Είμαστε τελικά ψεκασμένοι |

Το δεύτερο «κύμα» του κορονοϊού και οι εθνικές αντιπαραθέσεις για τα εμβόλια… ξυπνούν μνήμες άλλων εποχών, οπότε η λύση στις πανδημίες βρισκόταν ευκολότερα με τον ψεκασμό με το ντι ντι τι (DDT).

Το DDT (συντομογραφία του διχλωρο-διφαινυλο-τριχλωροαιθανίου) ήταν μια χλωριούχος ένωση, ισχυρά τοξική, που χρησιμοποιήθηκε, ιδιαίτερα με τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ως εντομοκτόνο για την καταπολέμηση των κουνουπιών στις ελώδεις περιοχές για τον περιορισμό της μετάδοσης της ελονοσίας, η οποία εκείνα τα χρόνια μάστιζε και την Ελλάδα.

Παράλληλα χρησιμοποιήθηκε στη γεωργία για την εξάλειψη διαφόρων επιβλαβών εντόμων, μέχρι να διαπιστωθεί ότι προκαλούσε σοβαρές βλάβες στο οικοσύστημα των περιοχών αλλά και στον άνθρωπο και ν’ αρχίσει η σταδιακή απαγόρευσή του από τη δεκαετία του 1970.

Ωστόσο τα πρώτα χρόνια μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου δεν ήταν σπάνιοι οι ψεκασμοί ακόμα και μέσα στις πόλεις.

«Το Ντιντιτί, το Ντιντιτί είναι ένα φάρμακο πολύ εξαιρετικό / Μας το 'στειλε ο Τρούμαν απ' τη Αμερική/ Το φάρμακο που λέμε Ντιντιτί, το Ντιντιτί / Το Ντιντιτί είναι ένα φάρμακο πολύ εξαιρετικό / Σκοτώνει τους κορέους, ψύλλους κι αρουραίους / Το φάρμακο που λέμε Ντιντιτί, το Ντιντιτί / Το Ντιντιτί είναι ένα φάρμακο πολύ εξαιρετικό»
(«Χειμερινοί Κολυμβητές», «Το φάρμακο», Μουσική-στίχοι: Βασίλης Γαντζίας, Διασκευή: Αγιομαυρίτικη Παρέα)

Την άνοιξη του 1946 ένας τέτοιος ψεκασμός έγινε στην περιοχή των Αθηνών «και όλα τα έντομα εξηφανίσθησαν», όπως έγραφαν οι εφημερίδες της εποχής ζητώντας την επανάληψή του το επόμενο καλοκαίρι, ενώ τον Οκτώβριο του 1947, στο πλαίσιο μιας σειράς μέτρων για την αποτροπή της επέκτασης μιας πανδημίας χολέρας, που είχε ξεκινήσει από την Αίγυπτο, έγιναν ψεκασμοί με το πανίσχυρο εντομοκτόνο ακόμα και μέσα στην Αθήνα.

Ο «βομβαρδισμός» της Αθήνας με το ντι ντι τι έγινε στις 22 Οκτωβρίου 1947 «υπό αεροπλάνων της υπηρεσίας ανθελονοσιακού αγώνος του υπουργείου Υγιεινής», όπως έγραφε την επόμενη μέρα η εφημερίδα «Ελευθερία», τα οποία είχαν παραχωρηθεί από το αμερικανικό Πολεμικό Ναυτικό στο πλαίσιο του προγράμματος UNRRA του ΟΗΕ για την καταπολέμηση της ελονοσίας. 

Σύμφωνα με στοιχεία του Οργανισμού, στην Ελλάδα είχαν διατεθεί από το 1945 έως και το 1948 στο πλαίσιο του προγράμματος 12 ψεκαστικά αεροσκάφη, που έδρευαν στο αεροδρόμιο της Ελευσίνας. Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, «σκοπός του ψεκασμού είναι η μυοκτονία και η καταστροφή των βλαβερών εντόμων, διά των οποίων μεταδίδονται τα μικρόβια».

Πάντως πριν από τον ψεκασμό τα αεροπλάνα έκαναν μερικούς ελιγμούς πάνω από την περιοχή-στόχο, ώστε οι κάτοικοι, σύμφωνα με τις οδηγίες που είχαν δοθεί, να προλάβουν να σκεπάσουν «τα εν υπαίθρω ευρισκόμενα τυχόν τρόφιμα», να προφυλάξουν τα ρούχα τους και κυρίως να προφυλαχτούν οι ίδιοι.

Η ποσότητα από το πανίσχυρο εντομοκτόνο που χρησιμοποιήθηκε δεν είναι γνωστή. Από δημοσιεύματά όμως μαθαίνουμε ότι τις ίδιες μέρες παραχωρήθηκαν στην Αίγυπτο 4 τόνοι υγρού ντι ντι τι «ίνα χρησιμοποιηθή διά ψεκασμόν των μολυσμένων περιοχών».

Ταυτόχρονα είχε αρχίσει πρόγραμμα αντιχολερικού εμβολιασμού στην Αθήνα, στον Πειραιά και σε όλες τις άλλες πόλεις- λιμάνια όπου έφταναν πλοία από την Αίγυπτο, με προτεραιότητα στους μαθητές.

Τότε όμως όποιο πλοίο έφτανε από την Αίγυπτο, όπου είχε ενσκήψει από τον Σεπτέμβριο επιδημία χολέρας, έμπαινε μαζί με τους επιβάτες του σε πραγματική καραντίνα.

Στον Πειραιά το Λοιμοκαθαρτήριο λειτουργούσε στη νησίδα του Αγίου Γεωργίου, μεταξύ Περάματος και Σαλαμίνας, όπου πλοία και επιβάτες παρέμεναν υπό παρακολούθηση επί 5 ημέρες πριν επιτραπεί ο κατάπλους των πλοίων στο λιμάνι και η αποβίβαση των επιβατών (για την ιστορία του Λοιμοκαθαρτηρίου του Αγίου Γεωργίου βλ. «Εφημερίδα των Συντακτών» - 14.2.2016).

Εκείνη την εποχή πάντως, όπως διαβάζουμε στις εφημερίδες («Εμπρός» 22.10.1947) υπήρχαν στο Λοιμοκαθαρτήριο «28 οικήματα με πλήρεις νοσοκομειακάς εγκαταστάσεις, συγχρόνους και πλήρεις κλιβάνους, λουτρά, μαγειρεία, πλυντήρια, καλοριφέρ κ.λπ.).

Παράλληλα όμως ο υπουργός Υγιεινής είχε ζητήσει από το υπουργικό συμβούλιο τη διάθεση κονδυλίων για τη βελτίωση της λειτουργίας του Δημόσιου Λοιμοκαθαρτηρίου εξαιτίας των βλαβών που είχαν προκληθεί κατά τη γερμανική κατοχή.

Ανάλογες κινήσεις ενίσχυσης των υπηρεσιών τους για την αντιμετώπιση της πανδημίας της χολέρας έκαναν και οι δήμοι.

Ετσι, όπως διαβάζουμε («Ελευθερία», φ. 23.10.1947), το Δημοτικό Συμβούλιο Αθηναίων αποφάσισε, μεταξύ άλλων, τη διάθεση των αναγκαίων κονδυλίων για την προμήθεια των ενδεδειγμένων μέσων αλλά και για την πρόσληψη προσωπικού στον τομέα της καθαριότητας, που ο ρόλος του ήταν εξαιρετικά νευραλγικός για την προστασία των κατοίκων από τον κίνδυνο της χολέρας.

Ακόμα ο δήμος αναλάμβανε την προμήθεια όλων των αναγκαίων εμβολίων για τους εργαζόμενους και τις οικογένειές τους, με τον εμβολιασμό να γίνεται στα δημοτικά ιατρεία.

Αποτέλεσμα ήταν η Ελλάδα να προστατευτεί εκείνη τη χρονιά από την επιδημία χολέρας, που στην Αίγυπτο υπολογίζεται ότι άφησε πίσω της τουλάχιστον 10.000 θύματα, περίπου τους μισούς απ’ όσους είχαν νοσήσει.