Financial Times: Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα!!!

Αν το τρίτο πακέτο στήριξης
αναμενόταν από όλους να περιορίσει στο ελάχιστο τους κινδύνους του
Grexit και να διώξει όλα τα σύννεφα, μάλλον κάτι πήγε λάθος στους
υπολογισμούς.

Ο γνωστός αρθρογράφος των Financial Times, Βόλφγκανγκ Μουντσάου
σημειώνει πως τα δύσκολα έρχονται από εδώ και πέρα. Σε τέτοιο βαθμό,
μάλιστα, που το Grexit παραμένει το βασικό σενάριο. Ναι, συμφωνία θα
υπάρξει, αλλά θα είναι τόσο βαριά που κανείς από τους συμμετέχοντες δεν
θα την αντέξει.

Γράφει συγκεκριμένα:

«Ακόμα κι αν η οικονομία συμπεριφερθεί πολύ διαφορετικά από ό,τι στο
παρελθόν, απλώς θα παγιδευτεί σε έναν φαύλο κύκλο. Ο Αλέξης Τσίπρας δε
θα έπρεπε ποτέ να προσλάβει το Γιάνη Βαρουφάκη ως υπουργό Οικονομικών. Ή
θα έπρεπε να τον ακούσει και να τον κρατήσει. Αλλά, αντ' αυτού, ο
Έλληνας πρωθυπουργός έκανε τη χειρότερη από όλες τις πιθανές επιλογές:
Ακολούθησε τις συμβουλές του κ. Βαρουφάκη «να απορρίψει την προσφορά των
πιστωτών» - μέχρι την περασμένη εβδομάδα. Κι αφού έγινε αυτό, υπέπεσε
σε κρίσιμο σφάλμα απορρίπτοντας το «σχέδιο Β» του κ. Βαρουφάκη για τη
στιγμή που θα έκλειναν οι τράπεζες της χώρας: την άμεση εισαγωγή ενός
παράλληλου νομίσματος - IOUs της ελληνικής πολιτείας, αποτιμημένα σε
ευρώ.

Ένα παράλληλο νόμισμα θα επέτρεπε στους Έλληνες να πληρώσουν τις
καθημερινές συναλλαγές τους, για τη διάρκεια που οι αναλήψεις μετρητών
περιορίζονταν σε €60 την ημέρα. Μία ολική οικονομική κατάρρευση θα
μπορούσε να αποφευχθεί.

Δεν ήθελε το Plan B

Αλλά ο κ. Τσίπρας δεν ακολούθησε ούτε αυτό, ούτε οποιοδήποτε άλλο
«σχέδιο Β». Αντιθέτως, συνθηκολόγησε. Σε εκείνο το σημείο δεν ήταν πλέον
καν σε θέση να επιλέξει το Grexit - δηλ. την ελληνική έξοδο από την
ευρωζώνη. Οικονομική προϋπόθεση για την ομαλή αποχώρηση θα ήταν
ένα πρωτογενές πλεόνασμα - δηλ. πλεόνασμα πριν από την εξυπηρέτηση του
χρέους - και ένα πλεόνασμα στο ισοζύγιο του ιδιωτικού τομέα. Η Ελλάδα
δεν έχει συναλλαγματικά αποθέματα. Αν οι Έλληνες επρόκειτο να
επαναφέρουν τη δραχμή, θα έπρεπε να πληρώσουν το σύνολο των εισαγωγών
τους με τα έσοδα σε ξένο συνάλλαγμα από τις εξαγωγές τους. Οι ελάχιστες
αυτές προϋποθέσεις υπήρχαν το Μάρτιο, αλλά όχι τον Ιούλιο.

Έτσι, όπως και οι προκάτοχοί του, ο κ. Τσίπρας κατέληξε με άλλη
μια πολύ κακή συμφωνία διάσωσης. Και αυτή πάσχει από τις ίδιες
θεμελιώδεις αδυναμίες των προηγουμένων, γεγονός που οδηγεί στο
συμπέρασμα ότι το Grexit παραμένει το πιο πιθανό τελικό αποτέλεσμα μετά
από όλα αυτά.

Οι τρεις τρόποι του Grexit

Υπάρχουν τρεις βασικοί τρόποι με τους οποίους αυτό μπορεί να συμβεί: Ο
πρώτος είναι η συμφωνία απλώς να μην ολοκληρωθεί. Το μόνο που
συμφωνήθηκε την περασμένη εβδομάδα είναι η έναρξη των διαπραγματεύσεων,
μαζί με κάποια ενδιάμεση χρηματοδότηση. Η συμφωνία μπορεί λοιπόν να
αποτύχει επειδή οι ίδιοι οι βασικοί συνομιλητές είναι επιφυλακτικοί. Ο
Wolfgang Schäuble, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, λέει ότι θα κρατήσει
την προσφορά του Grexit στο συρτάρι του, για την περίπτωση
που αποτύχουν οι διαπραγματεύσεις.

Ο κ. Τσίπρας κατήγγειλε τη συμφωνία επανειλημμένως την περασμένη
εβδομάδα. Και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο λέει ότι οι αριθμοί δε
βγαίνουν και ότι δεν θα υπογράψει, εκτός αν οι Ευρωπαίοι πιστωτές
συμφωνήσουν σε ελάφρυνση του χρέους.

Οι Γερμανοί αρνούνται οποιαδήποτε συζήτηση για το θέμα αυτό,
επικαλούμενοι κάποιους δήθεν κανόνες σύμφωνα με τους οποίους οι χώρες
της ευρωζώνης δεν επιτρέπεται να χρεοκοπήσουν. Αυτά είναινομικίστικες
ανοησίες, αλλά υποθέτω ότι ο σκοπός τους είναι να περιγράψουν τις νέες
κόκκινες γραμμές στις διαβουλεύσειςς.

Η αίσθησή μου είναι ότι τελικά θα φτάσουν όπως-όπως σε μια συμφωνία,
αλλά αυτή η συμφωνία θα έρθει - όπως πάντα - με συντριπτικές παράπλευρες
απώλειες: μικρότερη ελάφρυνση του χρέους από ό,τι χρειάζεται, και
περισσότερη λιτότητα από ό,τι η Ελλάδα μπορεί να σηκώσει.

Ένα πιο πιθανό σενάριο Grexit είναι να συμφωνηθεί ένα πρόγραμμα και
στη συνέχεια να αποτύχει. Η κυβέρνηση της Αθήνας μπορεί να εφαρμόσει όλα
τα μέτρα που ζητούν οι πιστωτές, αλλά η οικονομία θα αδυνατεί να
ανακάμψει και οι στόχοι του χρέους θα παραμείνουν άπιαστοι.

Ο κ. Τσίπρας συμφώνησε την περασμένη εβδομάδα ότι αν υπάρξει μια
τέτοια κατάσταση, τότε θα αναπληρώσει με ακόμα περισσότερη λιτότητα.
Έτσι, εκτός και αν η οικονομία συμπεριφερθεί στο μέλλον με έναν πολύ
διαφορετικό τρόπο απ' ό,τι έκανε στο παρελθόν, θα παραμείνει παγιδευμένη
σε ένα φαύλο κύκλο για πολλά χρόνια στο μέλλον. Σε αυτό το σημείο, ο κ.
Τσίπρας, ή ο διάδοχός του, θα μπορούσε απλώς να παραδεχτεί την ήττα και
να επιλέξει τη διαπραγμάτευση για Grexit ως τη λιγότερο επώδυνη
επιλογή. Το Grexit θα μπορούσε επίσης να επιβληθεί από τους πιστωτές.

To σενάριο της εξέγερσης

Το δικό μου πιο πιθανό σενάριο Grexit είναι διαφορετικό. Ο Ντόναλντ
Τουσκ, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, το άφησε να εννοηθεί στη
συνέντευξή του στους Financial Times την περασμένη εβδομάδα, όταν είπε
ότι ένιωθε «κάτι επαναστατικό» στον αέρα.

Κάτι έχει καταλάβει. Το πιο πιθανό για μένα είναι το Grexit μέσω
εξέγερσης. Αφήστε το για άλλα τρία χρόνια, και δεν θα πρέπει να
εκπλαγούμε αν δούμε τον κ. Tουσκ και τους συναδέλφους του στο Ευρωπαϊκό
Συμβούλιο να πρέπει να σκεφτούν ακόμη πιο δραστικά μέτρα για
να καταστείλουν την κρίση.

Η Ελλάδα δεν έχει φτάσει ακόμα στο σημείο της εξέγερσης - παρά τα
οκτώ χρόνια της ύφεσης. Οι δημοσκοπήσεις εξακολουθούν να καταγράφουν
πλειοψηφία του λαού υπέρ της διατήρησης του ευρώ. Στην πραγματική ζωή,
οι άνθρωποι επιλέγουν ανάμεσα σε ένα μικρό αριθμό πολιτικών εναλλακτικών
λύσεων και τελικά αποφασίζουν υπέρ αυτού που νομίζουν ότι λειτουργεί
καλύτερα για την οικονομία. Ψήφισαν τον κ. Τσίπρα και το ΣΥΡΙΖΑ τον
Ιανουάριο, επειδή τα άλλα κόμματα απέτυχαν να εκπληρώσουν τις υποσχέσεις
τους. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ αποτύχει και αυτός, όπως σίγουρα θα κάνει, οι Έλληνες
δεν θα έχουν άλλες δημοκρατικές επιλογές.

Μπορεί ακόμα ο κ. Τσίπρας να αποτρέψει την καταστροφή; Αν υπάρξουν
πρόωρες εκλογές το φθινόπωρο, θα μπορούσε κάλλιστα να τις κερδίσει και
στη συνέχεια να αναβιώσει την ιδέα ενός παράλληλου νομίσματος του κ.
Βαρουφάκη σε κάποιο σημείο. Αλλά νομίζω ότι η ιδέα αυτή έχει φύγει μαζί
με τον άνθρωπο που την εμπνεύστηκε.

Η αίσθησή μου είναι ότι ο κ. Τσίπρας θα κάνει μια δημαγωγική πολιτική
εκστρατεία, με πολλή ρητορική εναντίον των πιστωτών, αλλά στη συνέχεια
θα συμφωνήσει σε ό,τι απαιτήσουν, τηρώντας το πρόγραμμα μέχρι τη
δραματική κορύφωσή του...

 

Euro2day