Οι μυστικοί όροι στις συμφωνίες για τα εμβόλια

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ 14.01.2021, 14:21

ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ

Να αποποιηθεί τις ευθύνες της για τις πιθανές ανεπιθύμητες παρενέργειες του εμβολίου κατά του κορονοϊού προσπάθησε η Pfizer κατά τη σύναψη συμφωνίας με την Κομισιόν. Χρειάστηκαν δύο μήνες διαπραγματεύσεων προκειμένου τελικά η ευθύνη να… μοιραστεί μεταξύ της εταιρείας και των κρατών-μελών.

Σε αυτήν την αποκάλυψη προχώρησε χθες ο ευρωβουλευτής Πίτερ Λίζε, ο οποίος επικαλέστηκε μαρτυρίες από ανθρώπους της συνεργάτιδας εταιρείας BioNTech. Σύμφωνα με τον Γερμανό ευρωβουλευτή του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, αυτός ήταν και ο λόγος που η Κομισιόν καθυστέρησε κατά δύο μήνες να συνάψει συμβόλαιο με την Pfizer, διότι «θεωρούσε αδιανόητη» μια τέτοια παραδοχή.

Παρόλο που τα συμβόλαια καλύπτονται από απόλυτη μυστικότητα λόγων των όρων εμπιστευτικότητας, ο ευρωβουλευτής διαβεβαίωσε ότι τελικά, στο συμβόλαιο που υπογράφηκε, η ευθύνη μοιράζεται ανάμεσα στην εταιρεία και το κράτος-μέλος, «όπως σε όλα τα αντίστοιχα συμβόλαια», υπογραμμίζοντας πάντως ότι «στις ΗΠΑ, η εταιρεία δεν φέρει ευθύνη για τυχόν ανεπιθύμητες παρενέργειες».

Από την πλευρά της, η βασική διαπραγματεύτρια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα εμβόλια, Σάντρα Γκαλίνα, προϊσταμένη της διεύθυνσης Υγείας της Κομισιόν, απέφυγε να απαντήσει μιλώντας ψηφιακά ενώπιον των μελών του Ευρωκοινοβουλίου, επικαλούμενη τις ρήτρες εμπιστευτικότητας, και αρκέστηκε να πει ότι «υπερασπιστήκαμε τον ευρωπαϊκό τρόπο ανάληψης ευθύνης». «Αυτό ήταν κρίσιμο», είπε, αφήνοντας να εννοηθεί ότι δεν ήταν εύκολο.

Οι μυστικοί όροι των συμβολαίων της Κομισιόν με τις φαρμακευτικές εταιρείες, αλλά και οι παράλληλες συμφωνίες που φέρεται να έχουν υπογραφεί είναι ένα ζήτημα που έρχεται όλο και πιο συχνά στο τραπέζι των συζητήσεων των ευρωπαϊκών θεσμών. Η Κομισιόν έχει επανειλημμένως αρνηθεί την ύπαρξη παράλληλων συμφωνιών, ωστόσο το πέπλο μυστικότητας και οι φήμες για τα παντοδύναμα λόμπι των φαρμακευτικών δεν βοηθούν. Ειδικά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, πολλές είναι οι φωνές που ζητούν διαφάνεια στο κρίσιμο αυτό θέμα που καθορίζει όχι μόνο την αξιοπιστία της Κομισιόν, αλλά και των ίδιων των εμβολίων.

Η συζήτηση έχει φουντώσει τόσο που ο διευθύνων σύμβουλος της Pfizer, Αλμπερτ Μπουρλά, μιλώντας σε ψηφιακή εκδήλωση του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος χθες το μεσημέρι, δήλωσε ότι «η εταιρεία του θα εξετάσει το ενδεχόμενο δημοσίευσης “κάποιας έκδοσης” της σύμβασής της με την Κομισιόν» γιατί «καταλαβαίνουμε ότι το ζήτημα της διαφάνειας έχει εγείρει ευαισθησίες στην Ευρώπη». Ωστόσο εξέφρασε την επιφυλακτικότητά του επειδή «υπάρχουν πολλά εμπιστευτικά στοιχεία στις συμβάσεις».

Οπως αναφέρουν οι διπλωματικές πηγές, κάθε εταιρεία έχει συνάψει διαφορετικό συμβόλαιο με την Κομισιόν, ανάλογα με τις προοπτικές και τις… υποσχετικές. Αυτό της Curevac που τώρα είναι διαθέσιμο για τους ευρωβουλευτές θεωρείται από τα πιο «αθώα», ωστόσο κανείς δεν γνωρίζει τι έχει συμφωνηθεί με τις υπόλοιπες εταιρείες.

Τα ευχάριστα νέα είναι ότι μετά τα δύο εμβόλια που έχουν εγκριθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (Pfizer/BioNTech και Moderna), η απόφαση για το εμβόλιο της Οξφόρδης αναμένεται στις 29 Ιανουαρίου. Σύμφωνα με πηγές των Βρυξελλών, στις αρχές Φεβρουαρίου αναμένεται να καταθέσει τον φάκελό της για έγκριση και το εμβόλιο της Johnson & Johnson με την εταιρεία Janssen, το τέταρτο εμβόλιο από τα 6 που έχει ήδη στο χαρτοφυλάκιό της η Κομισιόν.

«Το 2020 μας έχει διδάξει ότι η αλληλεγγύη δεν πρέπει να είναι μια κενή λέξη και το ίδιο ισχύει και για τον συντονισμό», δήλωσε η επίτροπος Υγείας Στέλλα Κυριακίδου. «Και ας μην ξεχνάμε: ολόκληρος ο κόσμος κυνηγάει εμβόλια από τότε που ξέσπασε η πανδημία. Η Ε.Ε. και τα κράτη-μέλη έχουν ξεκινήσει τη διαδικασία ήδη από τον Μάιο του 2020 και αποφασίσαμε να μοιράσουμε το ρίσκο και να μην ποντάρουμε σε ένα μόνο εμβόλιο. Εάν όλα τα εμβόλια της Ε.Ε. είναι επιτυχημένα, θα έχουμε περισσότερες από δύο δισεκατομμύρια δόσεις για 450 εκατομμύρια Ευρωπαίους και τους στενούς γείτονές μας», κατέληξε.

Μόνο για τα... μάτια των ευρωβουλευτών

Συνεχίστηκε χθες η... ανάγνωση του συμβολαίου που έχει συνάψει η Κομισιόν με μια άλλη εταιρεία, τη γερμανική Curevac. Είναι η πρώτη εταιρεία που δέχεται να «εκτεθεί» το μυστικό συμβόλαιό της, αποκλειστικά όμως για τα μάτια των ευρωβουλευτών που θα θελήσουν να μεταβούν στο κτίριο της Κομισιόν στις Βρυξέλλες.

Το κείμενο των 59 σελίδων βρίσκεται σε μια ειδική αίθουσα του χαρακτηριστικού κτιρίου Μπερλεμόν και οι ενδιαφερόμενοι βουλευτές μπορούν να πάρουν στα χέρια τους ένα αντίτυπο -το οποίο μάλιστα στη συνέχεια αποσύρεται λόγω περιορισμών από τον κορονοϊό! Πριν μπουν, αφήνουν τα κινητά τους και όποια άλλη ηλεκτρονική συσκευή έχουν στους υπεύθυνους κλητήρες και υπογράφουν μια συμφωνία εμπιστευτικότητας ότι τίποτα από αυτά που θα δουν και θα διαβάσουν δεν θα διαρρεύσει στον Τύπο ή αλλού. Εχουν μόλις 45 λεπτά για να αναγνώσουν ένα κείμενο στη στεγνή νομική αγγλική γλώσσα, κάτι που έχει κάνει όσους η μητρική τους γλώσσα δεν είναι τα αγγλικά να διαμαρτυρηθούν.

Ενας από αυτούς ήταν και ο Γάλλος ευρωβουλευτής των Φιλελευθέρων Πασκάλ Κανφέν, ο οποίος είναι επίσης πρόεδρος της αρμόδιας επιτροπής υγείας του Ευρωκοινοβουλίου. Ο ίδιος δήλωσε στο Politico ότι πολλές από τις κρίσιμες πληροφορίες είχαν αφαιρεθεί από το αντίτυπο που είδε ο ίδιος. Αναγνώρισε ωστόσο ότι «η ανάγνωση αυτών των συμβολαίων με αυτόν τον τρόπο -που είναι μερικώς διαφανής- είναι ένα πρώτο βήμα» και τόνισε ότι «δεν μπορεί να είναι το τέλος της ιστορίας».

Σύμφωνα πάντως με πληροφορίες από διπλωματικές πηγές, το συγκεκριμένο συμβόλαιο είναι «τίμιο», δεν διαφέρει πολύ από τα κλασικά συμβόλαια με φαρμακευτικές εταιρείες που υπογράφονται από τα κράτη-μέλη και αναγνωρίζει τις ευθύνες τυχόν ανεπιθύμητων παρενεργειών. Το μόνο που ίσως θα μπορούσε να προκαλέσει πρόβλημα είναι το γεγονός ότι η Κομισιόν αναγνωρίζει στην εταιρεία τη δυνατότητα καθυστέρησης στη διανομή του εμβολίου, αν υπάρξει πρόβλημα στην παραγωγή του.