Κυκλοφόρησαν πολλά σενάρια φορολόγησης των αυτοαπασχολουμένων

Όταν το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ μας κατατάσσει σε μια από τις τελευταίες θέσεις του πλανήτη όσον αφορά στη σταθερότητα και στην αξιοπιστία του φορολογικού συστήματος, δεν το κάνει άδικα. Ο Σεπτέμβριος ολοκληρώνεται και το υπουργείο Εργασίας δεν έχει προχωρήσει ακόμη στον επανυπολογισμό των ασφαλιστικών εισφορών για ένα εκατομμύριο επιτηδευματίες ούτε και έχει βεβαιώσει τις ασφαλιστικές εισφορές για την κάλυψη για εφάπαξ και για επικουρική ασφάλιση, θέμα που αφορά σε περισσότερους από 100.000 επαγγελματίες.

Την ίδια ώρα το υπουργείο Οικονομικών έχει ομολογήσει σε ανώτατο επίπεδο ότι διευρύνθηκε η φοροδιαφυγή στις τάξεις των αυτοαπασχολουμένων λόγω του νέου τρόπου υπολογισμού φόρων και ασφαλιστικών εισφορών, η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι μελετά παρεμβάσεις. Το μεγάλο πρόβλημα, αφορά στον εξαιρετικά κρίσιμο προϋπολογισμό του 2018. Όλα δείχνουν ότι η πτώση των φορολογητέων κερδών από τους επαγγελματίες συνεχίζεται με εντεινόμενο ρυθμό και το 2017 καθώς το κίνητρο απόκρυψης είναι τεράστιο.

Είναι πλέον αναμφισβήτητο ότι τα δηλωθέντα εισοδήματα των αυτοαπασχολουμένων μειώθηκαν το 2016 κατά 20% συγκριτικά με το 2015 και έχουν οδηγήσει στην κατάρρευση των εισπράξεων από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων. Η απόκλιση στο 8μηνο του 2017 έχει ξεπεράσει τα 460 εκατ. ευρώ ενώ μέχρι το τέλος του χρόνου, η ζημιά θα ξεπεράσει τα 800 εκατ. ευρώ. Αυτό, έχει να κάνει μόνο με τον φόρο εισοδήματος. Για τις ασφαλιστικές εισφορές, οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Εργασίας, προς το παρόν… δεν γνωρίζουν.

Ο λόγος;

Η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων δεν έχει ολοκληρώσει ακόμη τη συνεργασία με της με την ΗΔΙΚΑ (Ηλεκτρονική Διακτυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης) προκειμένου να σταλούν τα δηλωθέντα κέρδη των αυτοαπασχολουμένων για το 2016. Γιαυτόν ακριβώς το λόγο εξετάζονται διάφορα σενάρια για να περιοριστεί αυτό το κύμα, τα οποία όμως περνούν από την αλλαγή στον τρόπο φορολόγησης και υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών.

Το σχέδιο που είναι πάνω στο τραπέζι των δύο υπουργείων προβλέπει:

1. Αύξηση των φορολογικών επιβαρύνσεων για όσους δηλώνουν κέρδη έως 20.000 ευρώ και μείωση των βαρών για όσους δηλώνουν υψηλά κέρδη ώστε να μετριαστεί το κίνητρο φοροδιαφυγής. Είναι το σενάριο επαναφοράς του καθεστώτος φορολόγησης που ίσχυε πριν από το 2016.
2. Αύξηση του ελάχιστου πλαφόν ασφαλιστικών εισφορών για να τονωθούν οι εισπράξεις και να χρηματοδοτηθεί η μείωση του ανώτερου πλαφόν εισφορών από τα 70.000 ευρώ που είναι σήμερα.

Σύνδεση του πλαφόν των εισφορών και με τις φορολογικές επιβαρύνσεις: Είναι ένα πολύπλοκο σχέδιο που προβλέπει ότι αν το άθροισμα των επιβαρύνσεων από φόρους και εισφορές θα ξεπερνά το 50-55% των κερδών, αυτομάτως θα μπαίνει κόφτης στις εισφορές ώστε να μην αυξάνεται ακόμη περισσότερο η συνολική επιβάρυνση.

Θολό τοπίο

Έτσι, λίγο πριν μπούμε στο τελευταίο τρίμηνο της χρονιάς, ο αυτοαπασχολούμενος είναι βέβαιος ότι για σχεδόν ολόκληρο το 2018 θα πληρώνει και αναδρομικές εισφορές για το 2017 αλλά και τις τρέχουσες υποχρεώσεις ενώ δεν έχει την παραμικρή ιδέα για το πώς θα φορολογηθούν τα κέρδη που θα αποκτηθούν φέτος. Ο ορισμός της άσκησης επαγγέλματος σε… θολά νερά. Με βάση τις τελευταίες εκτιμήσεις, η καινούργια εκκαθάριση των ασφαλιστικών εισφορών δεν πρόκειται να έχει ολοκληρωθεί πριν από το τέλος Οκτωβρίου.

Τι σημαίνει αυτό στην πράξη;

1. Όσοι έχουν κέρδη κάτω των 8000-9000 ευρώ ετησίως (που είναι και οι περισσότεροι) δεν θα έχουν κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα καθώς ούτως ή άλλως πληρώνουν και θα πληρώνουν την ελάχιστη ασφαλιστική εισφορά.
2. Όσοι έχουν αύξηση κερδών το 2016 συγκριτικά με το 2015 θα κληθούν να βάλουν πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη καθώς θα επηρεαστούν οι εισφορές από τις αρχές του 2017. Το υπουργείο Εργασίας θα κάνει δόσεις και… ευκολίες πληρωμής. Αυτό σημαίνει στην πράξη ότι από τον Δεκέμβριο και μετά, ο ασφαλισμένος με τα αυξημένα κέρδη θα πληρώνει και τα όποια αναδρομικά προκύψουν για τις εισφορές του 2017 αλλά και το αυξημένο μηνιαίο ποσό για τις εισφορές του 2018. Βεβαίως, αυτοί που έχουν εμφανίσει αύξηση κερδών, είναι μετρημένοι. Οι περισσότεροι ανήκουν στην 3η κατηγορία, αυτών που έχουν μείωση κερδών.
3. Για όσους έχουν μείωση, τον Νοέμβριο ή τον Δεκέμβριο, θα γίνουν συμψηφισμοί με τα ποσά που έχουν καταβάλλει κατά τη διάρκεια του 2017. Αν προκύψει επιστροφή, ο επαγγελματίας θα έχει δικαίωμα είτε να πάρει τα χρήματά του πίσω, είτε να αφήσει στη μερίδα του για συμψηφισμό με μελλοντικές εισφορές που θα βεβαιωθούν. Ανάλογα με την έκταση της μείωσης ανά ΑΦΜ, θα φανεί και το δημοσιονομικό κόστος από τις εισφορές. Αν οι διαφορές είναι μεγάλες, η «τρύπα» στον προϋπολογισμό από τον φόρο (το ποσό των περίπου 800 εκατ. ευρώ που προαναφέρθηκε) θα μεγαλώσει ακόμη περισσότερο. Πάντως, στο υπουργείο Εργασίας αισιοδοξούν ότι δεν θα υπάρξει μεγάλο άνοιγμα καθώς οι περισσότεροι από τους επαγγελματίες κατατάσσονται ασφαλιστικά στο κατώτερο πλαφόν.