Η κούφια απειλή της εκδίωξης

του Γιάννη Βαρουφάκη (*)

ΤΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ στο οποίο θα καταλήξω είναι ότι, ανεξάρτητα από τις επιθυμίες των ευρωπαίων και τα λόγια των διαδρόμων στις Βρυξέλλες, ο μόνος τρόπος να πάψουν να έχουν την Ελλάδα στα πόδια τους (να μοιράζονται δηλαδή μαζί μας κοινό νόμισμα) είναι να βγουν εκείνοι (και δη οι Γερμανοί) από την ευρωζώνη. Εμάς, δεν μπορούν να μας βγάλουν από το κοινό νόμισμα (κι ας το ποθούν όσο τίποτα άλλο) χωρίς το κοινό νόμισμα να πάψει να υπάρχει εντός ημερών. Τελεία και παύλα.

ΕΣΤΩ ΟΤΙ
οι Ευρωπαίοι, πρωτοστατούσας της κας Μέρκελ, δώσουν στον Γιώργο Πανανδρέου το εξής τελεσίγραφο: Είτε κινείς την διαδικασία εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ, οπότε θα σε βοηθήσουμε να αποσβέσεις ένα μέρος των κραδασμών, είτε θα σου επιβάλουμε δανειακούς όρους που θα οδηγήσουν τον λαό σου στην εξόντωση. (Γιατί να του δώσουν ένα τέτοιο τελεσίγραφο; Επειδή δεν προβλέπεται από καμία Συνθήκη διαδικασία αποπομπής κράτους-μέλους της ευρωζώνης. Άρα, η μόνη περίπτωση να βγούμε από την ευρωζώνη είναι να το κάνουμε μόνοι μας, υπό ασφυκτική πίεση, βγαίνοντας παράλληλα από τη ΕΕ.)

ΕΣΤΩ ΟΤΙ θέτουν τον πρωθυπουργό μπροστά σε ένα τέτοιο δίλημμα. Έστω ακόμα ότι, φευ, πείθεται. Ποιο είναι το επόμενο βήμα; Μια Παρασκευή απόγευμα, ο πρωθυπουργός ζητεί από τον Πρόεδρο της Βουλής να συγκαλέσει το σώμα σε μια δραματική συνεδρίαση με μοναδικό θέμα συζήτησης (με τις διαδικασίες του κατεπείγοντος) την αποχώρηση της χώρας από την ευρωζώνη. Στην ομιλία του ο πρωθυπουργός ζητεί από την Βουλή να εγκρίνει το εξής σχέδιο:

1. Δευτέρα και Τρίτη κηρύττονται αργίες ενώ οι τράπεζες θα ανοίξουν την Τετάρτη

2. Κατά την διάρκεια του τετραήμερου (Σάββατο με Τρίτη), η Τράπεζα της Ελλάδος αναλαμβάνει την έκδοση και διανομή σε όλες τις τράπεζες της Νέας Δραχμής με συγκεκριμένη ισοτιμία προς το ευρώ.

3. Όλες οι υποχρεώσεις του δημοσίου σε πολίτες, επιχειρήσεις και αλλοδαπούς μετατρέπονται αυτόματα στο νέο εθνικό νόμισμα, σε Νέες Δραχμές δηλαδή.

4. Για ένα χρονικό διάστημα (π.χ. αρχικά 6 μήνες με δυνατότητες παράτασης) επιβάλλεται: (α) ποσό Νέων Δραχμών που μπορεί να αποσύρει ο κάθε αποταμιευτής από τον τραπεζικό του λογαριασμό και (β) μέγιστο ποσό είτε σε ευρώ είτε σε Νέες Δραχμές που μπορεί να εξάγει ο οποιοσδήποτε στο εξωτερικό άνευ ρητής άδειας από την Τράπεζα της Ελλάδας

5. Αναστέλλεται μέχρι νεοτέρας η συμμετοχή της χώρας (α) στην ΕΕ και (β) στην Shengen (καθώς οι κανονισμοί της ΕΕ δεν επιτρέπουν περιορισμούς στην ‘ελευθερία’ του κεφαλαίου να διακινείται απρόσκοπτα ενώ η Shengen δεν επιτρέπει τους συνοριακούς ελέγχους που είναι απαραίτητοι για να επιβληθούν οι περιορισμοί στην εξαγωγή κεφαλαίων).

ΜΕΣΑ ΣΕ λίγα λεπτά από την πρωθυπουργική ομιλία όλα τα ATM των τραπεζών της χώρας θα έχουν ξεμείνει από ρευστό, καθώς όλοι μας θα προσπαθούμε να τραβήξουμε όσα ευρώ μπορούμε. Από την Παρασκευή μέχρι την Τετάρτη το πρωί (οπότε και θα ξανα-ανοίξουν οι τράπεζες) σχεδόν όλη η επιχειρηματική δραστηριότητα θα γονατίσει καθώς όλοι προσπαθούν να φυλάξουν όσα ευρώ έχουν στις τσέπες τους.

ΤΗΝ ΔΕΥΤΕΡΑ το πρωί, η κυβέρνηση θα ανακοινώσει ότι η Ελλάδα προβαίνει σε στάση πληρωμών και καλεί (α λα Αργεντινή) τους πιστωτές της, καθώς και το ΔΝΤ, σε επαναδιαπραγμάτευση του χρέους. Την Τρίτη δεν κινείται τίποτα. Ούτε φύλλο. Άκρα σιωπή και αγωνία.

ΟΤΑΝ ΞΗΜΕΡΩΣΕΙ η Τετάρτη, οι ουρές γύρω από τις τράπεζες θα είναι ατελείωτες καθώς οι πελάτες τους θα προσπαθούν να τραβήξουν ό,τι μπορούν, και να το ξοδέψουν, πριν το νόμισμα προχωρήσει πολύ στην υποτιμητική του πορεία. Γιατί να υποτιμηθεί; Για δύο λόγους: Πρώτον, επειδή όλοι θα προσπαθούν να ανταλλάξουν τις Νέες Δραχμές που απέσυραν από τους λογαριασμούς τους με ευρώ (προβλέποντας την υποτίμηση της Νέας Δραχμής, και συνεπώς φέρνοντάς την). Δεύτερον, καθώς η Τράπεζα της Ελλάδας, για να κρατήσει ανοικτές τις πτωχευμένες ιδιωτικές τράπεζες, θα τους παράσχει μεγάλη ποσότητα ρευστότητας, δημιουργώντας παράλληλα πληθωριστικές και υποτιμητικές τάσεις.

ΣΤΟ ΜΕΤΑΞΥ, σε μια προσπάθεια να βοηθηθεί ο Γιώργος Παπανδρέου, ως αντάλλαγμα στη ‘χάρη’ που έκανε στους ευρωπαίους να βγάλει από τα πόδια τους (από την ευρωζώνη) την προβληματική Ελλάδα, η Γερμανία τείνει χέρι βοήθειας, προσφέροντας μεγάλες μειώσεις επιτοκίων (ακόμα και μηδενικά) για τα δάνεια που έχει η Ελλάδα προς την ΕΕ. Όμως, κι εδώ είναι το ζουμί, η Γερμανία δεν θα μπορεί, και να θέλει, να στηρίξει τον ιδιαίτερα έλληνα πρωθυπουργό.

Ο ΛΟΓΟΣ ΕΙΝΑΙ ότι, για να αποσοβήσει μια νέα κατάρρευση του Ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος, η Γερμανία (μαζί με Ολλανδία, Αυστρία και Φιλανδία) καλείται: (α) Να επανα-κεφαλαιοποιήσει την ΕΚΤ σε επίπεδο τουλάχιστον €190 δισ, (β) να διασώσει Γαλλικές και Γερμανικές τράπεζες οι οποίες είναι εκτεθειμένες τόσο στο δημόσιο όσο και στο ιδιωτικό ελληνικό χρέος, και (γ) από κοινού με την ΕΚΤ να παράσχει ωκεανούς ρευστότητας σε ένα χρηματοπιστωτικό σύστημα όπου, όπως το 2008, κανείς δεν τολμά να δανείσει κανέναν.

ΕΣΤΩ ΟΤΙ ένα νέο 2008 φαντάζει στα μάτια των Γερμανών ως ένα τεράστιο κόστος το οποίο όμως μπορούν, και θέλουν, να καταβάλουν ώστε να ξεφορτωθούν την Ελλάδα – ώστε να μη χρειάζεται ποτέ ξανά να μοιράζονται το νόμισμά τους με τους προβληματικούς έλληνες. Το πρόβλημα είναι ότι το κακό δεν σταματά εκεί. Το πρόβλημα είναι ότι, μέσα στο ίδιο Σαββατοκύριακο, ο Ιρλανδός και ο Πορτογάλος πρωθυπουργός θα αναγκαστούν να κάνουν κι εκείνοι δύο αντίστοιχες ανακοινώσεις: Επιβολή περιορισμών εξαγωγής χρημάτων (ευρώ) από την Ιρλανδία προς την υπόλοιπη ευρωζώνη. Γιατί; Επειδή, με το άκουσμα των εκ Ελλάδος νέων, οι επενδυτές στις χώρες αυτές (ακόμα και απλοί πολίτες με μερικά ακίνητα) θα τα ρευστοποιήσουν (κατακρημνίζοντας τις τιμές των περιουσιακών αυτών στοιχείων) για να βγάλουν από την χώρα καλού-κακού. Αν δεν επιβάλουν τέτοιους περιορισμούς, τότε πολύ γρήγορα θα αναγκαστούν και εκείνοι στην πόρτα της εξόδου.

ΑΦΟΥ ΛΟΙΠΟΝ παραβιαστούν οι πιο βασικές συνθήκες της ευρωζώνης και της ΕΕ (π.χ. ελευθερία διακίνησης του κεφαλαίου) με σκοπό να παραμείνουν στο ευρώ, το επόμενο στάδιο θα είναι ότι οι αγορές θα προβλέψουν πως οι κυβερνήσεις Ιρλανδίας και Πορτογαλίας θα σκεφτούν σοβαρά το κούρεμα των ομολόγων τους – την λεγόμενη αναδιάρθρωση τους δημόσιου χρέους τους. Να πως θα πεταχτούν στα ουράνια τα επιτόκια δανεισμού όχι μόνο αυτών των χωρών αλλά και της Ισπανίας, της Ιταλίας, το Βελγίου και, εν τέλει, της Γαλλίας.

ΣΤΑ ΜΕΣΑ λοιπόν της εβδομάδας που θα ακολουθήσει την ηρωική κοινοβουλευτική ομιλία Παπανδρέου, η Γερμανία θα αντιμετωπίσει μια ξεκάθαρη κατάσταση: Ουσιαστικά θα καλείται να καταβάλει περίπου €1 τρις για να σώσει ότι απέμεινε από την ευρωζώνη. Είναι απλό: Δεν θα το κάνει. Αντί για αυτό, η κα Μέρκελ θα περιμένει η ίδια μέχρι την ερχόμενη Παρασκευή οπότε θα προβεί κι εκείνη σε μια βαρύγδουπη εξαγγελία στην Ομοσπονδιακή Βουλή με την οποία να ανακοινώνει την δημιουργία του Νέου Μάρκου το οποίο θα κυκλοφορήσει την ερχόμενη Τετάρτη, μία μόλις εβδομάδα από την κυκλοφορία της Νέας Δραχμής.

ΤΙΣ ΜΕΡΕΣ που μεσολαβούν μέχρι την έκδοση του νέου Γερμανικού νομίσματος οι ουρές έξω από τις τράπεζες θα έχουν το αντίθετο σκοπό από εκείνες που προηγήθηκαν στην Ελλάδα: Οι πελάτες θα παλεύουν να βάλουν όσο πιο πολλά ευρώ έχουν σε μετρητά στην τράπεζα, γνωρίζοντας ότι τα χρήματά τους θα ανατιμηθούν με το που θα μετατραπούν στο Νέο Μάρκο. Το ίδιο όμως θα κάνουν και οι ξένοι: Θα στέλνουν όσα κεφαλαία μπορούν στις Γερμανικές τράπεζες, με αποτέλεσμα μια ανατίμηση του Νέου Μάρκου τουλάχιστον 50%, κάτι που θα φέρει την γερμανική βιομηχανία στα πρόθυρα μιας βαθειάς καθίζησης (καθώς οι εξαγωγές θα γίνουν, ξαφνικά, απαγορευτικά ακριβές).

Σύνοψη
ΤΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ θα συμβούν με μαθηματική ακρίβεια σε περίπτωση που η Ελλάδα, με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο, πιεστεί να βγει από το ευρώ. Οι Ευρωπαίοι που έχουν την ευθύνη για μια τέτοια επιλογή (και όχι οι συνομιλούντες με την Μαρία Δαμανάκη στις Βρυξέλλες) τα γνωρίζουν όλα αυτά. Οι Γερμανοί της Bundesbank ξέρουν άριστα ότι, αν σπρώξουν τον Γιώργο Παπανδρέου σε μια τέτοια κίνηση απελπισίας, το μόνο που θα καταφέρουν είναι να διατηρήσουν το ευρώ για μια το πολύ εβδομάδα.

ΜΙΑ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ελεύθερης πτώσης στην παγκόσμια οικονομία ισοδυναμεί με αιώνα μαρτυρίου. Σε μερικές μέρες, η νέα αυτή κρίση θα έχει κοστίσει στην Γερμανία πολλά δισ ευρώ, προτού περάσει η ίδια στην εποχή του Νέου Μάρκου. Δεν έχει λόγο να τα καταβάλει και δεν θα τα καταβάλει.

ΟΠΕΡ ΜΕΘΕΡΜΗΝΕΥΟΜΕΝΟ, αν η Γερμανία (και οι άλλοι τρεις πλεονασματικοί δορυφόροι της) αποφασίσουν ότι δεν θέλουν την Ελλάδα στα πόδια τους, ότι δεν αντέχουν άλλο να μοιράζονται μαζί μας το νόμισμά τους, αυτό δεν συνεπάγεται σε καμία περίπτωση ότι θα εκδιώξουν την Ελλάδα από το ευρώ. Αυτό που συνεπάγεται είναι ότι θα μεθοδεύσουν μια δική τους, γρήγορη, όσο το δυνατόν πιο απρόσμενη και αποτελεσματική έξοδο από το ευρώ. Κάτι τέτοιο θα πλήξει την βιομηχανία τους αλλά τουλάχιστον θα αποφύγει τις καταστροφικές εξελίξεις για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, και τα ίδια τα δημοσιονομικά της Γερμανίας, της εφιαλτικής εβδομάδας που περιέγραψα παραπάνω.

ΤΙ ΘΑ ΣΗΜΑΙΝΕ ένα τέτοιο σενάριο (εξόδου της Γερμανίας από το ευρώ) για εμάς; Κατ΄ αρχάς θα ήταν πολύ, πολύ προτιμότερο από την δική μας έξοδο. Δεύτερον, θα ήταν πολύ καλύτερο από αυτό που συμβαίνει σήμερα καθώς μια Γερμανική έξοδος θα οδηγούσε την άμεση υποτίμηση του ευρώ, κάτι που θα έδινε μεγάλες ανάσες στον τουρισμό και στις εξαγωγές μας (μειώνοντας παράλληλα τις εισαγωγές μας από τις πλεονασματικές χώρες). Τρίτον, θα ήταν πολύ χειρότερο από μια λύση στην Κρίση η οποία δίνει σε όλους (πλεονασματικούς και ελλειμματικούς) πρόσβαση σε μια κοινή διέξοδο. (Οι τακτικοί αναγνώστες γνωρίζουν τι εννοώ. Οι υπόλοιποι μπορούν να δουν εδώ για την ελληνική και εδώ για την την αγγλική έκδοση της πρότασης.)

Συμπέρασμα
Η ΑΠΕΙΛΗ της εκδίωξής μας από το ευρώ δεν είναι παρά μια φτηνή, κενή περιεχομένου, προσπάθεια να τρομοκρατηθούν οι έλληνες. Γιατί; Ώστε να αποδεχθούμε την διαχείριση των οικονομικών και των πόρων της χώρας εξ ολοκλήρου από μια επιτροπή δανειστών μας. Γιατί; Όχι επειδή οι Ευρωπαίοι θέλουν τόσο διακαώς να διαχειριστούν τα του οίκου μας carte blanche αλλά επειδή οι ίδιοι τελούν υπό καθεστώς πανικού. Στην προσπάθειά τους λοιπόν να εξοικονομήσουν κι άλλο χρόνο, μπας και βρουν το αντίδοτο της Κρίσης της Ευρωζώνης, πασχίζουν να πείσουν τους δικούς τους πολίτες να μας δώσουν άλλο έναν ωκεανό ακριβών δανείων. Για να τους πείσουν όμως κάτι πρέπει να τους δώσουν. Έκατσαν λοιπόν και σκέφτηκαν ότι αυτό το κάτι είναι μερικά συμβολικά λάφυρα (ΟΠΑΠ, ΔΕΗ, ΟΤΕ) και κάποια τεκμήρια εξευτελισμού των ελλήνων (η ιδέα Yuncker για ξένη διαχείριση των ιδιωτικοποιήσεων) τα οποία θα καταστήσουν τους δικούς τους ψηφοφόρους περισσότερο ανεκτικούς στην ιδέα των νέων δανείων προς μια χώρα η οποία όχι μόνο δεν χρειάζεται νέα δάνεια αλλά και η οποία πνίγεται από αυτά.

*Ο Κος Γιάννης Βαρουφάκης διδάσκει οικονομική θεωρία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών