Αυξάνονται οι απλήρωτοι στον τουρισμό

Την απληρωσιά και την εντατικοποίηση στο χώρο των εργαζομένων στον τουρισμό περιγράφει ρεπορτάζ του Κυρικάτικου Ριζοσπάστη. Σε μεγάλο ξενοδοχειακό συγκρότημα της Ρόδου, λίγο έξω από την πόλη, που αυτή την περίοδο φιλοξενεί περίπου 2.500 τουρίστες και απασχολεί 400 εργαζόμενους, πριν από μερικές μέρες, 100 περίπου από αυτούς σταμάτησαν τη δουλειά και «βγήκαν έξω», διεκδικώντας τα δεδουλευμένα του Ιούλη.

Η κινητοποίηση έληξε μετά από δυο περίπου ώρες με επιτυχία, καθώς η εργοδοσία, αφού δεν κατάφερε «με το καλό και με το ανάποδο» να βάλει τους εργαζόμενους για δουλειά, αναγκάστηκε τελικά να καταβάλει μέρος της μισθοδοσίας σε όλο το προσωπικό. Ο απόηχος αυτής της κινητοποίησης, συζητιόταν ακόμα στο ξενοδοχειακό συγκρότημα όταν ο «Ριζοσπάστης» βρέθηκε εκεί για να μιλήσει με εργαζόμενους.

«Αν δεν βγαίναμε έξω, ακόμα θα μας χρωστούσαν τα λεφτά», λέει ένας από το προσωπικό. Ωστόσο, αν και μπήκαν τα λεφτά, το πρόβλημα δεν λύθηκε, ούτε βέβαια είναι συγκυριακό.

Οι καθυστερήσεις στις πληρωμές είναι γενικευμένο φαινόμενο στα μεγάλα ξενοδοχεία, παρά την υπερπληρότητα και τον τζίρο που κάνουν, με αποκορύφωμα το τέλος της σεζόν, όταν οι ξενοδοχοϋπάλληλοι απολύονται συνήθως χωρίς να έχουν πληρωθεί τον τελευταίο μήνα (για τους περισσότερους είναι ο Οκτώβρης), το επίδομα της άδειας και τη νόμιμη αποζημίωση.

Αθροιστικά, σταματούν τη δουλειά και περνάνε στο Ταμείο Ανεργίας (όσοι έχουν τις προϋποθέσεις) με μείον δυο μισθούς, όταν σε όλη τη σεζόν η συντριπτική πλειοψηφία παίρνει από έξι έως εφτά μηνιάτικα. Εννοείται, βέβαια, ότι αυτά τα χρήματα δεν περισσεύουν από κανέναν, ιδιαίτερα μπροστά στην «αναβροχιά» του χειμώνα. Ούτε βέβαια σώζεται η κατάσταση με τα «έναντι» της εργοδοσίας, καθώς σε πολλές περιπτώσεις ξεκινάει η επόμενη σεζόν και υπάρχουν ακόμα ανεξόφλητα δεδουλευμένα από την προηγούμενη χρονιά!
Αίτηση για να πάρεις τα δεδουλευμένα!

Η απληρωσιά αξιοποιείται πολύμορφα από την εργοδοσία, η οποία μάλιστα προσπαθεί να κρυφτεί πίσω από τα «ψιλά γράμματα» των συμβάσεων που επιβάλλει στο προσωπικό. Πρώτα απ' όλα, συνηθίζει τους εργαζόμενους στην ιδέα ότι ακόμα και αυτός ο κουτσουρεμένος μισθός που δικαιούνται δεν είναι αυτονόητος.

Επίσης, δημιουργεί μεγαλύτερες εξαρτήσεις από την εργοδότρια εταιρεία, που «κάνει παιχνίδι» με τους εργαζόμενους πατώντας στην ανάγκη τους. Για να πάρει κανείς έστω και «έναντι» από τα δεδουλευμένα, θα πρέπει να καταθέσει έγγραφη αίτηση, όπου θα δικαιολογεί το γιατί ζητάει τα λεφτά που έχει δουλέψει και δεν τα έχει πληρωθεί! Από εκεί και πέρα, η εργοδοσία είναι αυτή που αποφασίζει αν οι λόγοι που επικαλείται είναι επαρκείς για να πάρει ένα μέρος των χρημάτων που του οφείλονται.

Πρόκειται για μεθόδους αυτοεξευτελισμού, εκβιασμού και τελικά χειραγώγησης των εργαζομένων, που πέρα από όλα τ' άλλα, διασφαλίζουν στην εργοδοσία ότι θα έχει μόνιμα γεμάτα με ρευστό τα ταμεία και τους τραπεζικούς της λογαριασμούς, όταν η τσέπη των εργαζομένων παραμένει άδεια και τα χρέη τους «τρέχουν».

Το χειρότερο, όμως, είναι ότι η απληρωσιά ενισχύει τη λογική που λέει ότι «καλός εργοδότης είναι αυτός που πληρώνει στην ώρα του». Αυτή η λογική μεταφράζεται σε παραπέρα μείωση της απαιτητικότητας των εργαζομένων και συμβιβασμό με το ιδεολόγημα του «καλού» και του «κακού» επιχειρηματία - αφεντικού, όταν όλοι στηρίζουν την κερδοφορία τους στην ένταση της εργασιακής εκμετάλλευσης που τσακίζει κόκαλα και η απληρωσιά είναι μόνο μια πλευρά της.

Για παράδειγμα, στο ξενοδοχειακό συγκρότημα για το οποίο μιλάμε, περίπου 100 εργαζόμενοι (το 1/4) είναι νέοι διαφόρων εθνικοτήτων που απασχολούνται μέσω προγραμμάτων μαθητείας. Δουλεύουν οι περισσότεροι σαν σερβιτόροι έξι μέρες τη βδομάδα για 300 και 400 ευρώ και μόνο στο κεντρικό εστιατόριο εξυπηρετούν 800 άτομα τη μέρα.

Οι ειδικότητες εκτός κλαδικής σύμβασης αμείβονται με ατομικά συμφωνητικά. Εργαζόμενοι που έχουν φάει με το κουτάλι τις σεζόν, βλέπουν το μισθό τους στάσιμο κάθε χρόνο ή και μειωμένο, μιας και η αμοιβή για την πλειοψηφία είναι ο κατώτερος και η εργοδοσία δεν αναγνωρίζει καμιά προϋπηρεσία. Αν κάτι ανεβάζει κάπως το μισθό, είναι η δουλειά τις Κυριακές, που όμως οδηγεί σε εξάντληση. Επίσης, ένα μέρος των εργασιών έχει περάσει σε εργολαβικά συνεργεία.

Η εντατικοποίηση της δουλειάς αυξάνει χρόνο με το χρόνο. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι οι καμαριέρες, οι οποίες το 2008 ήταν 70, για 850 δωμάτια και σήμερα, για την ίδια δουλειά, έχουν απομείνει να δουλεύουν 49! Αυτό μεταφράζεται σε 25 μεγάλα δωμάτια καθημερινά για καθεμιά από αυτές, δουλειά με ελάχιστα ή και καθόλου ρεπό όλη τη σεζόν, απλήρωτες υπερωρίες και μεγάλη φθορά της υγείας, τσακισμένες μέσες, πόδια, χέρια από την κούραση.

Με δεδομένο, μάλιστα, ότι σχεδόν καθημερινά πλέον υπάρχουν αφίξεις και αναχωρήσεις τουριστών (τα προγράμματα «all inclusive» στο ξενοδοχείο είναι συνήθως των τεσσάρων ημερών ή της μιας βδομάδας), ο φόρτος για τις καμαριέρες είναι ακόμα μεγαλύτερος.

Η πίεση συνολικά στο προσωπικό για να βγει η δουλειά με το μικρότερο δυνατό κόστος εργασίας, έχει συμβάλλει ακόμα και σε δυο εμφράγματα τη σεζόν που διανύουμε. Πολύς κόσμος δεν αντέχει και παραιτείται ακόμα και στη μέση της τουριστικής περιόδου.
«Κάθε μέρα φτύνουμε αίμα»...

«Πολλή πίεση, λίγα χρήματα», είναι η φράση που ακούς με όποιον κι αν μιλήσεις στο ξενοδοχείο. «Λεφτά δεν παίρνουμε κι αν πάρουμε θα είναι μισά. Πώς γίνεται αυτό, ενώ το ξενοδοχείο είναι φουλ; Στη διάρκεια του οκτάωρου κάνουμε τα πάντα, κυρίως οι νέοι σε εργασία, με το φόβο ότι θα χάσουμε τη δουλειά μας και έξω μπορεί να μην ξαναβρούμε μεροκάματο.

Κάθε μέρα φτύνουμε αίμα, ιδρώνουμε, δείχνουμε, κάνουμε, και τα λεφτά μας τίποτα. Εχουμε κι ανάγκες. Εκμετάλλευση πολύ. Μπορεί να βγαίνουν προς τα έξω και να λένε "καθαρά όλα, όλα στην εντέλεια", αλλά πίσω απ' όλα αυτά είναι η πίεση πάνω σε εμάς. Δηλαδή, πάω σπίτι μου μετά τη δουλειά και δεν έχω κουράγιο να κάνω τίποτα.

Κι αν τους λες ότι έχεις ανάγκη από λεφτά, η μόνιμη απάντηση είναι "σε λίγες μέρες, την άλλη βδομάδα" και τέτοια. Φτάνεις στο σημείο να δουλεύεις τρεις μήνες σερί και τότε να παίρνεις τα μισά του πρώτου μήνα! Είμαι δηλαδή με το "καλημέρα" δυόμιση μήνες μέσα. Και να σκεφτείς ότι το ξενοδοχείο είναι σταθερά "over" (υπερπλήρες). Πού πάνε τα λεφτά», αναρωτιέται ένας εργαζόμενος.

«Ηρθα στον τουρισμό όχι από επιλογή, αλλά επειδή έπρεπε να δουλέψω. Εξω δεν έβρισκα τίποτα στον τομέα μου και κατέληξα εδώ επειδή δεν ζητούσαν καμιά προϋπηρεσία. Αυτά που άκουγα από φίλους που δουλεύουν σε ξενοδοχεία, τα είδα με τα μάτια μου» μας είπε ένας άλλος. «Τα 'χουνε κάνει έτσι, ώστε και 200 και 300 ευρώ να παίρνεις, φτάνεις να λες ότι καλός εργοδότης είναι αυτός που τουλάχιστον πληρώνει στην ώρα του», επανέρχεται ο προηγούμενος.

Η εργοδοσία θορυβήθηκε από την πρόσφατη κινητοποίηση στο ξενοδοχείο και το δείχνει με κάθε τρόπο: Διευθυντές και προϊστάμενοι διαρρέουν διάφορα για τις τιμωρητικές της διαθέσεις, για «λίστα» που φτιάχνεται με όσους διαμαρτύρονται. Αλλοι πάλι προσπαθούν να καλοπιάσουν όσους πρωτοστάτησαν, να τους «νουθετήσουν». Αντί άλλου επιλόγου, κρατάμε τα λόγια ενός από τους εργαζόμενους που μίλησαν στον «Ριζοσπάστη»: «Η τελευταία κινητοποίηση έδειξε ότι πρέπει να είμαστε όλοι ενωμένοι. Κάτι πρέπει να γίνει, αλλιώς θα μας πηγαίνουν έτσι όπως μας πάνε»...