Η Αθήνα βάζει πλώρη για τα θαλάσσια πάρκα

Ο χάρτης θα περιλαμβάνει δεκάδες ακατοίκητες βραχονησίδες, οι οποίες είτε είναι ήδη καταγεγραμμένες στον αναθεωρημένο κατάλογο των περιοχών του Δικτύου NATURA 2000 είτε ενσωματώθηκαν ως πυρήνες βιοποικιλότητας που φιλοξενούν εμβληματικά ή ενδημικά είδη

ΣΕ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ Η ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΧΑΡΤΗ ΣΤΟ ΝΟΤΙΟ ΑΙΓΑΙΟ

Τον Ιούνιο αναμένεται το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας στην Αγκυρα ● Ανώτατη διπλωματική πηγή στην «Εφ.Συν.»: «Το ηλεκτρικό καλώδιο κατέστη εθνικό θέμα ως μη όφειλε»

Μετά την ανακοίνωση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΘΧΣ) η Αθήνα δηλώνει έτοιμη να προχωρήσει στη θέσπιση θαλασσίων πάρκων στο νότιο Αιγαίο, ανταποκρινόμενη στις ευρωπαϊκές απαιτήσεις για την προστασία της βιοποικιλότητας σε νησίδες και βραχονησίδες. Πρόκειται για κίνηση η οποία, όπως και στις περιπτώσεις του ΘΧΣ και της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ, αναμένεται να προκαλέσει τουρκικές αντιδράσεις καθώς η Αγκυρα, επικαλούμενη την ανυπόστατη θεωρία των «γκρίζων ζωνών», αμφισβητεί το ιδιοκτησιακό καθεστώς νησίδων και βραχονησίδων που δεν αναφέρονται ονομαστικά στις διεθνείς συνθήκες.

Αν και στην κυβέρνηση κρατούν «κλειστά τα χαρτιά» τους για τον χρόνο δημοσιοποίησης των χαρτών, που θα αποτυπώνουν σε στρογγυλούς θύλακες τα θαλάσσια πάρκα στις Κυκλάδες και στα Δωδεκάνησα, διπλωματικές πηγές αναφέρουν στην «Εφ.Συν.» ότι οι χάρτες με τα θαλάσσια πάρκα για το Αιγαίο και το Ιόνιο βρίσκονται στο στάδιο της τελικής επεξεργασίας τους από την Υδρογραφική Υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού. Παρότι οι τεχνικές μελέτες έχουν ολοκληρωθεί εδώ και καιρό από το υπουργείο Περιβάλλοντος και η επεξεργασία από την Υδρογραφική Υπηρεσία δεν θεωρείται ιδιαιτέρως χρονοβόρα, εκτιμάται ότι η κυβέρνηση δεν πρόκειται να προχωρήσει στη δημιουργία θαλάσσιων πάρκων πριν από την επόμενη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Ταγίπ Ερντογάν στην Αγκυρα στο πλαίσιο του 6ου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας (ΑΣΣ) μεταξύ των δύο χωρών. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις διπλωματικών πηγών, το ΑΣΣ αναμένεται να πραγματοποιηθεί τον ερχόμενο Ιούνιο, ωστόσο η ακριβής ημερομηνία διεξαγωγής του είναι πιθανό να οριστικοποιηθεί κατά τη συνάντηση του Γιώργου Γεραπετρίτη και του Χακάν Φιντάν στην Αττάλεια στις 14-15 Μαΐου στο περιθώριο της Συνόδου των Υπουργών Εξωτερικών και Αμυνας του ΝΑΤΟ.

Ο χάρτης με τα θαλάσσια πάρκα στο νότιο Αιγαίο θα περιλαμβάνει δεκάδες ακατοίκητες βραχονησίδες, οι οποίες είτε είναι ήδη καταγεγραμμένες στον αναθεωρημένο κατάλογο των περιοχών του Δικτύου NATURA 2000 είτε ενσωματώθηκαν ως πυρήνες βιοποικιλότητας που φιλοξενούν εμβληματικά ή ενδημικά είδη, μετά τις έρευνες που πραγματοποίησαν κλιμάκια του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ). Η θέσπιση θαλάσσιων πάρκων συνιστά ουσιαστικά την εφαρμογή του προστατευτικού καθεστώτος που προβλέπουν οδηγίες της Ε.Ε. για τους οικότοπους, τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και την προστασία της αλιείας. Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα τον Δεκέμβριο του 2020 είχε καταδικαστεί από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΔΕΕ) για μη συμμόρφωση με την οδηγία 92/43/ΕΟΚ για τους οικότοπους, καθώς η χώρα μας δεν καθόρισε, ως όφειλε εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας, τους κατάλληλους στόχους και τα αναγκαία μέτρα διατήρησης για τις προστατευόμενες περιοχές του Δικτύου NATURA 2000 στην Ελλάδα.

Στο υπουργείο Εξωτερικών εκτιμούν ότι η θέσπιση των θαλάσσιων πάρκων είναι πιθανό να προκαλέσει αντιδράσεις στην Τουρκία, με δεδομένη την αντίδραση που είχε προκληθεί τον Απρίλιο του 2024 όταν κατά τις εργασίες της διεθνούς διάσκεψης για τους ωκεανούς (9ο Our Ocean Conference) στην Αθήνα εκφράστηκαν οι δεσμεύσεις της ελληνικής κυβέρνησης για την προστασία των ελληνικών θαλασσών. Η δεδηλωμένη πρόθεση της ελληνικής Πολιτείας να αυξήσει τις προστατευμένες περιοχές κατά 30%, σε συνδυασμό με τις εξαγγελίες της ελληνικής κυβέρνησης για τη δημιουργία δύο μεγάλων θαλάσσιων πάρκων στο Αιγαίο και το Ιόνιο πριν από έναν χρόνο στο 9ο Our Ocean Conference είχαν προκαλέσει την αντίδραση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών. Με ανακοίνωσή του συνιστούσε στην Αθήνα «να μη χρησιμοποιεί τα προβλήματα του Αιγαίου καθώς και τα ζητήματα που αφορούν το καθεστώς ορισμένων νησιών, βραχονησίδων και βράχων των οποίων η κυριαρχία δεν έχει παραχωρηθεί στην Ελλάδα από τις διεθνείς συμφωνίες στο πλαίσιο της δικής της ατζέντας». Επίσης, προειδοποιούσε την Ε.Ε. «να μην καταστεί εργαλείο στις πολιτικές κινήσεις της Ελλάδας σχετικά με τα περιβαλλοντικά προγράμματα».

Η θέση της Αγκυρας

Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών απάντησε άμεσα, ανακοινώνοντας ότι η ελληνική κυβέρνηση «θα συνεχίσει να υποστηρίζει απαρέγκλιτα την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας», ενώ κατηγόρησε την Τουρκία ότι πολιτικοποιεί ένα αμιγώς περιβαλλοντικό ζήτημα.

Η στάση της Αγκυρας έναντι της επικείμενης κίνησης της Αθήνας για θέσπιση θαλάσσιων πάρκων στο Αιγαίο αναμένεται να παίξει καθοριστικό ρόλο στην πορεία της ελληνοτουρκικής προσέγγισης, καθώς ο τρόπος αντίδρασης της Τουρκίας θα δείξει κατά πόσο η τουρκική ηγεσία είναι διατεθειμένη να διατηρήσει ενεργό τον ελληνοτουρκικό διάλογο και τα «ήρεμα νερά» στο Αιγαίο. Στην Αθήνα θεωρούν ότι από τα τρία ζητήματα, των θαλάσσιων πάρκων, του ΘΧΣ και της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ, που «τρέχουν» παράλληλα με τη διαδικασία ελληνοτουρκικής προσέγγισης, το πρώτο θα μπορούσε να διαταράξει το θετικό κλίμα των τελευταίων ετών στα ελληνοτουρκικά.

Οπως σημειώνει στην «Εφ.Συν.» ανώτατη διπλωματική πηγή, το ζήτημα με το ηλεκτρικό καλώδιο «κατέστη εθνικό ζήτημα ως μη όφειλε», ενώ η αντίδραση της Αγκυρας στην ανακοίνωση του ΘΧΣ από την ελληνική πλευρά κινήθηκε σε ήπιους τόνους. Πράγματι η έγγραφη επίσημη δήλωση του ελληνικού κράτους με τις ελληνικές θέσεις στην οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο, «απαντήθηκε» με τη δημοσιοποίηση τουρκικού χάρτη με τις θέσεις της Αγκυρας για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών, ο οποίος, σύμφωνα με δηλώσεις Τούρκων αξιωματούχων, θα κοινοποιηθεί σε διεθνείς οργανισμούς όπως ο ΟΗΕ ή η UNESCO. Σε κάθε περίπτωση, σημειώνεται ότι τόσο η ελληνική ανακοίνωση του ΘΧΣ όσο και ο χάρτης της «Γαλάζιας Πατρίδας» της Τουρκίας δεν συνιστούν κατοχύρωση των θέσεών τους στο ζήτημα της οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ σε Αιγαίο και ανατολική Μεσόγειο. Υπό αυτό το πρίσμα, το ζήτημα των θαλάσσιων πάρκων μπορεί να επαναφέρει την ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Αθήνα και Αγκυρα, πάντως, εμφανίζονται διατεθειμένες να διατηρήσουν ανοιχτή τη διαδικασία του ελληνοτουρκικού διαλόγου και τα «ήρεμα νερά» στο Αιγαίο, μολονότι οι θέσεις για τις ελληνοτουρκικές διαφορές εξακολουθούν να αφίστανται. Ο τελευταίος γύρος των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) μεταξύ ανώτατων και ανώτερων αξιωματικών των ενόπλων δυνάμεων των δύο χωρών, που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Δευτέρα στη Θεσσαλονίκη, το επιβεβαίωσε.