Στην καρδιά της τουριστικής περιόδου, όταν οι αγορές ανθίζουν και τα καταστήματα παρουσιάζουν την καλύτερη εικόνα τους, ένας κρυφός κόσμος υπάρχει λίγο πιο κάτω: στα υπόγεια των εμπορικών καταστημάτων, όπου εποχικοί εργαζόμενοι βρίσκουν «καταφύγιο» από την ένταση της εργασίας τους.
Απίστευτο κι όμως αληθινό. Την περασμένη εβδομάδα, για την ακρίβεια τη Μεγάλη Τρίτη, συνεργάτες μου με ενημέρωσαν για μια καταγγελία εργαζόμενου σε εποχικό εμπορικό κατάστημα μεγάλου νησιού. Ο 23χρονος εργαζόμενος μας κατήγγειλε ότι ο εργοδότης - έμπορος τον ενημέρωσε ότι η συμφωνία που είχε με τουριστικό κατάλυμα της περιοχής να φιλοξενεί το προσωπικό του για τη θερινή σεζόν ακυρώθηκε και εξ αυτού του λόγου δεν μπορούσε να του προσφέρει την (προφορικά μεταξύ τους) συμφωνηθείσα διαμονή. Του πρότεινε λοιπόν να του δώσει επιπλέον 100€ στο συμφωνημένο μισθό ώστε να αναζητήσει μόνος του κατοικία ή εναλλακτικά, εφόσον ο εργαζόμενος το επιθυμούσε… θα μπορούσε να διαμορφωθεί μια γωνία στο υπόγειο του καταστήματος ως πρόχειρο κατάλυμα.
Δεν ήθελα να το πιστέψω. Λέω δε μπορεί, κάποια παρεξήγηση έγινε. Ίσως δεν κατάλαβε καλά ο εργαζόμενος, ίσως να ήταν άλλη η συμφωνία τους. Επιχείρησα να επικοινωνήσω με τον εργαζόμενο και δεν τα κατάφερα. Ο τηλεφωνικός αριθμός που μας είχε δώσει δεν απαντούσε. Επιχείρησα την επόμενη και τη μεθεπόμενη ημέρα μάταια. Το Πάσχα πέρασε και μόλις σήμερα η κλήση επεστράφη. Στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής άκουσα έναν τρομαγμένο νεαρό που μου μιλούσε σχεδόν ψιθυριστά για να μην τον ακούσουν. «Συγνώμη που δεν σας κάλεσα νωρίτερα, δεν είχα μονάδες στο κινητό, σήμερα πληρώθηκα το πρώτο βδομαδιάτικο και έβαλα μονάδες στο κινητό μου», μου είπε.
Για να μην τα πολυλογώ, ο άνθρωπος αυτός ξεκίνησε στις 27 Απρίλη από τη Θεσσαλονίκη, με σκοπό να εργαστεί σε εμπορικό κατάστημα νησιού, συμφωνώντας προφορικά αποδοχές και διαμονή σε στούντιο που θα μίσθωνε ο εργοδότης και θα διέμενε ο ίδιος και άλλος ένας υπάλληλος. Η συμφωνία για εξασφάλιση κατοικίας δεν τηρήθηκε από τον εργοδότη και…κατέληξε να κοιμάται στο υπόγειο του καταστήματος. Από τη συνομιλία που είχα μαζί του ενημερώθηκα ότι και στα παρακείμενα εμπορικά καταστήματα υπάρχουν εργαζόμενοι που κοιμούνται σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους των υπογείων, ελλείψει προσφοράς ικανού αριθμού καταλυμάτων για τους εποχικούς εργαζόμενους στο νησί.
Η παρέμβασή μας ήταν άμεση όπως καταλαβαίνετε και σήμερα αργά το απόγευμα, αφού πρώτα «ψιθυρίσαμε μερικά φωνήεντα» στον εργοδότη, ο συνάδελφός μας μεταφέρθηκε σε ένα αξιοπρεπές κατάλυμα.
Και μπορεί το ζήτημα να επιλύθηκε για το συγκεκριμένο εργαζόμενο που βρήκε το κουράγιο να μας το καταγγείλει, όμως η ανησυχία μας για όσους άλλους βρίσκονται ακόμα στα υπόγεια, παραμένει και θα διερευνηθεί.
Παρά τον φαινομενικό πλούτο των τουριστικών περιοχών, οι εποχικοί εργαζόμενοι στα εμπορικά καταστήματα συχνά βιώνουν άθλιες συνθήκες διαβίωσης. Αντιμετωπίζοντας την αδυναμία εύρεσης ή ενοικίασης προσιτής στέγης, πολλοί εργοδότες προτείνουν…και πολλοί εργαζόμενοι αποδέχονται να διαμείνουν σε προσωρινές "κατοικίες" στα υπόγεια των καταστημάτων όπου εργάζονται.
Οι συνθήκες αυτές δεν είναι απλά ανεπαρκείς, αλλά και επικίνδυνες. Τα υπόγεια επουδενί δεν πληρούν τις βασικές προδιαγραφές ασφαλείας ή υγιεινής, εκθέτοντας τους εργαζομένους σε μόνιμους κινδύνους για την υγεία τους.
Οι ψυχολογικές διαστάσεις των εργασιακών συνθηκών που βιώνουν οι εποχικοί εμποροϋπάλληλοι, οι οποίοι καταλήγουν να κοιμούνται στα βρώμικα και ακατάλληλα υπόγεια των εμπορικών καταστημάτων, είναι ένα σοβαρό ζήτημα που απαιτεί άμεση παρέμβαση. Μετά από ένα εξουθενωτικό 12ωρο βάρδιας, η ψυχολογική κατάσταση ενός εργαζόμενου που κατεβαίνει στο σκοτεινό, υγρό και πιθανόν υποβαθμισμένο υγειονομικά υπόγειο για να αναζητήσει κάποια ανάπαυση, ανάμεσα σε εμπορεύματα και σκουπίδια, είναι δυσβάστακτη.
Η συνεχής εργασία υπό πίεση και η ανάγκη να κοιμηθεί κανείς σε έναν ακατάλληλο χώρο οδηγεί σε ψυχική εξάντληση. Ο συνδυασμός της σωματικής κούρασης με την απομόνωση που νιώθει κανείς όταν αναγκάζεται να ξεκουραστεί σε ένα υπόγειο, χωρίς τις βασικές ανέσεις και συχνά χωρίς τη συντροφιά άλλων ανθρώπων, επιδρά αρνητικά στην ψυχική του υγεία.
Ο χώρος όπου ένας εργαζόμενος κοιμάται μετά τη δουλειά πρέπει να προσφέρει αίσθηση ασφάλειας και ιδιωτικότητας. Σε αντίθεση με αυτό, τα υπόγεια παρέχουν μια αίσθηση εγκατάλειψης και ανασφάλειας. Αυτό με βεβαιότητα οδηγεί σε αυξημένα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης, καθώς οι εργαζόμενοι αισθάνονται αποκομμένοι από τον κοινωνικό τους περίγυρο και αναγκασμένοι να ζουν υπό συνθήκες που δεν ευνοούν την ψυχική ηρεμία και την ανάκτηση ενέργειας.
Η ανάγκη για αλλαγή είναι πιεστική. Η Κυβέρνηση πρέπει να εξασφαλίσει τόσο νομοθετικά, όσο και σε επίπεδο υποδομών ότι οι χώροι διαβίωσης των εποχικών εργαζομένων είναι ασφαλείς, υγιείς και σέβονται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Η ενίσχυση των νόμων περί εργασίας και διαβίωσης, καθώς και η παροχή υποστήριξης στους εργαζομένους, είναι κρίσιμα βήματα για την εξασφάλιση μιας υγιέστερης και πιο δίκαιης εργασιακής πραγματικότητας.
Είναι καιρός να επισημανθούν αυτές οι συνθήκες και να ληφθούν άμεσα μέτρα. Λύσεις όπως η δημιουργία επιδοτούμενων κατοικιών για εποχικούς εργαζομένους, η ενίσχυση των ελέγχων στα εργασιακά καταλύματα, και η βελτίωση της νομοθεσίας για την προστασία των εργαζομένων σε τέτοιες συνθήκες είναι κάτι παραπάνω από επιβεβλημένα.
Η ανάγκη για ένα ασφαλές και αξιοπρεπές περιβάλλον εργασίας είναι καθολική. Ενώ οι τουρίστες επιστρέφουν στις χώρες τους μετά την καλοκαιρινή τους περιπέτεια, οι εποχικοί εργαζόμενοι καταλήγουν στα κρεβάτια ιατρών από την υπερκόπωση και τις μυοσκελετικές κακώσεις, αλλά και στα κρεβάτια ψυχιάτρων από τις συνέπειες στην ψυχική τους υγεία, ως αποτέλεσμα των άθλιων συνθηκών εργασίας.
Ο Δημήτρης Καραγεωργόπουλος, είναι Γραμματέας Τύπου της ΓΣΕΕ και Πρόεδρος του Συλλόγου Ιδιωτικών Υπαλλήλων "Η ΕΝΩΣΗ"