Εξαήμερη εργασία: «Κανείς δεν ρωτά τους υπαλλήλους στην Ελλάδα»

«Σχεδόν σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, προσπαθούν να μειώσουν την εβδομάδα εργασίας σε τέσσερις ημέρες. Όμως η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε να επιτρέψει στους εργοδότες να την παρατείνουν μέχρι και την έκτη ημέρα. Κανείς δεν ρωτά τίποτα τους υπαλλήλους εκεί»

Η έρευνα της Deutsche Welle για την εργασία και τα νέα μέτρα στην Ελλάδα είναι αποκαλυπτική: «Στην Ελλάδα, ο νόμος είναι γνωστός μόνο με τον αριθμό 5053/2023 και στην πραγματικότητα έπρεπε να τεθεί σε ισχύ την 1η Μαρτίου. Όμως, λόγω του φόβου πώς θα επηρεάσει τις ευρωεκλογές, η κυβέρνηση Κυριάκου Μητσοτάκη την ανέβαλε για τις αρχές Ιουλίου. Γιατί είναι ένας νόμος που δύσκολα θα αρέσει στους εργαζόμενους στην Ελλάδα».

«Ο νόμος 5053/2023 σκοτώνει σίγουρα την αρχή της πενθήμερης εβδομάδας εργασίας», δηλώνει ο Άρης Καζάκος, συνταξιούχος καθηγητής εργατικού δικαίου από τη Θεσσαλονίκη.

Χωρίς δικαίωμα άρνησης

Συγκεκριμένα, ο νόμος αυτός εξουσιοδοτεί αποκλειστικά τον εργοδότη να διατάξει τον εργαζόμενό του να εργάζεται μία ακόμη ημέρα την εβδομάδα, έστω και με την υποχρέωση να του καταβάλει επίδομα ύψους 40% του ημερομισθίου.

Ωστόσο, ο εργαζόμενος δεν έχει το δικαίωμα να αρνηθεί να εργαστεί περισσότερο, πράγμα που σημαίνει ότι το συνολικό ωράριο εργασίας του θα είναι μεγαλύτερο.

Αν και όλοι όσοι εργάζονται γνωρίζουν τη διαφορά μεταξύ του τι είναι «χρόνος εργασίας» και τι είναι «παραμονή στο χώρο εργασίας», όταν πρόκειται για ώρες υποχρέωσης προς τον εργοδότη, οι Έλληνες είναι αυτοί που εργάζονται περισσότερο στην ΕΕ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, πρέπει να περνούν 41 ώρες την εβδομάδα στη δουλειά. Την ίδια ώρα, με κατώτατο μισθό 830 ευρώ το μήνα, η Ελλάδα βρίσκεται μόλις στην 15η θέση της Ένωσης.

Ακόμη και χωρίς αυτόν τον νέο νόμο, οι εργαζόμενοι στην Ελλάδα είναι εκτεθειμένοι στην αυθαιρεσία του εργοδότη: θεωρητικά υπάρχουν 40 ώρες εργασίας την εβδομάδα, αλλά το αφεντικό μπορεί να διατάξει τον εργαζόμενο να εργαστεί άλλες δύο ώρες υπερωρίες σε «περιορισμένο χρονικό διάστημα» χωρίς αμοιβή.

Μόνο με την υποχρέωση να «αναπληρώσει» εκείνες τις ώρες με ελεύθερο χρόνο και διακοπές. Και το αν θα το κάνει αργότερα, αυτό πρέπει να το ελέγξουν οι επιθεωρητές εργασίας, που είναι χρόνια λίγοι στην Ελλάδα και η συντηρητική κυβέρνηση δεν προσπαθεί καν να βελτιώσει την κατάσταση.

Ο εργοδότης υπαγορεύει τα πάντα όπως θέλει

Ακόμη χειρότερα είναι στον τομέα του τουρισμού και της φιλοξενίας, όπου δεν υπάρχει πενθήμερη εβδομάδα εργασίας από πέρυσι. Και αυτό είναι μόνο η αρχή, γιατί όπως συμβαίνει συνήθως στον σημερινό κόσμο της εργασίας, οι συλλογικές συμβάσεις σιγά σιγά εξαφανίζονται και ο εργοδότης συνάπτει ατομική σύμβαση εργασίας με τον εργαζόμενο, η οποία στη συνέχεια λέει ό,τι θέλει ο εργοδότης, επισημαίνει ο καθηγητής Καζάκος.

«Στις ατομικές διαπραγματεύσεις, ο εργοδότης είναι απολύτως κυρίαρχος. Υπαγορεύει σχεδόν όλους τους όρους, με εξαίρεση τα ελάχιστα και εγγυημένα εργασιακά δικαιώματα. Και όταν οι νόμοι απελευθερωθούν με αυτόν τον τρόπο, τότε διαλύονται αυτά τα ελάχιστα προστατευτικά πλαίσια. Και λαμβάνοντας υπόψη ότι ο εργοδότης μπορεί να υπαγορεύει τις συνθήκες όπως κρίνει, αυτό αυτόματα δημιουργεί μια εργασιακή σχέση που βασίζεται στην αδικία.

«Αυτό που ωφελεί μόνο ένα μέρος σε μια εργασιακή σχέση δεν μπορεί ποτέ να είναι δίκαιο», λέει ο Καζάκος.

Η κυβέρνηση στην Αθήνα δικαιολογεί τον νέο νόμο με τα αυξανόμενα προβλήματα στην αγορά εργασίας λόγω της έλλειψης εργατικού δυναμικού, οπότε δίνεται η ευκαιρία στους εργοδότες να χρησιμοποιήσουν τους εργαζόμενους που ήδη έχουν.

Όμως, κατά την άποψη του καθηγητή εργατικού δικαίου Καζάκου, αυτό είναι εντελώς λάθος: πρώτα απ’ όλα, οι περισσότερες ώρες εργασίας και η μεγαλύτερη πίεση αναπόφευκτα οδηγούν σε περισσότερα εργατικά ατυχήματα. Παρεμπιπτόντως, αυτό συμβαίνει ήδη στην Ελλάδα επί αυτής της κυβέρνησης: το 2022 καταγράφηκαν 104 θάνατοι στο χώρο εργασίας σε όλη τη χώρα και 179 πέρυσι.

Μόνη λύση αύξηση μισθών

Οι κακές αμοιβές και οι ολοένα και πιο φτωχές προοπτικές καριέρας οδηγούν όλο και περισσότερους Έλληνες να φεύγουν στο εξωτερικό. Το καλύτερο παράδειγμα είναι ο τουρισμός: όλοι παραπονιούνται ότι τους λείπουν οι άνθρωποι και οι Έλληνες παρακάμπτουν αυτές τις δουλειές σε έναν ευρύ κύκλο, γιατί ήδη θυμίζει δουλεία σκλάβων. Για παράδειγμα, στα νησιά της Μυκόνου και της Σαντορίνης είναι φυσιολογικό οι «εποχικοί» να δουλεύουν κάθε μέρα της εβδομάδας και στεγάζονται μέχρι και δέκα σε ένα δωμάτιο.

Σε αυτά τα γνωστά θέρετρα, οι απολαβές είναι σχετικά καλές, κάτι που δεν μπορούμε να πούμε για λιγότερο γνωστά και φθηνότερα μέρη. Έτσι, για παράδειγμα, εστιάτορες στη Χαλκιδική παραπονούνται ότι φέτος το καλοκαίρι τα ξενοδοχεία τους αρχίζουν να λειτουργούν αργότερα γιατί δεν έχουν κόσμο.

Φυσικά, οι εργοδότες πρέπει να μάθουν τι είναι ο όρος «αγορά» στην αγορά εργασίας: εάν η προσφορά είναι μικρότερη από τη ζήτηση, σημαίνει ότι πρέπει να προσφέρουν καλύτερους μισθούς και καλύτερες συνθήκες εργασίας. Φαίνεται, όμως, ότι οι Έλληνες εργοδότες δεν το έχουν αντιληφθεί ακόμη.