Trafficking και εκδιδόμενες: «Η “βιομηχανία” της ντροπής»

Μία τέτοια έρευνα, φιλοξενεί σήμερα η «Ε». Έρευνα που πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων, η οποία προκήρυξε μέσα από δημόσιο διαγωνισμό και χρηματοδότησε την υλοποίηση μελετών μεταξύ των οποίων η μελέτη «Πορνεία και παράνομη διακίνηση και εμπορία γυναικών με σκοπό τη σεξουαλική/οικονομική εκμετάλλευση (trafficking) στην Ελλάδα» και εκπονήθηκε από την CMT ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ κ PRAKSIS.

Στόχος της έρευνας ήταν να εντοπιστούν και να αναδειχθούν οι πραγματικές διαστάσεις του φαινομένου όπως και οι παράγοντες που συντείνουν στην ανάπτυξή τους. Επίσης να διερευνηθεί και να αποτυπωθεί ο τρόπος εκμετάλλευσης-προσέλκυσης των γυναικών-θυμάτων trafficking από τις εγκληματικές οργανώσεις.

Να καταγραφούν και να εκτιμηθούν οι συνέπειες της πορνείας και της παράνομης διακίνησης και εμπορίας γυναικών σε ατομικό, κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό επίπεδο στη χώρα μας καθώς και να αποτυπωθεί ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζεται το φαινόμενο τόσο από τους εμπλεκόμενους φορείς όσο και ευρύτερα από την ελληνική κοινωνία. Και βέβαια να αναδειχθούν οι προτεραιότητες ανά πεδίο της δημόσιας πολιτικής, ώστε να βελτιωθεί το σύστημα καταπολέμησης και αντιμετώπισης της παράνομης διακίνησης και εμπορίας γυναικών και προστασίας των θυμάτων μέσα από την ανάπτυξη συγκεκριμένων στρατηγικών, με τη συνεργασία και τον συντονισμό μεταξύ των εμπλεκόμενων στην πολιτική για την πρόληψη και αντιμετώπιση της παράνομης διακίνησης και εμπορίας γυναικών.

Ένα επιπλέον λόγος για τον οποίο το πρόβλημα του trafficking είναι ιδιαίτερα οξυμένο στην Ελλάδα, είναι η γεωγραφική της θέση. Όπως προέκυψε και από την έρευνα, τα θύματα που διακινούνται, είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία γυναίκες και παιδιά που διακινούνται στη χώρα μας ως λαθρομετανάστες από τα μέλη των διεθνών κυκλωμάτων.

Εξωθούνται στην πορνεία και κακοποιούνται από προαγωγούς και πελάτες.

Όπως επισημαίνει η γενική γραμματέας Ισότητας κ. Φωτεινή Κούβελα, η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων αναλύοντας το trafficking με την οπτική του φύλου, το αντιμετωπίζει ως μία ειδεχθή μορφή βίας κατά των γυναικών. Συνιστά κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των θυμάτων. Πρόκειται για δουλεία. Πλήττει τα θύματα, αλλά όχι μόνο αυτά. Πλήττει και στο σύνολό της την κοινωνία, γιατί διαμορφώνει αντιλήψεις εμπορευματοποίησης των ανθρώπινων σχέσεων. Η γυναίκα μέσα από το κοινωνικό φαινόμενο του trafficking αντιμετωπίζεται ως πράγμα που μπορεί να πουλιέται και να αγοράζεται. «H χρήση των πορνικών υπηρεσιών από τους άντρες πελάτες, ισοδυναμεί με συνέργεια σε ένα έγκλημα, που μάλιστα συντελείται με την ανοχή της κοινωνίας μας» επισημαίνει χαρακτηριστικά.

Η έρευνα εξελίχθηκε κυρίως σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη αλλά και σε μικρότερες πόλεις, όπως η Λάρισα. Και τα στοιχεία που προκύπτουν από τις μετρήσεις αλλά και από τις απαντήσεις που δόθηκαν, συνιστούν χαρτογράφηση του προβλήματος, που έχει βαθιές κοινωνικές ρίζες και μία διαδραστική σχέση ανάμεσα στα «θύματα» και τους «θύτες».

Ειδικά όσον αφορά στο κομμάτι που έχει να κάνει με τις εκδιδόμενες γυναίκες, παρότι ο αριθμός των γυναικών που συμμετείχαν στη συγκεκριμένη έρευνα δεν είναι πολύ μεγάλο, είναι συνολικά 71, οι απαντήσεις που δίνουν στα ερωτήματα που τους τίθενται, είναι «εύγλωττες», χαρακτηριστικές και επεξηγηματικές ως ένα βαθμό. Όπως άλλωστε και των 30 «πελατών» που συμμετείχαν στην ίδια έρευνα.

Συγκεκριμένα στην έρευνα αποτυπώνονται τα ακόλουθα:

 

Εκδιδόμενες

Ο αριθμός των γυναικών που συμπεριλήφθηκαν στην έρευνα ανέρχεται σε 71 συνολικά από την Αθήνα κυρίως, αλλά και από τη Θεσσαλονίκη, τη Λάρισα, την Κομοτηνή, τα Ιωάννινα, τον Πύργο και την Πάτρα ώστε να υπάρχει ένα αντιπροσωπευτικό «δείγμα» σε επίπεδο χώρας και τα αποτελέσματα συνιστούν «ακτινογραφία» της κατάστασης που επικρατεί, των λόγων που οδηγούν τις γυναίκες να ασκήσουν το αρχαιότερο επάγγελμα, των συνθηκών που αντιμετωπίζουν αλλά και των εναλλακτικών που έχουν ή που θα ήθελαν να έχουν.

Ηλικία-τόπος καταγωγής

Το ηλικιακό φάσμα στο οποίο κινούνται οι γυναίκες που συμμετείχαν στην έρευνα είναι από 19 μέχρι 45 ετών και από αυτές: 20 προέρχονται από τη Ρουμανία, 20 από την Ελλάδα, μία από τη Ρωσία, μία από την Τσεχία, 7 από την Αλβανία, 7 από τη Βουλγαρία, μία από τη Γεωργία, μία από την Πολωνία, δύο από την Ουκρανία, δύο από το Ουζμπεκιστάν, 8 από τη Νιγηρία, και μία από το Καζακστάν.

Μορφωτικό επίπεδο

Από αυτές μόνον 4 έχουν ανώτατη εκπαίδευση ενώ τρεις είναι αναλφάβητες, 21 του Δημοτικού, 17 του Λυκείου και 19 του Γυμνασίου.

Όσον αφορά στην προηγούμενη ασχολία τους, 11 ήταν ιδιωτικές υπάλληλοι, μία ήταν δημόσια υπάλληλος, 23 ανειδίκευτες εργάτριες, 5 ειδικευμένες, 4 ασχολούνταν με αγροτικές εργασίες, 4 με οικιακά, 2 με ελεύθερο επάγγελμα και 3 δεν απάντησαν στο ερώτημα.

Οικογενειακή κατάσταση

Οι 54 είναι άγαμες, οι 9 έγγαμες, 3 διαζευγμένες, μία χήρα. Αυτή ήταν η οικογενειακή τους κατάσταση όταν ήρθαν στην Ελλάδα. Η οικογενειακή τους κατάσταση στην Ελλάδα έχει μεταβληθεί ως ακολούθως: 46 άγαμες (άρα 8 παντρεύτηκαν στην Ελλάδα), 7 σε σταθερή σχέση, 7 διαζευγμένες, 5 έγγαμες και δύο χήρες.

Πού μένουν τα παιδιά τους

Τα παιδιά 18 από τις ερωτηθείσες μένουν στην Ελλάδα, των 12 από αυτές στη χώρα καταγωγής τους, των 8 σε ίδρυμα, οι 10 τα έχουν μαζί τους, ενώ των υπολοίπων 7 μένουν σε συγγενείς και των δύο με τον πατέρα τους. Η μία δεν απάντησε.

Γιατί «πορνεία»;

Στο ερώτημα γιατί «ασχολούνται» με την πορνεία οι 58 απάντησαν «για να έχουν δουλειά», οι δυο ότι εξαναγκάστηκαν, οι δυο ότι προέκυψε μετά από τουρισμό και οι 8 δεν απάντησαν.

Αλλαγή επαγγέλματος

Στην ερώτηση αν έχουν σκεφθεί να αλλάξουν επάγγελμα οι 41 απάντησαν «ναι», οι 25 «όχι», οι 4 «δεν απαντώ». Ενώ στη διαφοροποίηση του ερωτήματος, αν θα μπορούσαν να αποχωρήσουν από το επάγγελμα εφόσον το ήθελαν, οι 51 απάντησαν ότι θα μπορούσαν, οι 8 ότι δεν θα μπορούσαν, οι 2 «ίσως» και οι 3 «δεν απαντώ».

 

Δέσμευση σε τρίτους

Είναι χαρακτηριστική η απάντηση που έδωσαν στο ερώτημα αν έχουν δέσμευση σε τρίτους ως προς την άσκηση του επαγγέλματος τους. Οι 47 απάντησαν «όχι» και οι 11 «ναι».

 

Γιατί δεν φεύγουν

Επίσης χαρακτηριστική είναι η απάντηση που έδωσαν στο ερώτημα ποιοι είναι οι λόγοι που τις αποτρέπουν να αποχωρήσουν από την πορνεία. Οι 25 απάντησαν ότι δεν έχουν κίνητρο και ότι είναι ικανοποιημένες από την εργασία τους. Οι 2 ότι δεν υπάρχει το κατάλληλο περιβάλλον για να τις υποστηρίξει. Οι 7 ότι εξαναγκάζονται και τους ασκείται βία. Οι 3 ότι έχουν χρέη προς τρίτους, η μία ότι έχει χρέη προς τον διακινητή της (θύμα τράφικινκγ), αδιευκρίνιστα χρέη, δύο.

Ενώ στο ερώτημα αν προσπάθησαν κατά το παρελθόν να εγκαταλείψουν το επάγγελμα οι 30 απάντησαν «ναι», οι 33 «όχι» και οι 2 απέφυγαν να απαντήσουν.

 

Πρώτες μέρες

Πώς ήταν οι πρώτες μέρες που «μπήκαν» στο επάγγελμα ήταν το ερώτημα και οι απαντήσεις «μιλάνε». Μόνο 2 απάντησαν ότι οι συνθήκες ήταν καλές, άλλες ανέφεραν ότι ήταν κλειδωμένες σε διαμέρισμα, μία ότι μπήκε στη «δουλειά» από την πρώτη μέρα, μία ότι βιάστηκε όσο ήταν στην Τουρκία και οι περισσότερες ότι οι συνθήκες ήταν δύσκολες με σωματική και λεκτική βία.

 

Χρήση ουσιών

Στο ερώτημα αν κάνουν χρήση ουσιών οι 43 απάντησαν «όχι», οι 15 είπαν «καθημερινά», οι 2 «μερικές φορές» και οι 9 «σπάνια»

Όταν ρωτήθηκαν αν έκαναν χρήση ουσιών πριν βγουν στην πορνεία, οι 21 από αυτές απάντησαν «ναι» και οι 5 «όχι».

 

Οι «πελάτες»

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν επίσης και οι απαντήσεις που έδωσαν οι 30 συνολικά «πελάτες» που έλαβαν μέρος στην έρευνα και προέρχονται οι περισσότεροι από την Αθήνα αλλά και από τη Λάρισα, το Κορωπί, την Κομοτηνή και τη Θεσσαλονίκη. Ενώ οι 20 είναι Έλληνες και ο ένας Πακιστανός, η δε ηλικία τους κυμαίνεται από 18 έως 45 ετών.

Μορφωτικό επίπεδο

Από τους 30 οι 13 είναι ανώτατης εκπαίδευσης, οι 4 τεχνικής-επαγγελματικής, οι 10 του Λυκείου, ένας του Γυμνασίου και ο ένας του Δημοτικού.

Οικογένεια-επάγγελμα

Οι 17 είναι άγαμοι, οι 7 έγγαμοι, οι 5 σε σταθερή σχέση, ο ένας διαζευγμένος. Οι περισσότεροι δε είναι σε καλή οικονομική κατάσταση.

Οι 14 είναι ιδιωτικοί υπάλληλοι, οι 9 ελεύθεροι επαγγελματίες, οι 3 άνεργοι, οι 2 φοιτητές και ένας ανειδίκευτος εργάτης.

Συχνότητα-κριτήρια

Η συχνότητα με την οποία καταφεύγουν στον αγοραίο έρωτα ανά μήνα καταγράφεται ως εξής: οι 12 τέσσερις φορές ανά μήνα, οι 7 δυο, οι 3 μία, οι 2 οκτώ, οι 5 λιγότερο από μία φορά το μήνα και ο ένας πάνω από 8 φορές ανά μήνα.

Οι περισσότεροι από αυτούς πάνε σε οίκο ανοχής, και οι 28 από αυτούς λαμβάνουν προφυλάξεις ενώ οι δυο όχι.

Το δε κόστος της κάθε «επίσκεψης» κυμαίνεται από 10 μέχρι 51 ευρώ.

Ενώ το κριτήριο επιλογής της εκδιδόμενης για τους 28 από αυτούς είναι η ηλικία. Οι περισσότεροι δε προτιμούν γυναίκες μεταξύ 26 και 30 ετών.

Εξάλλου οι 26 απάντησαν ότι γνωρίζουν για το τράφικινγκ των γυναικών, οι 29 ότι έχουν γνώση περί της σεξουαλικής εκμετάλλευσης των γυναικών. Ενώ στο ερώτημα αν έχουν την διάθεση για αγοραίο σεξ με γυναίκα που ξέρουν ότι είναι θύμα τράφικινγκ οι 28 απάντησαν «όχι» και οι 2 «ναι».

 

Trafficking

 

Ο επίσημος ορισμός του trafficking αντλείται διεθνώς από το «Πρωτόκολλο των Ηνωμένων Εθνών για την Αποτροπή Καταστολή και την Τιμωρία της Παράνομης διακίνησης Προσώπων με σκοπό τη Σεξουαλική και Οικονομική Εκμετάλλευση ιδιαίτερα Γυναικών και Παιδιών» και αφορά στη στρατολόγηση, μεταφορά, μετακίνηση, εγκατάσταση, ή παραλαβή προσώπων, μέσω απειλής, ή χρήσης βίας, ή άλλων μορφών εξαναγκασμού, της απαγωγής, του δόλου, της εξαπάτησης, της κατάχρησης της δύναμης, της κατάχρησης μιας τρωτής ή ευάλωτης θέσης, της προσφοράς ή της αποδοχής οικονομικού ή άλλου οφέλους για την επίτευξη της σύμφωνης γνώμης ενός προσώπου το οποίο ασκεί έλεγχο ή εξουσία επί άλλου προσώπου για το σκοπό της εκμετάλλευσης.

Η εκμετάλλευση περιλαμβάνει την εκμετάλλευση της πορνείας ή άλλες μορφές σεξουαλικής εκμετάλλευσης, την εξαναγκαστική εργασία, ή παροχή υπηρεσιών, τη διαμόρφωση συνθηκών σκλαβιάς, ή τη λήψη σωματικών οργάνων.

Ο ορισμός αυτός είναι γνωστός ως «Πρωτόκολλο του Palermo» (2000) ή «Πρωτόκολλο του Trafficking».

Σύμφωνα με στοιχεία του 2013 στην Ελλάδα, υπήρχαν 142 δράστες εμπορίας ανθρώπων και σωματεμπορίας.

Από αυτό το νούμερο 119 ήταν άντρες και 23 γυναίκες.

Το μεγαλύτερο ποσοστό των δραστών το 2013 ήταν ελληνικής καταγωγής (44) και κυρίως άντρες (41) ενώ υπήρχαν και γυναίκες (3). Από τους δράστες τα 26 άτομα κατηγορήθηκαν για σεξουαλική εκμετάλλευση, τα 13 για εργασιακή εκμετάλλευση και τα 5 και για τα δύο.

Ακολουθεί η Βουλγαρία (34) με άντρες (26) και γυναίκες (8). Τα 17 άτομα κατηγορήθηκαν για σεξουαλική εκμετάλλευση, τα 5 για εργασιακή εκμετάλλευση και τα 12 για επαιτεία.

Ο Άγιος Δομίνικος είχε 12 άντρες δράστες και κατηγορήθηκαν για εργασιακή και σεξουαλική εκμετάλλευση στα θύματα.

Θύματα

εμπορίας

To 2013, τα θύματα εμπορίας ανθρώπων είναι 99 με μεγαλύτερο ποσοστό από το Μπαγκλαντές (35) και κυρίως άντρες για εργασιακή εκμετάλλευση.

Με ρουμανική προσέλευση υπάρχουν συνολικά 20 θύματα από τα οποία τα 12 είναι άντρες και τα 5 ανήλικα παιδιά, 6 θύματα ήταν για σεξουαλική εκμετάλλευση, 13 για εργασιακή εκμετάλλευση και 1 και για τα δύο.

Υπήρχαν και 20 θύματα βουλγαρικής καταγωγής, από τα οποία 9 ήταν για σεξουαλική εκμετάλλευση, 6 για εργασιακή εκμετάλλευση και 5 για επαιτεία.

Σε 24 θύματα παρασχέθηκε αρωγή και προστασία,14 ήταν από τη Ρουμανία, 4 από την Βουλγαρία, 3 από την Κίνα,2 από την Μολδαβία, 1 από την Πολωνία.

Ο στόχος

 

Μέσα από διαφορετικές δράσεις και υποστηρικτικές δομές των γυναικών, τελικός στόχος της Γενικής Γραμματείας Ισότητας είναι να προβεί στην προώθηση νομοθετικών και θεσμικών ρυθμίσεων για την καταπολέμηση της βίας όπως:

Την άμεση κύρωση από τη Βουλή της Σύμβασης του Συμβούλιου της Ευρώπης «για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας» (Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης).

Τη βελτίωση της νομοθεσίας που αφορά στην αντιμετώπιση εγκλημάτων όπως ο βιασμός (Ν.1419/1984) και η εμπορία ανθρώπων (trafficking) (Ν.3064/2002 & Π.Δ. 233/2003, Ν. 4216/2013 που κυρώνει τη «Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη δράση κατά της Εμπορίας Ανθρώπων» που υπογράφηκε στη Βαρσοβία το 2005) και την ενίσχυσή της με τις απαραίτητες αλλαγές και προσθήκες υπό το φως νέων, πιο σύγχρονων επεξεργασιών (όπως οι νέες μορφές ηλεκτρονικής σεξουαλικής παρενόχλησης/bullying) αξιοποιώντας και τη διεθνή εμπειρία πάνω στα συγκεκριμένα θέματα (π.χ. το νόμο της Ισπανίας για τη βία, το πρόσφατο (Φεβρουάριος 2014) ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη «Σεξουαλική εκμετάλλευση και πορνεία και ο αντίκτυπός τους στην ισότητα των φύλων» κλπ.).

Λήψη νομοθετικών και εφαρμοστικών μέτρων για την ποινική δίωξη όσων εμπλέκονται στη διακίνηση και εμπορία γυναικών και ανηλίκων (trafficking) αλλά και των χρηστών (πελατών), με παράλληλη ουσιαστική υποστήριξη των θυμάτων.