Eπικίνδυνο βακτήριο από την Ισπανία που ξεραίνει τις ελιές-Το "Xylella"

Σύμφωνα με την τελευταία ενημέρωση της αρμόδιας φυτοϋγειονομικής Υπηρεσίας της Ισπανίας, γνωστοποιήθηκε στην Ε.Ε. η διαπίστωση επιβλαβούς οργανισμού καραντίνας «Xylella fastidiosa» σε ελαιώνα ηλικίας 8 ετών στην Περιφέρεια της Μαδρίτης.

Καλούνται οι φυτωριούχοι, οι υπεύθυνοι στα σημεία πώλησης καλλωπιστικών φυτών και πολλαπλασιαστικού υλικού, οι παραγωγοί, οι συνεταιρισμοί, οι ιδιώτες γεωπόνοι, οι τελωνιακές αρχές, οι γεωπόνοι των Δήμων και οι Εργολάβοι δημοσίων κηποτεχνικών έργων για την εφαρμογή του φυτοϋγειονομικού καθεστώτος του επιβλαβούς οργανισμού «Xylella fastidiosa», σύμφωνα με την Εκτελεστική Απόφαση της Επιτροπής 2015/789/ΕΕ.

Πρόκειται για παθογόνο βακτήριο Ξυλέλα (Xylella) το οποίο ξεραίνει την ελιά και εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Ε.Ε στην Ιταλία στην περιοχή της Απουλίας τον Οκτώβριο του 2013.

Το βακτήριο «Xylella fastidiosa» έχει ορισθεί ως ένα από τα πιο επικίνδυνα βακτήρια των φυτών παγκοσμίως, δεδομένου ότι προκαλεί διάφορες ασθένειες με αρνητικό αντίκτυπο σε επίπεδο παραγωγής αλλά και οικονομικό για γεωργικές καλλιέργειες.

Οι οδηγίες καλούν οποιοδήποτε πρόσωπο υποψιάζεται ή αντιλαμβάνεται την παρουσία του συγκεκριμένου οργανισμού να ενημερώνει αμέσως τον αρμόδιο επίσημο φορέα(Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής-Τμήμα Ποιοτικού & Φυτοϋγειονομικού ελέγχου) και να του παρέχει όλες τις πληροφορίες, που αφορούν στην παρουσία ή την υπόνοια παρουσίας του συγκεκριμένου οργανισμού.

Επίσης, να γνωρίζουν για την υποχρέωση φυτοϋγειονομικού διαβατηρίου που καταρτίζεται και εκδίδεται σύμφωνα με την οδηγία 92/105/ΕΟΚ της Επιτροπής, για όλα τα φυτά προς φύτευση, εκτός των σπόρων, τα οποία ανήκουν στα γένη ή τα είδη που ορίζονται ως «φυτά-ξενιστές» καθώς και να ενημερωθούν για την τήρηση της φυτοϋγειονομικής νομοθεσίας, από τους υπόχρεους εγγραφής στο φυτοϋγειονομικό μητρώο. Η μη τήρηση της φυτοϋγειονομικής νομοθεσίας συνεπάγεται νομικές κυρώσεις, καταστροφή του φυτικού κεφαλαίου της Χώρας και σημαντικό πλήγμα στις εξαγωγές της.

Στη Χώρα μας δεν έχει διαπιστωθεί η παρουσία του «Xylella fastidiosa».

EFSA: Δεν υπάρχει θεραπεία για το Xylella Fastidiosa στις ελιές, αλλά μπορούν να μειωθούν οι βλάβες

Μεγάλης έκτασης πείραμα στις προβλησθείσες ελιές της Απουλίας από το βακτήριο Xylella Fastidiosa πραγματοποίησε ερευνητική ομάδα υπό την επίβλεψη της Ευρωπαϊκής Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA). Τα συμπεράσματα του πειράματος, που είχε ως στόχο να βρουν οι ερευνητές θεραπεία για το συγκεκριμένο βακτήριο, δημοσιεύτηκαν σε επιστημονικό άρθρο από την EFSA, στα αγγλικά.

Σύμφωνα με αυτό, τα συμπεράσματα είναι τα εξής:

• Οι υπό εξέταση θεραπείες μπορούν να μειώσουν τα συμπτώματα του X. fastidiosa σε ελαιόδεντρα, αλλά δεν εξαλείφουν το βακτήριο από τα μολυσμένα φυτά.
•  Δεν υπάρχει σήμερα γνωστή θεραπεία για την εξάλειψη του παθογόνου παράγοντα, σε συνθήκες αγρού.
• Οι ορθές πρακτικές διαχείρισης των ελαιώνων, που εφαρμόστηκαν σε συνδυασμό με τις υπό αξιολόγηση θεραπείες, ενδεχομένως να συνέβαλαν στην καταγραφόμενη έντονη ανάπτυξη και βελτιωμένη εμφάνιση των νοσούντων φυτών.
• Παρά το ότι βλέπουμε πιο έντονη ανάπτυξη και υγιή εμφάνιση, οι ελιές παραμένουν συστημικά μολυσμένες από το βακτήριο και θα μπορούσαν να ενεργήσουν ως πηγές μόλυνσης για άλλα φυτά.
• Θεραπείες δοκιμάστηκαν σε σύντομα χρονικά διαστήματα (π.χ. κάθε 8 εβδομάδες) και σε συνδυασμό με εντατικές πρακτικές διαχείρισης, κατά τη διάρκεια αυτής της πειραματικής φάσης, μπορεί να απαιτηθούν περαιτέρω προσαρμογές στη συχνότητα των θεραπειών. Επιπλέον, μόνο επεξεργασίες που πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια διαφορετικών εποχών μπορούν να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τη μακροπρόθεσμη αποτελεσματικότητα αυτών των προσεγγίσεων.
• Αν και πολλά προϊόντα ορείχαλκου χρησιμοποιούνται για τη λίπανση και την αντιμετώπιση των ασθενειών στη συμβατική και τη βιολογική γεωργία, οι αρνητικές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις από τη χρήση τους είναι η συσσώρευση υπολλειμμάτων ορείχαλκου στο έδαφος, με προβλήματα από την τοξικότητα του μετάλλου και την πιθανή μείωση της βακτηριακής ευαισθησίας.

Ως εκ τούτου, οι μακροπρόθεσμες μελέτες απαιτούνται για να επιβεβαιώσουν ότι οι θετικές επιπτώσεις στην απόδοση των καλλιεργειών μπορεί να διατηρηθεί για πολλά χρόνια και δεν αντισταθμίζονται από δυσμενείς συνέπειες για το περιβάλλον.

Η μετάδοση

Με βάση τα αποτελέσματα που συγκεντρώθηκαν μέχρι σήμερα, η EFSA θεωρεί ότι είναι πρόωρο να εξαχθούν συμπεράσματα σχετικά με τη μακροχρόνια χρησιμότητα αυτών των θεραπειών. Παρά την προκαταρκτική φύση της πειραματικής μεθόδου, τα αποτελέσματα και τη στατιστική ευρωστία τους, λόγω του μικρού αριθμού των φυτών, το Συμβούλιο αναγνωρίζει τις δυνητικά θετικές επιδράσεις αυτών των θεραπειών στην παράταση της παραγωγικής φάσης της ελιάς. Χρειάζεται, βέβαια, μία πειραματική επικύρωση με δεδομένα από μακροχρόνια πειράματα και σε διαφορετικές εποχές.

Ο τρόπος διασποράς του συγκεκριμένου οργανισμού σε μακρινές αποστάσεις είναι η μετακίνηση από μολυσμένες περιοχές προσβεβλημένων φυτών, προκειμένου να φυτευτούν σε άλλες. Επιπλέον, το βακτήριο μεταδίδεται από το μολυσμένο φυτό στο υγιή με έντομα – φορείς, όπως είναι διάφορα τζιτζίκια και άλλα μυζητικά ημίπτερα.

Στα μολυσμένα δένδρα ελιάς, το βακτήριο φράσσει το αγγείο του ξύλου, εμποδίζοντας τη μεταφορά του νερού και των θρεπτικών στοιχείων, με αποτέλεσμα την καχεκτική του ανάπτυξη και τελικά την ξήρανσή του», εξηγεί. Τα αρχικά συμπτώματα είναι ξηράνσεις σε μεμονωμένα φύλλα, που μοιάζουν με «κάψιμο», έπειτα ξηραίνονται οι βραχίονες και ακολουθεί ταχύτατη αποπληξία των δένδρων.Επίσης, αναφέρεται μαρασμός του φυλλώματος και των βλαστών, νανισμός και νέκρωση των δένδρων.

Τρόποι αντιμετώπισης

Σε περίπτωση διαπίστωσης ύποπτων συμπτωμάτων όπως αυτών του «καψίματος» των φύλλων και της ταχύτατης ξήρανσης δένδρων ελιάς, αμυγδαλιάς, βελανιδιάς, και θάμνων πικροδάφνης:

1. Να ειδοποιούμε άμεσα την κατά τόπο Διεύθυνση Αγροτικής Ανάπτυξης
2. Να πραγματοποιείται επίσκεψη στο σημείο αναφοράς και να λαμβάνεται δείγμα για επαλήθευση.
3. Δεν αγοράζουμε δενδρύλλια ή άλλα φυτά, εάν δεν έχουμε εγγύηση ότι αυτά δεν συνοδεύονται από αντίστοιχα πιστοποιητικά.
4. Προχωράμε με τις οδηγίες Γεωπόνου στο κλάδεμα των μολυσμένων κλαδιών.
5. Σε περίπτωση που το δένδρο έχει ξεραθεί μετά από την επαλήθευση του φυτοπαθολόγου, προχωράμε σε άμεσο ξερίζωμα και καύση.
6. Αναγκαστικό καθάρισμα από βάτα όλου του ελαιώνα.