H έγκαιρη ανίχνευση αποτελεί σημαντικό παράγοντα για τη μείωση της θνησιμότητας από τη νόσο είτε αυτή επιτυγχάνεται με προσωπικές ενέργειες, είτε μέσω της συμμετοχής σε οργανωμένα προγράμματα δημόσιας υγείας.
Ο καρκίνος είναι η κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως αντιπροσωπεύοντας σχεδόν 10 εκατομμύρια θανάτους το 2020, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Επιβάλλεται επομένως ο προσυμπτωματικός έλεγχος όπως συστήνεται από την επιστημονική κοινότητα.
H έγκαιρη ανίχνευση αποτελεί σημαντικό παράγοντα για τη μείωση της θνησιμότητας από τη νόσο είτε αυτή επιτυγχάνεται με προσωπικές ενέργειες, είτε μέσω της συμμετοχής σε οργανωμένα προγράμματα δημόσιας υγείας. Υπάρχουν προγράμματα Δημόσιας Υγείας, τα οποία μπορούν να εμποδίσουν την ανάπτυξη ορισμένων καρκίνων ή να αυξήσουν την πιθανότητα ενός καρκίνου να θεραπευτεί. Οι περισσότεροι καρκίνοι μπορούν να θεραπευτούν εάν ανιχνευτούν εγκαίρως!
Κρίσιμη είναι και η πρόληψη, καθώς η αυξανόμενη συχνότητα εμφάνισης ορισμένων καρκίνων στις δυτικές κοινωνίες, σχετίζεται με τις αλλαγές που συντελούνται στον τρόπο ζωής των ανθρώπων τις τελευταίες δεκαετίες. Οι παράγοντες που συμμετέχουν στην εμφάνιση του καρκίνου είναι το κάπνισμα, η υποκινητικότητα, η παχυσαρκία, η υπερβολική κατανάλωση θερμίδων και η λήψη υψηλών ποσοτήτων λιπαρών τροφών καθώς και επεξεργασμένων σακχάρων.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υπολογίζει ότι η υποκινητικότητα και η παχυσαρκία ευθύνονται για 3-4 στους 10 καρκίνους του στήθους, του παχέος εντέρου, του ενδομητρίου, του οισοφάγου και του νεφρού. Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου αυξάνεται με την ηλικία και επειδή πλέον οι άνθρωποι ζουν περισσότερα χρόνια από πριν, με καλύτερη ποιότητα ζωής, λόγω της προόδου του τεχνολογικού πολιτισμού και κυρίως της ιατρικής επιστήμης, ο καρκίνος θα αποτελέσει ένα σοβαρό πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί για την ελάττωση της συχνότητάς του και συνεπώς και της θνησιμότητας.
Πότε χάνεται η μάχη
Οι μισοί από τους ανθρώπους που θα αναπτύξουν καρκίνο θα χάσουν τη ζωή τους από τη νόσο αυτή γιατί η διάγνωση γίνεται σε προχωρημένο στάδιο. Η πρόληψη του καρκίνου είναι δυνατή. Για το 50% περίπου των καρκίνων γνωρίζουμε τις αιτίες που τους προκαλούν, όπως συνήθειες και τρόπος ζωής, περιβαλλοντικοί παράγοντες, διατροφή, κοινωνικές και πολιτιστικές πρακτικές.
Η πρώιμη διάγνωση είναι εξαιρετικά σημαντική, γι' αυτό και η αποφυγή όλων των παραγόντων κινδύνου ανάπτυξης του καρκίνου αποτελεί την πρωτογενή πρόληψη. Είναι σημαντικό επίσης το γεγονός ότι η σωστή αντιμετώπιση εγνωσμένων προ-καρκινικών καταστάσεων μπορεί επίσης να προλάβει τον καρκίνο.
Ο φόβος και η άγνοια για τα σημεία και συμπτώματα του καρκίνου ή των προκαρκινικών καταστάσεων είναι παρ' όλα αυτά συχνοί, ενώ και από τη φύση του ο καρκίνος μπορεί να είναι ύπουλος και να ανιχνεύεται δύσκολα χωρίς παρεμβάσεις πληθυσμιακού ελέγχου.
Στην Ελλάδα ο καρκίνος αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου μετά τα καρδιαγγειακά. Ενας στους τέσσερις Ελληνες θα πεθάνει από καρκίνο. Ομως ο καρκίνος μπορεί να νικηθεί. Οι περισσότεροι και πιο συχνοί καρκίνοι, όπως είναι ο καρκίνος του πνεύμονα, του μαστού, του τραχήλου της μήτρας, του παχέος εντέρου, του προστάτη, του δέρματος κ.ά., μπορούν να προληφθούν γιατί οφείλονται σε εξωγενείς παράγοντες κυρίως.
Δυστυχώς όμως οι Ελληνες είναι πρωταθλητές στο κάπνισμα, στην έλλειψη φυσικής άσκησης, στην παχυσαρκία, ενώ η διατροφή μας απέχει κατά 50% περίπου από τα πρότυπα της Μεσογειακής Διατροφής. Γι’ αυτό άλλωστε οι θάνατοι από καρκίνο στην Ελλάδα την τελευταία 20ετία παραμένουν σταθεροί, παρά την πρόοδο της ιατρικής επιστήμης, ενώ στη Δ. Ευρώπη μειώνονται συνεχώς.
Οι περισσότεροι Ελληνες δεν πραγματοποιούν τις απαραίτητες προληπτικές εξετάσεις για τη διάγνωση ορισμένων καρκίνων πριν από την εκδήλωση συμπτωμάτων. Η πρόληψη, η ενημέρωση, η έγκαιρη αναγνώριση & διάγνωση καθώς και τα οργανωμένα προγράμματα πληθυσμιακού ελέγχου είναι τα μόνα όπλα της ανθρωπότητας έναντι του καρκίνου!
Τα προτεινόμενα χρονικά διαστήματα μεταξύ των εξετάσεων πρέπει να βραχύνονται σε συνεννόηση με τον θεράποντα ιατρό, όταν υπάρχουν παθολογικά ή οριακά ευρήματα και όταν υπάρχει βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό. Στα άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα συνίσταται εξέταση δέρματος κάθε χρόνο μετά την ηλικία των 40.
Ποιοι καρκίνοι επικρατούν;
● Στήθος (2,26 εκατομμύρια περιστατικά).
● Πνεύμονας (2,21 εκατομμύρια περιστατικά).
● Παχέος εντέρου και ορθού (1,93 εκατομμύρια περιπτώσεις).
● Προστάτη (1,41 εκατομμύρια περιστατικά).
● Δέρματος (μη μελάνωμα) (1,20 εκατομμύρια περιπτώσεις)
● Στομάχι (1,09 εκατομμύρια περιπτώσεις).
Οι πιο συχνές αιτίες θανάτου από καρκίνο το 2020 ήταν:
● Πνεύμονας (1,80 εκατομμύρια θάνατοι).
● Παχέος εντέρου και ορθού (935.000 θάνατοι).
● Συκώτι (830.000 θάνατοι).
● Στομάχι (769.000 θάνατοι).
● Στήθος (685.000 θάνατοι).