράφει και αυτός και στη συνέχεια η πληροφορία αποστέλλεται στις υπηρεσίες». Πρέπει όμως το διαζύγιο να είναι συναινετικό. «Ναι, βέβαια», λέει από την άλλη άκρη της γραμμής.