Μια λαϊκή γιορτή για τον Πάνο Γεραμάνη

Τέσσερις Μαΐου έπεσε φέτος η πρώτη Κυριακή του μήνα, όταν κατά το έθος οργανώνεται στο Χαλάνδρι η γιορτή στη μνήμη του σπουδαίου δημοσιογράφου και μελετητή του λαϊκού τραγουδιού, εξ ου και η φετινή συγκέντρωση με αφορμή αυτή τη φορά τα 20 χρόνια από τον θάνατό του

Η κεντρική πλατεία στο Χαλάνδρι ήταν γεμάτη. Οχι σε όλη της την έκταση αλλά μπροστά από το ουζερί «Ο Μήτσος», εκεί όπου και φέτος, την πρώτη Κυριακή του Μάη, οργανώθηκε μια γιορτή για τα 20 χρόνια από τον θάνατο του δημοσιογράφου Πάνου Γεραμάνη. (Δεν χρειάζεται να παραθέσω το βιογραφικό του, αφού όσοι έχουν έστω και μια μακρινή σχέση με το λαϊκό τραγούδι ή γενικότερα τον λαϊκό πολιτισμό γνωρίζουν την προσφορά του.) Ηρθαν συνάδελφοι και φίλοι, συγγενείς, γείτονες, παλαίμαχοι ποδοσφαιριστές (ο Πάνος παρουσίαζε στην ΕΡΤ την εκπομπή «Οι άσοι των γηπέδων»), μουσικοί, τραγουδιστές, παλιοί ακροατές.

Δύο κομπανίες έπαιζαν ρεμπέτικα και λαϊκά τραγούδια σαν και αυτά που ακούγονταν στην ιστορική εκπομπή του στο Δεύτερο Πρόγραμμα «Λαϊκοί Βάρδοι» ενώ το γλέντι κράτησε ώς τις τέσσερις το πρωί. Επαιξαν και τραγούδησαν ο Ανδρέας Τσεκούρας, ο Λάμπρος Καρελάς, η Λίλη Ριτσώνη, ο Βασίλης Κορδάτος – συγγνώμη αν παραλείπω κάποια ονόματα. Παρόντες και οι τραγουδιστές Λάκης Χαλκιάς και Νίκος Ανδρουλάκης. Το «παρών» έδωσαν και κάποια παιδιά λαϊκών βάρδων, όπως ο Σπύρος Δερβενιώτης.

Δύσκολο να υπολογιστεί ο αριθμός των παρόντων. Σύμφωνα όμως με έγκυρες πληροφορίες, καταναλώθηκαν περίπου 45 λίτρα κρασί και 10 λίτρα τσίπουρο (προσφορά από το Βασιλικό της Εύβοιας, το χωριό του Πάνου), γύρω στα 600 ντολμαδάκια, γύρω στα χίλια κεφτεδάκια, φασόλια γίγαντες, ανοιξιάτικες μελιτζάνες και πιπεριές, εκατοντάδες χειροποίητα τυροπιτάκια και σπανακοπιτάκια, όλα προσφορές φίλων και των δύο φύλων. Δύσκολο, αδύνατο να μετρηθούν τα φιλιά και οι αγκαλιές που γενναιόδωρα και όχι τυπικά ανταλλάχθηκαν. Οπως και να μετρηθούν οι απουσίες αυτών που κάποτε έρχονταν κάθε Μάη σ’ αυτή τη γιορτή, όμως φέτος δεν ήταν εδώ είτε για λόγους υγείας είτε γιατί δεν ζουν πια.

Στη συνάντηση αυτή δεν έρρεαν μόνο το κρασί και το τσίπουρο, αλλά το κατάστημα πρόσφερε δωρεάν μπίρες και αναψυκτικά, ενώ οι σερβιτόροι δεν μας «υπηρετούσαν» αλλά συμμετείχαν στη γιορτή. Καθώς στη συνάντηση των φίλων παραβρέθηκε μια αντιπροσωπεία του Δήμου Χαλανδρίου με επικεφαλής τον δήμαρχο Σίμο Ρούσσο, ένα περιπολικό ήταν διακριτικά σταθμευμένο λίγο πιο πάνω. Μια που κανείς φυσιολογικός άνθρωπος δεν νιώθει άνετα να τρώει και να πίνει όταν σε απόσταση αναπνοής κάποιοι άλλοι είναι νηστικοί και απλώς κοιτάνε, κάποιος φίλος του Πάνου φρόντισε να σταλούν δυο πιάτα στους δύο ενστόλους. Εκείνοι αρνήθηκαν να τα παραλάβουν καθώς δεν επιτρέπεται να τρώνε εν ώρα υπηρεσίας, όμως συμβιβάστηκαν με τη λύση να τους δοθεί ένα αλουμινένιο σκεύος με φαγητό για το τέλος της βάρδιας τους. Ακόμα και από τον Αλλο Κόσμο ο Πάνος κερνάει όπως απλόχερα έκανε όσο ζούσε. Οχι τον Κάτω Κόσμο τον σκοτεινό, αλλά έναν Αλλο Κόσμο όπου η άνοιξη δεν τελειώνει ποτέ.

Εδώ και 20 χρόνια πραγματοποιείται αυτή η εαρινή σύναξη, με εξαίρεση την περίοδο της πανδημίας. Ο Μήτσος, ο καλόκαρδος παλιός ιδιοκτήτης του ουζερί, δεν ζει πια, όμως η παράδοση, η ζεστή φιλοξενία από τον Νίκο και τον Αλέξη που τον διαδέχτηκαν, συνεχίζεται. Υπάρχει καλύτερος τρόπος από μια λαϊκή γιορτή για να τιμηθεί όχι η μνήμη ενός ανθρώπου αλλά το φωτεινό πέρασμά του από τη ζωή; Κι ας ήταν σύντομο αυτό το πέρασμα αφού ο Πάνος Γεραμάνης πέθανε ξαφνικά στα 59 του χρόνια.

Ο δημοσιογράφος Βασίλης Λουμπρίνης, στενός φίλος του Πάνου με τον οποίο επί 18 χρόνια εργαζόταν μαζί του στα «Νέα», ρώτησε πολλούς φίλους του Πάνου: «Τι συμβαίνει στις καρδιές μας –και ο Πάνος Γεραμάνης, όπως και ο Στέλιος Καζαντζίδης, “ζουν” μέσα σε αυτές αν και έχουν φύγει πολλά χρόνια από τη ζωή» – επαληθεύοντας έτσι τη λαϊκή ρήση ότι οι άνθρωποι πεθαίνουν μόνον όταν τους λησμονούμε. Και να μερικές από τις απαντήσεις.

Γιώργος Κοντογιάννης, δημοσιογράφος: «Ο καλύτερος άνθρωπος που υπήρξε στη ζωή. Σκεφτόταν συνεχώς τους άλλους και όχι τον εαυτό του».

Ιεροκλής Μιχαηλίδης, ηθοποιός: «Μουσηγέτης της ζωής μας ήταν ο Πάνος. Για μας ήταν δρόμος μοναδικός, όχι μόνο γνώσης αλλά κυρίως στάσης ζωής. Πέρα από τη μεγάλη εκτίμηση για το έργο του, είναι η συναισθηματική σχέση. Ηταν ιδιαιτέρως τρυφερή περίπτωση».

Γιώτα Κασσάρα, ηχολήπτρια: «Ο Γεραμάνης ήταν διαχρονικός. Για την προσωπικότητά του, την εντιμότητά του, τη δοτικότητά του, τον ρομαντισμό του. Εγώ πιστεύω ότι και μετά από 50 χρόνια με μπαστουνάκια θα είμαστε εδώ. Γιατί τον αγαπήσαμε, τον αγαπάμε και θα τον αγαπάμε».

Σπύρος Παπαδόπουλος, ηθοποιός: «Οταν αγαπάς έναν άνθρωπο, τον αγαπάς πραγματικά. Δεν έχει ημερομηνία, δεν πάει με τα χρόνια. Το ότι τον αγαπάς τόσο βαθιά, οφείλεται σ’ αυτόν».

Γρηγόρης Μάμαλης, επίτιμος πρόεδρος Αρείου Πάγου: «Ο Πάνος υπήρξε αυθεντικός και κατεξοχήν πνευματικός άνθρωπος. Ενας πραγματικός ανθόκηπος η ψυχούλα του».