Το πρώτο βρώσιμο αστικό δάσος

Το πρώτο βρώσιμο δάσος σε αστικό ιστό στην Ελλάδα δημιουργήθηκε με τη συμμετοχή 400 πολιτών περίπου -πολλοί από αυτούς ήταν μαθητές σχολείων-, οι οποίοι σε διάστημα δύο ημερών φύτεψαν 700 δέντρα και φυτά! Από τον Ιανουάριο του 2024 μέχρι σήμερα, χάρη στις προσπάθειες κυρίως της τοπικής κοινωνίας, το βρώσιμο δάσος του Δήμου Νεάπολης-Συκεών έγινε σημείο συνάντησης των κατοίκων κυρίως της περιοχής Στρεμπενιώτη, χώρος εκδηλώσεων, ζωντανό εργαστήρι συμμετοχικών δράσεων, έγινε ακόμη και ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε στο 27ο Διεθνές Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.

Ο κύριος στόχος του «δάσους» είναι εκπαιδευτικός, αφού ο χώρος αποτελεί μια μόνιμη βάση περιβαλλοντικής βιώσιμης εκπαίδευσης και εξοικείωσης των μαθητών και μαθητριών με την πορεία της διατροφικής αλυσίδας και την οικοσυστημική διαχείριση. Τα φρούτα και τα λαχανικά (σέσκουλα, ραπανάκια, μαρούλια, μπρόκολα και φράουλες) που παράγονται στο βρώσιμο δάσος προσφέρονται σε κοινωνικές δομές του δήμου, όπως π.χ. στους βρεφονηπιακούς σταθμούς.

Στο πρώτο αυτό βρώσιμο δάσος που βρίσκεται στην περιοχή του πρώην Στρατοπέδου Στρεμπενιώτη, απέναντι από το 5ο Γυμνάσιο Νεάπολης-Συκεών, τα οπωροφόρα, τροφοπαραγωγικά δέντρα και τα αρωματικά φυτά που έχουν φυτευτεί ήδη αλλάζουν το οικοσύστημα της περιοχής.

Η ιστορία της δημιουργίας του

«Εχουμε επιλέξει να φυτέψουμε εκατοντάδες οπωροφόρα δέντρα σε αυτήν την περιοχή του Στρεμπενιώτη για να δημιουργήσουμε το πρώτο βρώσιμο δάσος της. Οι στόχοι είναι πολλοί και σημαντικοί, όπως να αναπτύξουμε τον συμμετοχικό προγραμματισμό και σχεδιασμό, να ωθήσουμε τα παιδιά από τα σχολεία και τους πολίτες της περιοχής να συμμετέχουν. Στόχος είναι να εμπλακεί η τοπική κοινωνία στο κρίσιμο ζήτημα του περιβάλλοντος. Κάνουμε μεγάλες προσπάθειες να προσθέσουμε χώρους πρασίνου στην περιοχή μας και να ενισχύσουμε την αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο, κάτι που χρειάζεται άμεσα η Θεσσαλονίκη», τονίζει ο δήμαρχος Νεάπολης-Συκεών Σίμος Δανιηλίδης.

Σε μια έκταση σχεδόν ενός στρέμματος, καστανιές, μηλιές, ροδακινιές, γκότζι μπέρι, ιπποφαές και φραγκοστάφυλο ήταν μερικά μόνο από τα δέντρα και τα φυτά που φυτεύτηκαν και καλλιεργούνται με τις αρχές της περμακουλτούρας.

Την 1η Φεβρουαρίου 2024 σε ειδική εκδήλωση ενημερώθηκαν αναλυτικά οι εργαζόμενοι του δήμου που πήραν μέρος στη συντήρηση του βρώσιμου δάσους, ενώ την επόμενη μέρα σε κεντρική αίθουσα του 5ου Γυμνασίου Νεάπολης πραγματοποιήθηκε εργαστήρι συμμετοχικού σχεδιασμού με θέμα τις «Κοινωνικές και εκπαιδευτικές χρήσεις» του χώρου. Στις 4 Φεβρουαρίου, ημέρα Κυριακή, κάτοικοι και μαθητές συγκεντρώθηκαν στο πεδίο για να ενημερωθούν αναλυτικά σχετικά με κάθε στάδιο υλοποίησης του έργου στο οποίο θα έπαιρναν μέρος. Αυτός άλλωστε είναι και ο στόχος της δράσης: η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη συμμετοχή των κατοίκων και της σχολικής κοινότητας στα στάδια προετοιμασίας, σχεδιασμού, υλοποίησης και φροντίδας του δάσους μέσα από εκπαιδευτικά, συμμετοχικά εργαστήρια και δράσεις μέσα στο «δάσος».

Ετσι, τον Μάρτιο του 2024 μαθητές τεσσάρων τοπικών σχολείων, εκπρόσωποι κοινωνικών, εκπαιδευτικών φορέων της περιοχής και δημότες, στο σύνολο περίπου 400 άτομα, ήταν αυτοί που φύτεψαν μια μεγάλη ποικιλία φυτών και δέντρων - κερασιές, καστανιές, μηλιές, δαμασκηνιές, βατόμουρα, σμέουρα, φράουλες αλλά και βότανα.

Εναν χρόνο μετά ο εορτασμός αυτής της συλλογικής προσπάθειας που ευημερεί γίνεται με ακόμα μία φύτευση και αντικατάσταση φυτών στο δασύλλιο. Εναν χρόνο μετά από αυτήν την πρωτοποριακή συλλογική προσπάθεια, όσοι πήραν μέρος συνειδητοποίησαν ότι για την εδραίωση της πράσινης βιωματικής αστικής κουλτούρας της εκπαίδευσης και μάθησης χρειάζονται πολλές ανάλογες συστηματικές συλλογικές πρωτοβουλίες και όχι απαραίτητα υψηλά κονδύλια. Αυτό το πρωτοποριακό δασύλλιο έχει πλέον μια θέση στην καθημερινότητα δημοτών και κυρίως μαθητών. Ενα κομμάτι φύσης βιώνεται και γίνεται κομμάτι των αναμνήσεών τους. Κι η αξία αυτής της χρήσης είναι ανεκτίμητη.

«Ρωγμές Πρασίνου»

Η δράση για τη δημιουργία του βρώσιμου δάσους δεν πέρασε απαρατήρητη αλλά έγινε ντοκιμαντέρ με τον τίτλο «Ρωγμές Πρασίνου: Συνδημιουργώντας το 1ο αστικό βρώσιμο δάσος στην Ελλάδα». Η διάρκεια της ταινίας είναι 24 λεπτά και προβλήθηκε στο πλαίσιο του 27ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Η παραγωγή έγινε από τη Mamagea Environmental Organisation σε σκηνοθεσία και φωτογραφία του Γιώργου Ντάλη, ενώ το σενάριο υπογράφουν ο Γιώργος Ντάλης, ο Περικλής Χατζηνάκος και η Δομνίκη Βαγιάτη.

Το βρώσιμο δάσος δημιουργήθηκε από την Αντιδημαρχία Περιβάλλοντος και Πρασίνου του Δήμου Νεάπολης-Συκεών και την περιβαλλοντική οργάνωση Μαμαγαία (Mamagaia) σε συνεργασία με τον κοινωνικό συνεταιρισμό cob.gr, στο πλαίσιο του έργου «Green Sustainable Paths/Πράσινα βιώσιμα μονοπάτια: Συνδέοντας το σχολείο και τη γειτονιά μέσω της συνδημιουργίας ενός κοινοτικού βρώσιμου δάσους». Σκοπός του έργου είναι η δημιουργία ενός αστικού αλσύλλιου με καρποφόρα δέντρα και φυτά που θα λειτουργεί ως σημείο σύνδεσης και αλληλεπίδρασης της τοπικής σχολικής κοινότητας και της γειτονιάς. Η δράση χρηματοδοτείται από το Ταμείο Εργαζομένων της Ε.Ε. για ένα δίκαιο και βιώσιμο μέλλον.

• https://www.interregeurope.eu/good-practices/green-sustainable-paths
• Δείτε το τρέιλερ της ταινίας «Ρωγμές Πρασίνου» https://www.youtube.com/watch?v=AL6pFV-FwaI&t=38s