Βορράς-Νότος και στον απογαλακτισμό |

Στο πατρικό (ή μητρικό) σπίτι παραμένει η μεγάλη πλειοψηφία των νέων 25-34 ετών στην Ελλάδα, που κατέχει το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό στην κατηγορία αυτή μετά την Ισπανία, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat για το 2019.

Το ποσοστό των νέων 25-34 ετών που μένουν με τους γονείς είναι 30% κατά μέσο όρο για τις 27 χώρες της Ε.Ε., αλλά οι αποκλίσεις από χώρα σε χώρα είναι τεράστιες, αντανακλώντας τόσο τις διαφορές κουλτούρας και παραδόσεων ανάμεσα στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, όσο και και την κοινωνική και οικονομική κατάσταση των νέων, ιδιαίτερα το επίπεδο της ανεργίας που διαφοροποιεί αναγκαστικά την ηλικία «απογαλακτισμού» και εγκατάλειψης της οικογενειακής εστίας.

Ετσι, οι τρεις σκανδιναβικές χώρες της Ε.Ε., όπως και η Νορβηγία που συμπεριλαμβάνεται στα στοιχεία της Eurostat, είναι οι μόνες στις οποίες το ποσοστό των νέων 25-34 ετών που μένουν με τους γονείς τους είναι κάτω από 10%: μόλις 4% στη Δανία, 4,8% στη Φινλανδία, 5,7% στη Σουηδία και 5,5% στη Νορβηγία.

Κι αν η σχεδόν υποχρεωτική φυγή των νέων στις σκανδιναβικές χώρες μπορεί να θεωρηθεί ένα τυπικό προτεσταντικό χαρακτηριστικό, τα πολύ υψηλά ποσοστά νέων που μένουν στο πατρικό τους καθίσταται κυρίως βαλκανική και νοτιο-ευρωπαϊκή ιδιαιτερότητα. Η Κροατία, λοιπόν, αναδεικνύεται πρώτη, με 62% των νέων έως 34 ετών να μένουν με τους γονείς τους, ακολουθούμενη από την Ελλάδα, με 57,8%, τη Σλοβακία με 56,4%, ενώ σε ποσοστά πάνω από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο (30,5%) κινούνται οι Ιταλία, Βουλγαρία, Ισπανία, Πορτογαλία, Μάλτα, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβενία, Ουγγαρία και Κύπρος.

Σε αντιστοιχία με τα ποσοστά των νέων Ευρωπαίων που μένουν στις οικογενειακές εστίες βρίσκεται και η μέση ηλικία κατά την οποία τις εγκαταλείπουν. Στο σύνολο των 27 χωρών της Ε.Ε. η μέση ηλικία είναι τα 26,2 χρόνια, ενώ η Κροατία προηγείται και εδώ στην κατάταξη, αφού η μέση ηλικία των νέων που μετακομίζουν σε δικό τους σπίτι είναι τα 31,8 χρόνια. Ακολουθούν η Σλοβακία (30,9), η Ιταλία (30,1), η Βουλγαρία (30), ενώ στην Ελλάδα η μέση ηλικία των νέων που πηγαίνουν σε δικό τους σπίτι είναι τα 28,9 χρόνια.

Οι νέοι των σκανδιναβικών χωρών προηγούνται και εδώ στη μέση ηλικία αυτονόμησης, με τους πρώτους Σουηδούς που φεύγουν από το πατρικό μόλις 17,8 ετών, ακολουθούμενοι από τους Λουξεμβούργιους (20,1), τους Φινλανδούς (21,8) και τους Δανούς (21,1). Πριν τα 25 χρόνια τους εγκαταλείπουν τις οικογενειακές εστίες οι Εσθονοί (22,2 ετών), οι Γάλλοι (23,6), οι Γερμανοί και οι Ολλανδοί (23,7). Προφανέστατα το χάσμα Βορρά - Νότου διαπερνά την Ευρώπη και σε αυτό το πεδίο.

Ωρίμανση...

Αξιοσημείωτη είναι η διαφοροποίηση ανάμεσα στους νέους άνδρες και γυναίκες, με τις δεύτερες να ωριμάζουν και να αυτονομούνται σαφώς νωρίτερα. Συνολικά στις 27 χώρες της Ε.Ε. οι γυναίκες φεύγουν από το σπίτι των γονιών στα 25,2 χρόνια, δυο χρόνια μικρότερες από τους άνδρες. Στην Ελλάδα η μέση ηλικία φυγής είναι 27,7 για τις γυναίκες έναντι 30,1 για τους άνδρες. Η πιο μεγάλη διαφορά καταγράφεται στη Βουλγαρία, με 27,6 έτη για τις γυναίκες έναντι 32,1 χρόνια για τους άνδρες.

Η κοινωνική και οικονομική ωρίμανση των νέων, αν υποθέσουμε ότι η φυγή από το σπίτι των γονιών είναι μια ισχυρή ένδειξή της, αποτελεί μια αρκετά περίπλοκη συνάρτηση, στην οποία παίζουν ρόλο εκτός από την ιδιαίτερη κουλτούρα κάθε χώρας, το επίπεδο της νεανικής ανεργίας, το επίπεδο των μισθών, το μοντέλο ένταξης στην οικονομική δραστηριότητα. Η νεανική ανεργία, που στις χώρες του Νότου με πρώτη την Ελλάδα (36,1%) κυμαίνεται πολύ πάνω από τον μέσο όρο της Ε.Ε. (14,4%), αποτελεί μια ισχυρή ερμηνεία για τα τεράστια ποσοστά νέων μέχρι 34 ετών που μένουν με τους γονείς τους ακόμη σε ηλικία που θα έπρεπε να έχουν κάνει δική τους οικογένεια. Ωστόσο, ακόμη και χώρες με σχετικά χαμηλά ποσοστά νεανικής ανεργίας, όπως η Μάλτα (9,5%) ή η Κύπρος (14,8%), έχουν υψηλά ποσοστά νέων που μένουν με τους γονείς τους.

Επομένως, οι σημαντικές αποκλίσεις στην ταχύτητα κοινωνικής ωρίμανσης και αυτονόμησης των νέων πρέπει να εξετάζονται σε συνάρτηση με το πλαίσιο κινήτρων που παρέχει κάθε χώρα στους νέους για να ενταχθούν στην αγορά εργασίας και να στήσουν το δικό τους σπίτι. Αυτό ακριβώς που στην Ελλάδα είναι ανύπαρκτο και τροφοδότησε όχι μόνο το καταγραφόμενο ρεκόρ των νέων που μένουν ακόμη με τους γονείς τους, αλλά τους τεράστιους αριθμούς νέων που εγκατέλειψαν τη χώρα σε αναζήτηση εργασίας.