Εφαρμογή των διατάξεων για τους Εργάτες γης

Κατά τα κριθέντα εκ της νομολογίας των δικαστηρίων, έχει γίνει δεκτό ότι άμεσες γεωργικές εργασίες είναι εκείνες που συμβάλλουν ευθέως στην παραγωγή γεωργικών ή κτηνοτροφικών προϊόντων, όπως η καλλιέργεια της γης, η ανάπτυξη ζώων, η επιτήρηση των καλλιεργουμένων, η φύλαξη των προϊόντων και των ζώων, σε κάθε περίπτωση δε, έως την ολοκλήρωση της παραγωγικής διαδικασίας, η οποία στις καλλιέργειες συμπίπτει με την συγκομιδή (Α.Π. 794/1995, Α.Π. 72/1975, Α.Π. 614/1966) Περαιτέρω, το άρθρο 1 § 1 του ν. 1876/1990 "περί ελευθέρων συλλογικών διαπραγματεύσεων και άλλων διατάξεων", η ισχύς του οποίου άρχισε την 8.5.1990, (άρθρο 35 ίδιου νόμου και 12386/1990 απόφαση Υπουργού Εργασίας, που εκδόθηκε κατ' εξουσιοδότηση αυτού), ορίζει τα εξής:

"1. 0 νόμος αυτός αφορά όλους όσους εργάζονται με σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου σε οποιονδήποτε ημεδαπό ή αλλοδαπό εργοδότη, επιχείρηση, εκμετάλλευση ή υπηρεσία του ιδιωτικού ή δημόσιου τομέα της οικονομίας, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται και οι εργαζόμενοι στην γεωργία, κτηνοτροφία και συναφείς εργασίες, καθώς και οι κατ' οίκον εργαζόμενοι"

Περαιτέρω το άρθρο 3 § 1 περ. α' του ίδιου νόμου προβλέπει ότι: «1. Οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας διακρίνονται: α. Σε εθνικές γενικές, που αφορούν τους εργαζόμενους όλης της χώρας», ενώ το άρθρο 8 § 1 εδ. Α, διαλαμβάνει ότι: «1. Οι εθνικές γενικές συλλογικές συμβάσεις εργασίας καθορίζουν τους ελάχιστους όρους εργασίας που ισχύουν για τους εργαζόμενους όλης της χώρας...»

Έτσι, από την έναρξη ισχύος του ν. 1876/1990 (8.5.1990), έχουμε επέκταση του θεσμού των συλλογικών συμβάσεων εργασίας και στους αμέσως εργαζόμενους στη γεωργία, ανεξαρτήτως της υπαγωγής ή μη αυτών στην ασφάλιση του Ι.Κ.Α. και της ιδιότητας του εργοδότη (Α.Π. 1322/2008, Α.Π. 36/2007 ΟΛΟΜ) .

Επισημαίνεται ότι οι ρυθμίσεις των ΕΓΣΣΕ έχουν άμεση εφαρμογή και επί των σχέσεων εργασίας που γεννήθηκαν υπό το προγενέστερο του ν. 1876/1990 νομικό καθεστώς (Α.Π. 794/95)

Ως εκ τούτου και οι γεωργικοί μισθωτοί, ως προς τα χρονικά όρια εργασίας τους - έως ότου συναφθούν κλαδικές ή ομοιοεπαγγελματικές συλλογικές συμβάσεις εργασίας - διέπονται από το άρθ. 6 εδ. Α, της από 14.2.1984 ΕΓΣΣΕ, που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως με την 11770/20/20.2.1984 απόφαση του Υπουργού Εργασίας (ΦΕΚ Β', 81), κατά το οποίο "Η διάρκεια της εβδομαδιαίας εργασίας των εργαζομένων που απασχολούνται σε οποιοδήποτε εργοδότη με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου όλης της χώρας, ορίζεται σε 40 ώρες..».

Επειδή δε από της ισχύος του παραπάνω νόμου δεν έχει ακόμα υπογραφεί κλαδική ή συλλογική σύμβαση εργασίας από τους μισθωτούς αυτούς, που να ορίζει το νόμιμο μισθό τους και τους λοιπούς όρους εργασίας τους, οι ανωτέρω εργαζόμενοι, δικαιούνται να λάβουν το θεσπισμένο ελάχιστο όριο του ημερομισθίου, το οποίο προσδιορίζεται από τις εκάστοτε ισχύουσες ΕΓΣΣΕ.

Οι ίδιοι εργαζόμενοι, εφόσον προσφέρουν εργασία κατά τις Κυριακές και εορτές δικαιούνται να λάβουν την προσαύξηση την οποία καθορίζουν η 8900/1946 απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εργασίας και το άρθ. 1 της 25825/1951 αποφάσεως των ιδίων Υπουργών στο υποχρεωτικώς θεσπισμένο ελάχιστο όριο ημερομισθίου, που καθορίζεται κατά τα προαναφερόμενα. Η ρύθμιση αυτή διατηρήθηκε και μετά την ισχύ του ν. 1876/1990, γιατί το σχετικό θέμα δεν έχει διευθετηθεί κατά ευνοϊκότερο τρόπο από την έκδοση κάποιας μεταγενέστερης συλλογικής συμβάσεως εργασίας (Α.Π. 36/2007 ΟΛΟΜ, Εφ. Αθ. 4604/2006).

Όσον αφορά στα επιδόματα εορτών Χριστουγέννων και Πάσχα, επισημαίνεται ότι, μετά την έναρξη ισχύος του ν. 1876/1990, οι εργάτες των γεωργικών ή κτηνοτροφικών εργασιών δεν δικαιούνται να τα λάβουν (Α.Π. 794/1995), καθόσον δεν συμπεριλαμβάνονται στο πεδίο εφαρμογής της αριθμ. Κ.Υ.Α. 19040/1981 και ως εκ τούτου δεν δικαιούνται τα εν λόγω επιδόματα (Εφ. Αθ. 4604/2006, Εφ. Θεσσαλ. 1650/2003), εκτός από: α. τους μισθωτούς που απασχολούνται σε γεωργοκτηνοτροφικές επιχειρήσεις και οι σχέσεις τους διέπονται από ΣΣΕ ή άλλες πράξεις από αυτές που αναφέρονται στο άρθρο 7 της ΚΥΑ ή υπάγονται στην ασφάλιση του ΙΚΑ και β. Το προσωπικό των γεωργοκτηνοτροφικών εργασιών που ασκούνται από το Δημόσιο, τις Ανώνυμες Εταιρείες, τις Συνεταιριστικές Οργανώσεις και λοιπά Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου ή Ιδιωτικού Δικαίου, ανεξάρτητα από την υπαγωγή τους στην ασφάλιση τον ΙΚΑ ή από τον καθορισμό των αποδοχών τους με συλλογικές συμβάσεις και λοιπές πράξεις (βλ. άρθρα 2.2., 2.3. και 11.α) της ανωτέρω Κ.Υ.Α.). Τέλος, έχει γίνει δεκτό ότι ο ν. 539/45, όπως ισχύει, που ρυθμίζει τα της ετήσιας άδειας των μισθωτών και το επίδομα άδειας, δεν εμπεριέχει στο πεδίο εφαρμογής του τους απασχολούμενους αμέσως στην γεωργία. Θα πρέπει όμως να τονιστεί ότι η ετήσια άδεια δίδεται στους γεωργικώς απασχολούμενους, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 666 και 667 Α.Κ., με την προϋπόθεση ότι η παρεχόμενη εργασία αναλώνει εντελώς ή ουσιωδώς τις παραγωγικές δυνάμεις τους και έχει διάρκεια παροχής άνω του έτους στον ίδιο εργοδότη (Εφ. ΑΘ. 4604/2006, Εφ. Θεσσαλ. 1650/2003, Α.Π. 794/1995)

Περαιτέρω, όσον αφορά στην υποχρέωση του εργοδότη για υποβολή καταστάσεων προσωπικού και προγραμμάτων εργασίας στην αρμόδια υπηρεσία του ΣΕΠΕ, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 16 του Ν.2874/2000 (ΦΕΚ Α'286) όπως αυτό τροποποιήθηκε και ισχύει, προβλέπεται ότι:

• Κάθε εργοδότης υπαγόμενος στις εν λόγω διατάξεις υποχρεούται όπως μια φορά το χρόνο και κατά το χρονικό διάστημα από 15 Σεπτεμβρίου έως 15 Νοεμβρίου καταθέτει, καθ' οιονδήποτε τρόπο, στην αρμόδια υπηρεσία του     Σ.ΕΠ.Ε. – Τμήμα Κοινωνικής Επιθεώρησης, εις διπλούν, πίνακα με την επωνυμία, το είδος, τον τόπο λειτουργιάς και το Α.Φ.Μ. της επιχείρησης ο οποίος θα περιλαμβάνει βασικά στοιχεία για κάθε μισθωτό που απασχολείται σε αυτήν και τα οποία καταγράφονται στη σχετική διάταξη.
• Επιπλέον, οι εποχικού χαρακτήρα επιχειρήσεις υποχρεούνται όπως καταθέτουν τον πίνακα προσωπικού εντός μηνός από την έναρξη της εποχικής περιόδου.
• Τέλος, αν η επιχείρηση ή εκμετάλλευση αλλάξει νόμιμο εκπρόσωπο ή αν υπάρξει μεταβολή των αποδοχών, ο εργοδότης υποχρεούται να καταθέσει συμπληρωματικούς πίνακες προσωπικού μόνο ως προς τα νέα στοιχεία, κατά περίπτωση, εντός δεκαπέντε (15) ημερών από τις πιο πάνω μεταβολές. Σε περίπτωση πρόσληψης νέου εργαζόμενου και σε περίπτωση αλλαγής ή τροποποίησης του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας, ο εργοδότης υποχρεούται να καταθέσει, γραπτά ή ηλεκτρονικά, συμπληρωματικούς πίνακες προσωπικού μόνο ως προς τα νέα στοιχεία, το αργότερο ως και την ίδια ημέρα πρόσληψης ή της αλλαγής του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας και πάντως πριν την ανάληψη υπηρεσίας από τους εργαζόμενους.

Με βάση τα παραπάνω, καθίσταται εμφανές ότι κάθε εργοδότης έχει υποχρέωση να καταγράφει στις καταστάσεις προσωπικού εργαζόμενους που απασχολεί   («μισθωτούς»), οι οποίοι συνδέονται με εξαρτημένη σχέση εργασίας (Αρ. Πάγου 1462/80 κ.τ.λ.)

Εν κατακλείδι, τα θέματα των όρων εργασίας των γεωργικώς απασχολούμενων ρυθμίζονται σύμφωνα με τα ανωτέρω νομικά και νομολογιακά δεδομένα. Σε ότι αφορά θέματα αμοιβής και ασφάλισης των εργατών γης, σχετική πληροφόρηση παρέχει η υπ' αριθμ. 9/2011/12-9-2011 εγκύκλιος του Ο.Γ.Α., η οποία αναφέρεται στο νέο τρόπο αμοιβής και καταβολής των ασφαλιστικών εισφορών τους, μέσω εργόσημου. Ευνόητο είναι ότι οι σχετικές ρυθμίσεις περί εργόσημου δεν καταργούν υφιστάμενες ρυθμίσεις της εργατικής νομοθεσίας.