Μόνο αν ξεπεραστούν 8 εμπόδια θα γίνει πράξη η μη μείωση των συντάξεων

Αντιμέτωπη με την …τέλεια καταιγίδα στο μέτωπο των συντάξεων βρίσκεται η κυβέρνηση, καθώς η ζημιά του 2015 και οι αποφάσεις του Eurogroup την εγκλωβίζουν στην εφαρμογή μιας συμφωνίας χωρίς αύριο, η οποία μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε πρόωρες εκλογές!

Την περασμένη εβδομάδα σημειώθηκε το πρωτοφανές στα σύγχρονα ελληνικά χρονικά, να κατατίθεται ένα προσχέδιο Προϋπολογισμού με… διπλοεγγραφές στα βιβλία του Κράτους, σενάρια και υποθέσεις εργασίας που αναμφίβολα δεν προσδίδουν αξιοπιστία στα ελληνικά δημοσιονομικά και μακροοικονομικά στοιχεία και σίγουρα δεν εμπνέουν εμπιστοσύνη στις αγορές. Μάλιστα, μετά την κατάθεση του προσχεδίου του Προϋπολογισμού και των αιτιάσεων της κυβέρνησης για μη εφαρμογή των αντιμέτρων ώστε να μη μειωθούν οι συντάξεις, τα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων πήραν την… ανιούσα και το Χρηματιστήριο Αθηνών την κατιούσα!

Η κυβέρνηση εξηγεί το "Παρασκήνιο", προσπαθεί να αγοράσει χρόνο ώστε, αν έρθει αντιμέτωπη με το μοιραίο, να προσπαθήσει ενδεχομένως να αποδράσει μέσω πρόωρων εκλογών.

1. Ο μόνος τρόπος για να καθυστερήσει το… μοιραίο είναι η συνέχιση της… ακυβερνησίας στο Συμβούλιο της Επικρατείας, το οποίο εξακολουθεί να είναι ακέφαλο.
2. Ακόμη και αν συγκροτηθεί σε σώμα το νέο προεδρείο μέσα στις επόμενες μέρες, θα περάσουν τρεις και τέσσερις μήνες προκειμένου να εξεταστεί στην Ολομέλεια και να υπάρξει απόφαση για τη συνταγματικότητα του νόμου Κατρούγκαλου.
3. Ωστόσο, οι εκπρόσωποι των δανειστών «έχουν μυριστεί» τι ακριβώς γίνεται και δεν είναι διατεθειμένοι να καθίσουν με τα χέρια σταυρωμένα!
4. Η μετάθεση της εφαρμογής του μέτρου περικοπής των συντάξεων είναι εξαιρετικά δύσκολη και πολύπλοκη υπόθεση, καθώς έχει πολιτικά, εθνικά, οικονομικά, νομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά.
5. Η ψήφιση του μέτρου, και μάλιστα δύο φορές από την παρούσα κυβέρνηση, αποτελεί ένα ισχυρό «όπλο» στα χέρια των δανειστών, οι οποίοι διατείνονται ότι το υπερ-πλεόνασμα αποτελεί εθνική πολιτική ως προς τη διανομή του, αλλά τα συμφωνημένα μέτρα περνάνε καθαρά μέσα από τη δικαιοδοσία των εμπλεκομένων στο πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας.
6. Μάλιστα, έχουν διαμηνύσει ότι δεν τίθενται σε διαπραγμάτευση συμφωνημένα μέτρα που εντάσσονται στο πρόγραμμα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων έχοντας μάλιστα εξαιρετικά σοβαρό δημοσιονομικό αποτύπωμα, όπως συμβαίνει με τις συντάξεις.

Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση έχει μπροστά της ένα… βουνό από εμπόδια τα οποία δεν είναι εύκολο να παρακαμφθούν, προκειμένου να μη μειωθούν οι συντάξεις. Πιο συγκεκριμένα:

Οι αποφάσεις του Eurogroup

Η απόφαση της 21ης Ιουνίου κυρώθηκε από τα Κοινοβούλια χωρών όπως η Γερμανία και η Ολλανδία, περιλαμβάνοντας το «πακέτο» ελάφρυνσης του χρέους μαζί με το προαπαιτούμενο της μείωσης των συντάξεων. Σε κάθε περίπτωση, η μη εφαρμογή του μέτρου μείωσης των συντάξεων (το οποίο θεωρείται βαθύτατα δομικό αλλά και δημοσιονομικό) θα τινάξει στον αέρα τη συμφωνία του περασμένου Ιουνίου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για πολλές κυβερνήσεις οι οποίες έχουν υπογράψει το σχετικό κείμενο.

• Στην… ακραία εκδοχή ενδεχόμενης συμφωνίας της κυβέρνησης με τους δανειστές για να μην εφαρμοστεί το μέτρο, θα πρέπει να γίνει συζήτηση στα Κοινοβούλια των χωρών αυτών, προκειμένου να αναθεωρηθεί το πλαίσιο της συμφωνίας της 21ης Ιουνίου.
• Κάτι τέτοιο θεωρείται εξαιρετικά δύσκολο στην παρούσα φάση, λόγω των επικείμενων ευρωεκλογών αλλά και του δυσμενούς κλίματος που υπάρχει για την Ελλάδα στα κόμματα της αντιπολίτευσης σε πάρα πολλές χώρες της Ευρωζώνης.
• Αυτό φάνηκε και στην πρόσφατη ομιλία του Αλέξη Τσίπρα στο Ευρωκοινοβούλιο, όπου συμμετείχε το 10% των ευρωβουλευτών, ενώ όσοι επέλεξαν να μιλήσουν ήταν ιδιαίτερα οξείς και επιθετικοί μαζί του. Επιπλέον, όσοι συγχέουν υποχωρήσεις στα εθνικά θέματα με αντάλλαγμα γενναιόδωρες διευκολύνσεις στο μεταμνημονιακό πρόγραμμα μάλλον δεν έχουν επαφή με την πραγματικότητα.

Το θέμα θεωρείται εξόχως σοβαρό σε συνδυασμό με τις εξελίξεις στην Ιταλία και για τον λόγο αυτόν ο Μόνιμος Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) εμφανίζεται, διά του επικεφαλής Κλάους Ρέγκλινγκ, να τηρεί σκληρή γραμμή. Εν προκειμένω, οι Ευρωπαίοι θέλουν να στείλουν ένα ηχηρό μήνυμα στην Ιταλία μέσω του πειθαναγκασμού της Ελλάδας και κυρίως της κυβέρνησης Τσίπρα, με το γνωστό παρελθόν το 2015…

Απενεργοποιούνται τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους

Χωρίς το μέτρο της μείωσης των συντάξεων δεν νοείται ενεργοποίηση των ρητρών ελάφρυνσης του χρέους. Σημειώνεται ότι η συμφωνία του Eurogroup περιλαμβάνει την κατάργηση, από φέτος, του step-up επιτοκίου που σχετίζεται με τα δάνεια του προγράμματος, αλλά και τη χρήση από τον ESM των κερδών των κεντρικών τραπεζών (SMPs, ANFAs) από τα ελληνικά ομόλογα του 2014 και τη σταδιακή επιστροφή τους στην Ελλάδα.

• Τα εν λόγω κεφάλαια θα μεταφέρονται ισόποσα, σε εξαμηνιαία βάση (Δεκέμβριο και Ιούνιο), αρχής γενομένης από φέτος μέχρι τον Ιούνιο του 2022, μέσω ξεχωριστού λογαριασμού του ESM, και θα χρησιμοποιηθούν για τη μείωση των ακαθάριστων χρηματοδοτικών αναγκών ή για τη χρηματοδότηση άλλων συμφωνηθέντων επενδύσεων στην Ελλάδα.

Επιπλέον, χωρίς το δομικό μέτρο μείωσης των συντάξεων, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να τηρήσουν οι εταίροι-δανειστές και έναν άλλο πολύ σημαντικό όρο της συμφωνίας, ο οποίος αφορά στην παράταση της περιόδου χάριτος για τα δάνεια του EFSF κατά 10 χρόνια και την επιμήκυνση της μέσης διάρκειας λήξης επίσης κατά 10 χρόνια.

Αξιώσεις για εξίσωση συντάξεων από τους νέους συνταξιούχους

Αν δεν γίνουν οι περικοπές στις συντάξεις των παλαιών ασφαλισμένων, τότε όσοι βγήκαν στη σύνταξη μετά την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου θα εγείρουν αξιώσεις για εξίσωση των μηνιαίων αποδοχών τους και επιστροφή αναδρομικών!

• Ένα τέτοιο ενδεχόμενο… τρομοκρατεί τους δανειστές, οι οποίοι επισημαίνουν ότι όχι μόνο δεν θα υπάρξει μείωση δαπάνης κατά 2,065 δις ευρώ, αλλά το ασφαλιστικό σύστημα θα επιβαρυνθεί και με επιπλέον 1 δις ευρώ, καθώς οι νέοι ασφαλισμένοι θα ζητήσουν ίση μεταχείριση.

Σε μια τέτοια περίπτωση, η δημοσιονομική επίπτωση θα είναι πάνω από 3,1 δις ευρώ ή περίπου 1,6% του ΑΕΠ και βεβαίως δεν τίθεται καν προς συζήτηση από τους εταίρους-δανειστές.

Προβληματίζουν οι οφειλές του ΕΦΚΑ

Οι εταίροι-δανειστές έχουν εντοπίσει σοβαρό πρόβλημα στη λειτουργία του ΕΦΚΑ, καθώς, με βάση τον Προϋπολογισμό που κατατέθηκε, οι υποχρεώσεις προς τους ασφαλισμένους κατά το οκτάμηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2018 φτάνουν το 1,162 δισ. ευρώ και συνεπώς εκτιμάται ότι έως το τέλος τους έτους το ποσό θα φτάσει στο 1,5 δις ευρώ.

• Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι αυτήν τη στιγμή δεν υφίσταται το… ψεύτικο πλεόνασμα που παρουσιάζει ο ΕΦΚΑ. Συνεπώς, αν το σύστημα πρέπει να καταβάλει υποχρεώσεις ύψους 1,5 δις ευρώ, τότε δεν υπάρχει επί της ουσίας πλεόνασμα, το οποίο μέχρι σήμερα έχει δημιουργηθεί από το… ξεζούμισμα των ασφαλισμένων και κυρίως των ελεύθερων επαγγελματιών.

Με δεδομένη τη φθίνουσα πορεία της επιχειρηματικότητας αλλά και των μισθών, οι δανειστές ανησυχούν ότι όσο θα περνάει ο χρόνος, τόσο πιο μεγάλες θα γίνονται οι επιβαρύνσεις για τον Προϋπολογισμό αλλά και τον ΕΦΚΑ.

Ακραία… δημογραφικά φαινόμενα

Οι εταίροι-δανειστές έχουν καταστήσει σαφές ότι το μέτρο της μείωσης των συντάξεων σε ποσοστό 1% του ΑΕΠ αποτελεί όχι μόνο μνημονιακή υποχρέωση στο… μεταμνημονιακό πρόγραμμα, αλλά ουσιαστικό διαρθρωτικό μέτρο για τη βιωσιμότητα του Ασφαλιστικού.

• Η αύξηση των θανάτων κατά 36.000 σε σχέση με τις γεννήσεις το 2017 και οι δυσμενείς συσχετισμοί για τα επόμενα χρόνια καθιστούν αναπόφευκτη τη μείωση.
• Κι αυτό, γιατί η ραγδαία γήρανση του πληθυσμού, οι χαμηλότεροι ρυθμοί φυσιολογικής ανανέωσης και η αναλογία 1,3 εργαζομένων προς 1 συνταξιούχο δεν αφήνουν περιθώρια για… εκπτώσεις.

Μάλιστα, οι δυσμενείς δημογραφικές εξελίξεις έχουν αναγκάσει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να προχωρήσει σε πολλές συστάσεις προς την Ελλάδα αλλά και την… Κομισιόν, ώστε να προωθηθούν και νέες μεταρρυθμίσεις πέραν του νόμου Κατρούγκαλου, με παρεμβάσεις τόσο στα όρια ηλικίας (τουλάχιστον 70 έτη) αλλά και σε αναθεώρηση του ποσοστού αναπλήρωσης των συντάξεων προς τα κάτω!

Συνδυασμός-σοκ λόγω μείωσης των συντάξεων και του αφορολόγητου ορίου

Οι περικοπές των συντάξεων είναι αναπόφευκτες, και αυτό το γνωρίζουν στην κυβέρνηση και στο υπουργείο Οικονομικών, λόγω του τεράστιου κόστους που προκάλεσαν η «περήφανη διαπραγμάτευση» του 2015 και το τρίτο αχρείαστο μνημόνιο.

• Με βάση την υπόθεση εργασίας ότι δεν θα εφαρμοστούν το 2019, αυτό σημαίνει ότι το μέτρο θα μετατεθεί για το 2020. Ωστόσο, τη συγκεκριμένη χρονιά έχει προγραμματιστεί και η μείωση του αφορολόγητου ορίου στα 5.636 ευρώ. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η τότε κυβέρνηση θα υποστεί στην κυριολεξία ένα πολιτικό σοκ, λόγω του… σοκ που θα υποστούν τουλάχιστον 1.500.000 συνταξιούχοι και πάνω από 3.000.000 μισθωτοί και συνταξιούχοι.
• Η ταυτόχρονη εφαρμογή του μέτρου μείωσης των συντάξεων και του αφορολόγητου ορίου το 2020 οδηγεί όμως και σε σοβαρές μακροοικονομικές αβεβαιότητες. Κι αυτό, γιατί θα λείψουν από την οικονομία περίπου 3 δις ευρώ ή 1,6% του ΑΕΠ, επηρεάζοντας δραματικά τη ζήτηση, την κατανάλωση, τα φορολογικά έσοδα, τις επενδύσεις και το ΑΕΠ.

Άρα ταυτόχρονη εφαρμογή δύο τέτοιων βαρύτατων μέτρων θα είναι έγκλημα ή και αυτοκτονία για την τότε κυβέρνηση και πολύ περισσότερο σκέτη… τρέλα για τους εταίρους-δανειστές. Αποτελεί ίσως το σημαντικότερο εμπόδιο για την ομαλή εφαρμογή του μεταμνημονιακού προγράμματος, πέραν των τυπικών που έχουν να κάνουν με το Eurogroup, τις χώρες που έχουν ψηφίσει στα Κοινοβούλιά τους τη σχετική συμφωνία ή ακόμη και το νομικό θέμα εξίσωσης παλαιών και νέων ασφαλισμένων προς τα… πάνω.

Στο… στόμα των οίκων αξιολόγησης

Αν δεν γίνουν οι περικοπές στις συντάξεις, οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης έχουν προειδοποιήσει ότι θα προχωρήσουν σε υποβάθμιση του αξιόχρεου της Ελλάδας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα επιτόκια των ομολόγων, αλλά και για τη θέση της χώρας στον παγκόσμιο επενδυτικό χάρτη. Ουσιαστικά, η μη εφαρμογή του μέτρου κλείνει επ’ αόριστον την πόρτα των αγορών για την Ελλάδα, κάτι που φαίνεται ήδη υπό τις παρούσες συνθήκες. Έτσι, οι επενδυτές στην πραγματική οικονομία θα αρνούνται να αναλάβουν ρίσκο, από τη στιγμή που η χώρα μας δεν θα έχει επιστρέψει υγιώς στις αγορές και παρά το γεγονός ότι υπάρχει διαθέσιμο «μαξιλάρι ασφαλείας» περίπου 27 δις ευρώ έως τον Ιούλιο του 2020.

Η συνταξιοδοτική δαπάνη πρέπει να αντιστοιχεί στο 10% του ΑΕΠ

Η μείωση των συντάξεων έχει δομικό, διαρθρωτικό και δημοσιονομικό χαρακτήρα, καθώς η Ελλάδα εξακολουθεί να έχει το υψηλότερο ποσοστό δαπανών για την κοινωνική ασφάλιση σε ολόκληρη την Ευρωζώνη. Πιο συγκεκριμένα, με βάση τα τρέχοντα στοιχεία, το κονδύλι για συντάξεις διαμορφώνεται στο 16% του ΑΕΠ, ενώ στις υπόλοιπες χώρες κινείται μεταξύ 10%-11%. Σήμερα καταβάλλονται 28 δις ευρώ ετησίως για συντάξεις και για να μη γίνουν περικοπές, θα χρειαζόταν ένα ΑΕΠ της τάξης των 280-290 δις ευρώ! Ωστόσο, το ΑΕΠ της Ελλάδας κινείται στα 184 δισ. ευρώ και, θεωρητικά, οι δαπάνες του Προϋπολογισμού για συντάξεις δεν θα έπρεπε να ξεπερνούν τα 18 δισ. ευρώ! Δηλαδή, θα έπρεπε να δίνονται σήμερα συντάξεις που οριζοντίως θα ήταν μειωμένες κατά 35%!