Στην άσκηση ετοιμότητας "πέτυχαν!" Στην πράξη απέτυχαν!

Η άσκηση είχε πετύχει, αλλά στην πραγματικότητα ο κρατικός μηχανισμός απέτυχε, αφού η φωτιά παρέσυρε στο θάνατο δεκάδες συνανθρώπους μας και έκαψε τα πάντα στο πέρασμά της από το Ντάου Πεντέλης, στο Νέο Βουτζά και το Μάτι.

Ειδικότερα, όπως γράφει ο «Ελεύθερος Τύπος», στις 8 Μαΐου, στην άσκηση «Διά Πυρός» στην Πεντέλη, ο πρώην πλέον αναπληρωτής υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Νίκος Τόσκας, ο γ.γ. Πολιτικής Προστασίας Γιάννης Καπάκης και ο αρχηγός του Πυροσβεστικού Σώματος Σωτήριος Τερζούδης είδαν μία «ιδανική» αντιμετώπιση δασικής πυρκαγιάς στη θέση Πύριζα της Πεντέλης, σε σχετικά κοντινή απόσταση από το Νταού Πεντέλης, όπου ξέσπασε η φονική φωτιά.

Σκοπός της άσκησης «Διά πυρός 2018» ήταν να διαπιστωθεί σε ρεαλιστικές συνθήκες η επιχειρησιακή ετοιμότητα του μηχανισμού δασοπυρόσβεσης και η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς του, ο προσανατολισμός των υπηρεσιών στη μείωση του χρόνου ανταπόκρισης. Ολα τα παραπάνω απέτυχαν θανατηφόρα κάτω από πραγματικές συνθήκες, τα σχέδια της άσκησης τα πήρε ο άνεμος…

Η βελτιστοποίηση της ποιότητας συνεργασίας των εμπλεκόμενων φορέων, όπως ήταν ένας από τους στόχους της άσκησης, έγινε χείριστη και θανατηφόρα ερασιτεχνική την κρίσιμη στιγμή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το γεγονός πως ο αρχηγός του Πυροσβεστικού Σώματος Σωτήρης Τερζούδης δεν έκρινε σκόπιμη την επικοινωνία του με τον αρχηγό της Ελληνικής Αστυνομίας Κωνσταντίνο Τσουβάλα για την έγκαιρη ειδοποίησή του προκειμένου να προβεί στις απαραίτητες ενέργειες για τον απεγκλωβισμό πολιτών, ακόμη και απομάκρυνσή τους από τις καιόμενες περιοχές. Ο,τι περισώθηκε από την Αστυνομία, ήταν από την πρωτοβουλία του ταξίαρχου Κωνσταντίνου Βουτσελά, ο οποίος υπηρετεί όλα τα υπηρεσιακά του χρόνια σε περιοχές της Βορειοανατολικής Αττικής, ενώ είναι κάτοικος… Νέας Μάκρης, και του διοικητή του Β’ Τμήματος Τροχαίας Βορειοανατολικής Αττικής Αργύρη Μπακαλώνη, οι οποίοι την τελευταία στιγμή, με το προσωπικό που διέθεταν, κατάφεραν να απεγκλωβίσουν δεκάδες πολίτες, οι οποίοι επιχείρησαν να κινηθούν στη Λ. Μαραθώνος τις κρίσιμες στιγμές.

Drone και «Θησέας»

Τότε υπήρχε «αρχική εκτίμηση κατάστασης», που στις 23 Ιουλίου ήταν ανύπαρκτη, «κινητοποίηση-ανάπτυξη δυνάμεων», που τη… «μαύρη» Δευτέρα ήταν υποτυπώδης ή αδύναμη να αντεπεξέλθει. Στη «Διά Πυρός», σε χρονικό διάστημα μίας ώρας, βρέθηκε… ερπυστριοφόρο, πέταξαν Καναντέρ, ελικόπτερα, ακόμη και τετρακόπτερο drone, καθώς τα υπόλοιπα ηλεκτροκίνητα και βενζινοκίνητα, που αγοράστηκαν 4 εκατομμύρια ευρώ, είναι στο… συνεργείο, ενώ εμφανίστηκε μία μοτοσικλέτα περιπολίας της ομάδας «Θησέας» που είναι σε «ύπνωση» από το 2014.

Σύμφωνα με το σενάριο της άσκησης, δασική πυρκαγιά εκδηλώνεται, από άγνωστη αιτία, σε ημέρα με υψηλό δείκτη επικινδυνότητας, σαν αυτόν της «μαύρης» Δευτέρας 23 Ιουλίου, σε περιοχή με έντονο ανάγλυφο και σχετικά χαμηλή βλάστηση, η οποία κινείται ανεξέλεγκτα με κατεύθυνση Βορρά προς Νότο, για χρονικό διάστημα μίας ώρας περίπου, από την αρχική εκδήλωση μέχρι τον… τελικό έλεγχο, και καταλαμβάνει τελικά έκταση περίπου 1.500 στρεμμάτων, χωρίς να κινδυνεύσουν άμεσα κατοικημένες περιοχές. Στο Νταού Πεντέλης, σε σχετικά κοντινή απόσταση από τη θέση Πύριζα, όπου εξελίχθηκε η άσκηση, η φωτιά είχε πρόσφορο έδαφος να αναπτυχθεί θανατηφόρα, λόγω καιρού αλλά κυρίως λόγω ελλειμματικού κρατικού μηχανισμού.

Οι δράσεις που έγιναν τότε «ξεχάστηκαν» τις κρίσιμες ώρες της φωτιάς στην Ανατολική Αττική

Στην Πύριζα η αναγγελία της πυρκαγιάς, δηλαδή ο εντοπισμός της, έγινε από τα ΣμηΕΑ. Τι είναι αυτό; Συστήματα μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών του Πυροσβεστικό Σώματος. Κατά τη διάρκεια πτήσης του βλέπει τη φωτιά και δίνει την πληροφορία στο Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων (ΕΣΚΕ), ανύπαρκτο στην περίπτωση της πυρκαγιάς στο Νταού Πεντέλης.

Ακολουθεί τηλεφώνημα από διερχόμενο ποδηλάτη, ο οποίος αναφέρει ότι λευκό βαν κινείται ύποπτα στην περιοχή. Δίνεται διαταγή στο χειριστή του ΣμηΕΑ να το κατευθύνει βόρεια-βορειοανατολικά της θέσης Πύριζα και να προσπαθήσει να εντοπίσει το λευκό βαν, ενώ ειδοποιείται αμέσως η Διεύθυνση Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού (ΔΑΕΕ) να σπεύσει στο σημείο. Η ΔΑΕΕ μετά από έλεγχο ακινητοποιεί προς έλεγχο όχημα που μοιάζει με την περιγραφή που έχει δοθεί και στο εσωτερικό του βρίσκει ένα μπιτόνι με βενζίνη και στουπιά τα οποία κατάσχει και εν συνεχεία προβαίνει στη σύλληψη του οδηγού του οχήματος.

Στη… θλιβερή συνέντευξη Τύπου της Πέμπτης 26 Ιουλίου, Τόσκας και Τζανακόπουλος στρατολογούν δορυφορικά συστήματα από… κλειστές πηγές και «ισχυρά τεκμήρια», για να αναδείξουν το ενδεχόμενο οργανωμένου σχεδίου εμπρηστών. Ενας 65χρονος ύποπτος για εμπρησμό από αμέλεια, που έκαιγε σκουπίδια και κλαδιά στο Νταού, ακόμη δεν είναι κατηγορούμενος.

Το ΕΣΚΕ…, αξιολογώντας το συμβάν ως ιδιαίτερα σοβαρό, «λόγω των επικρατουσών καιρικών συνθηκών, αλλά και των γενικότερων συνθηκών της περιοχής, κινητοποιεί σε πρώτη φάση τις πλησιέστερες πυροσβεστικές δυνάμεις του Π.Σ. και Εθελοντικών Ομάδων, οι οποίες κινούνται για άμεση επέμβαση, ενώ στη συνέχεια κινητοποιούνται επιπλέον επίγειες δυνάμεις (οχήματα και πεζοπόρα τμήματα), εναέρια μέσα και οι υπόλοιπες δυνάμεις που εμπλέκονται βάσει του επιχειρησιακού σχεδιασμού σε συμβάντα αντίστοιχης κλίμακας». Στο Νταού δεν έγινε σχεδόν τίποτα από τα παραπάνω, ενώ την κρίσιμη ώρα πέταξε μόνο ένα ελικόπτερο και τα υπόλοιπα ήρθαν ενώ η τραγωδία είχε εξελιχθεί, καθώς βρέθηκαν καθηλωμένα στα αεροδρόμια εξαιτίας των θυελλωδών δυτικών ανέμων.

Στην άσκηση ένας πυροσβέστης, που… τραυματίστηκε, επιβιβάζεται σε SUPER PUMA που τον μεταφέρει σε ασφαλές σημείο. Στο Νταού, τα SUPER PUMA έφθασαν μετά τις 19:00, καθώς το ένα από αυτά έσβηνε και προστάτευε τα… διυλιστήρια στα Μέγαρα. Στη «Διά Πυρός» η διακοπή της εξέλιξης της πυρκαγιάς επιτυγχάνεται από τις ρίψεις των αεροσκαφών και την ανάπτυξη των επίγειων πυροσβεστικών δυνάμεων, στη φρικτή πραγματικότητα στο Μάτι τίποτα δεν αναπτύχθηκε…

Ο «Όλυμπος» και… 16 υπηρεσίες

Στην άσκηση είχε κάνει την εμφάνισή του και το κινητό επιχειρησιακό κέντρο «Ολυμπος», ενώ στο Μάτι… έκανε «guest» εμφάνιση την επόμενη μέρα, διαχείρισης των ανθρωπίνων απωλειών. Στη «Διά Πυρός» συμμετείχαν 16 κρατικές υπηρεσίες και τέσσερις εθελοντικές ομάδες. Συγκεκριμένα από τους: 12ο και 9ο Πυροσβεστικούς Σταθμούς Αθηνών, την Π.Υ. Νέας Μάκρης, την 1η ΕΜΑΚ, την ομάδα «ΘΗΣΕΑΣ», το Κινητό Επιχειρησιακό Κέντρο «Ολυμπος», τη Διεύθυνση Εναερίων Μέσων, τα ΣμηΕΑ, την Υγειονομική Υπηρεσία Π.Σ., το Πυροσβεστικό Συνεργείο Αθηνών, τη ΔΑΕΕ, την Περιφέρεια Αττικής, το ΓΕΕΘΑ, την ΕΛ.ΑΣ., το ΕΚΑΒ, τον ΣΠΑΠ, καθώς και οι εθελοντικές ομάδες: Εθελοντικές Δυνάμεις Δασοπυρόσβεσης και Διάσωσης Ροδόπολης, ο Σύλλογος Πολιτικής Προστασίας Αγίου Στεφάνου, Εθελοντές Πολιτικής Προστασίας Πεντέλης και ο Σύλλογος Προστασίας και Ανάπλασης Πεντελικού.

Κατά τη διεξαγωγή της άσκησης χρησιμοποιήθηκαν τα μη στελεχωμένα αεροσκάφη του Π.Σ. για τον εντοπισμό της εστίας της πυρκαγιάς, τον τελικό έλεγχό της και την πρώτη αποτύπωση της καμένης έκτασης, πυροσβεστικά αεροσκάφη (PZL-CL), ελικόπτερο του ΓΕΣ (CHINOOK) και τα ελικόπτερα του Π.Σ. ΒΚ-117 και SUPER PUMA.

Το «γελοίο» της ιστορίας ήταν πως ήταν σε… ετοιμότητα και παρέμεναν κοντά στο πεδίο της άσκησης ένα ασθενοφόρο του Π.Σ. και το Πυροσβεστικό Συνεργείο Αθηνών, το κινητό επιχειρησιακό κέντρο «Ολυμπος» σε… συνεργασία με το ΕΣΚΕ, που είχαν το συντονισμό όλων των εμπλεκόμενων φορέων της άσκησης.

«Συγχαρητήρια»

Και στην άσκηση, αλλά και στη θλιβερή πραγματικότητα ο τέως πλέον αναπληρωτής υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Νίκος Τόσκας, είχε… ψάξει αλλά δεν είχε βρει επιχειρησιακά λάθη!

Στο σύντομο χαιρετισμό του είχε πει: «Δίνω συγχαρητήρια στο Πυροσβεστικό Σώμα για την πολύ καλά συντονισμένη, σχεδιασμένη, συγκροτημένη άσκηση. Είδατε ότι χρησιμοποιήθηκαν όλα τα μέσα, ακόμη και μέσα που βρήκαμε καταχωνιασμένα από την εποχή των Ολυμπιακών Αγώνων. Και μη νομίζετε ότι είναι τόσο εύκολο -το είδατε στη πράξη- να συγκεντρώσεις όλους αυτούς τους ανθρώπους και όλα αυτά τα μέσα. Συγχαρητήρια στους εθελοντές, στην Περιφέρεια και στους δήμους που παρείχαν τα μέσα και τους ανθρώπους για τη διεξαγωγή της άσκησης. Καμία προσπάθεια δεν πετυχαίνει μόνο με ένα φορέα και η όποια προσπάθεια για να έχει καλό αποτέλεσμα πρέπει να συντονίζει και να συνδυάζει όλα τα μέσα και τους ανθρώπους. Ευχαριστούμε για τη συμμετοχή και πιστεύουμε ότι, αν χρειαστεί, θα είναι και συντονισμένη η ενέργεια και θα έχει γρήγορο αποτέλεσμα, για να σώσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο από το φυσικό μας πλούτο».

Ολα τα παραπάνω διαψεύστηκαν οικτρά στην πράξη και στο συντονισμό. Επιβεβαιώθηκε ίσως στο γεγονός ότι ήταν δύσκολο, ακόμη και για άσκηση, να συγκεντρώσει τόσους ανθρώπους και μέσα, κάτι που φάνηκε στο Μάτι, πόσω μάλλον να συντονίσεις ένα «άτακτο στράτευμα» και τον πιο… στρεβλό μηχανισμό του Ελληνικού Δημοσίου, σε επίπεδο υψηλόβαθμων αξιωματικών, όπως είχε πει προφητικά κάποτε.

Ο κ. Τερζούδης, αρχηγός του Πυροσβεστικού Σώματος, είχε ευχαριστήσει όλους τους συμμετέχοντες και είχε δηλώσει «ότι αυτή η άσκηση σηματοδοτεί την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου στην οποία θα εφαρμοστούν όλα όσα έχουν σχεδιαστεί τους προηγούμενους μήνες». Δεν εφαρμόστηκε τίποτα…

Οι θεατές

Τη «Διά Πυρός» είχαν παρακολουθήσει: ο υπαρχηγός Επιχειρήσεων Αντιστράτηγος Π.Σ. Βασίλειος Ματθαιόπουλος, ανώτατοι αξιωματικοί του Π.Σ. και της ΕΛ.ΑΣ., ο μητροπολίτης Θερμοπυλών Ιωάννης Σακελλαρίου, οι αντιπεριφερειάρχες Βορείου Τομέα Αθηνών Γιώργος Καραμέρος, Ανατολικής Αττικής Πέτρος Φιλίππου, οι δήμαρχοι Πεντέλης ∆ημήτρης Στεργίου, Αμαρουσίου Γιώργος Πατούλης, Βριλησσίων Ξένοφων Μανιατογιάννης, Παλλήνης Αθανάσιος Ζούτσος, οι αντιδήμαρχοι Παλλήνης Μπάρμπας Ιωάννης και Πυργιώτης Αλέξανδρος, Ραφήνας Αντώνης Παλπατζής, η περιφερειακή σύμβουλος Ανατολικής Αττικής Γιάννα Τσούπρα (σημαντική μάρτυρας για όσα συνέβησαν στο Μάτι), ο δασάρχης Πεντέλης Θανάσης Ρέππας, ο γενικός γραμματέας της Δ/νσης Δασών & Αγροτικών Υποθέσεων Αναστάσιος Καλπαξίδης, από τη Διεύθυνση Συντονισμού και Επιθεώρησης Δασών ο Γεώργιος Βασιλόπουλος, ο συντονιστής της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής Σπυρίδων Κοκκινάκης, ο πρόεδρος ΣΠΑΠ Βλάσσης Σιώμος, εκπρόσωποι των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας, της Περιφέρειας Αττικής, της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, εθελοντικών οργανώσεων, καθώς και του Δασαρχείου Πεντέλης.

Η εκκένωση στις κατασκηνώσεις στον Αγιά Ανδρέα Νέας Μάκρης

Από τις μοναδικές «ηλιαχτίδες» συντονισμένης προσπάθειας κρατικού μηχανισμού καταγράφηκε στην εκκένωση των κατασκηνώσεων της ΕΛ.ΑΣ. στον Αγιο Ανδρέα Νέας Μάκρης, όπου βρίσκονταν 370 παιδιά. Στις 29 Ιουνίου, με διαταγή του ο αρχηγός της Αστυνομίας, Κωνσταντίνος Τσουβάλας, είχε τονίσει το θέμα ασφάλειας των κατασκηνωτών, ομαδαρχών και του προσωπικού της κατασκήνωσης. «…τους θερινούς μήνες, λόγω των υψηλών θερμοκρασιών, ανευθυνότητας ή και δολιοφθοράς, ο κίνδυνος εκδήλωσης πυρκαγιάς, κυρίως στις δασώδεις περιοχές και όπου υπάρχουν θάμνοι, ξερά χόρτα και λειτουργούν κατασκηνώσεις, είναι πολύ αυξημένος. Την τελευταία εβδομάδα περίπου έχουν εκδηλωθεί τέσσερα περιστατικά πυρκαγιάς, εκ των οποίων τα τρία περιστατικά έλαβαν χώρα εντός παρακείμενης εγκατάστασης, σε απόσταση 300-400 μέτρων, σε ευθεία γραμμή από την κατασκήνωσή μας, και ένα σήμερα (29/06/2018) και ώρα 14.30 στην οδό Αγίας Μαρίνας, κοντά σε δασική έκταση, πλησίον της προαναφερθείσας εγκατάστασης και σε απόσταση 500 μέτρων από την κατασκήνωση», ανέφερε η σχετική διαταγή.

Επισημαίνεται ότι σε δύο από τις περιπτώσεις αυτών των πυρκαγιών εφαρμόστηκε το επιχειρησιακό σχέδιο πυροπροστασίας, χωρίς τότε να απαιτηθεί η εκκένωση της κατασκήνωσης, ενώ οι θέσεις και ο τρόπος των πυρκαγιών παρέπεμπαν σε εμπρησμό. Το ίδιο σχέδιο αλλά με εκκένωση εφαρμόστηκε τη «μαύρη» Δευτέρα 23 Ιουλίου. Περίπου 400 παιδιά «ξέφυγαν» έγκαιρα και μεταφέρθηκαν με λεωφορεία μέσω της Διονύσου στις σχολές της Αστυνομίας, όπου τα παρέλαβαν οι γονείς τους. Ηταν ένα παράδειγμα άσκησης που εφαρμόστηκε σωτήρια στην πράξη…