Εργασία με κέρδος-Η καλλιέργεια ξηρών καρπών

Εσοδα έως και 800 ευρώ ανά στρέμμα υπόσχονται αμύγδαλα, καρύδια, πεκάν, αράπικα φιστίκια και φουντούκια.

Πηγή συμπληρωματικού εισοδήματος μπορεί να αποτελέσει η καλλιέργεια ξηρών καρπών, η υψηλή ζήτηση των οποίων στην εγχώρια αγορά καλύπτεται σε πολύ μεγάλο βαθμό με εισαγωγές από τρίτες χώρες. Με τις δενδρώδεις καλλιέργειες των ξηρών καρπών να έχουν μεγάλα περιθώρια ανάκαμψης, οι στρεμματικές αποδόσεις φθάνουν έως και 800 ευρώ.

Στη λίστα με τις επικερδείς καλλιέργειες, την οποία απρουσιάζει το "Έθνος", περιλαμβάνονται τα αμύγδαλα, τα καρύδια, το πεκάν, το αράπικο φιστίκι -γνωστό και ως αραχίδα- και τα φουντούκια.

Η χώρα μας είναι ελλειμματική σε ξηρούς καρπούς και γι' αυτό εισάγει μεγάλες ποσότητες αν και έχει όλες τις δυνατότητες όχι μόνο να καλύψει τις ανάγκες της αλλά να γίνει και εξαγωγική χώρα. Οι Ελληνες καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες ξηρών καρπών ανά κάτοικο. Εχουν υψηλότερη κατανάλωση σε σχέση με χώρες όπως η Ιταλία και οι ΗΠΑ. Η μέση κατανάλωση σε ξηρούς καρπούς ανά κάτοικο ετησίως στην Ελλάδα είναι 14 kg, στην Ιταλία 6 kg και στις ΗΠΑ 2 kg, σύμφωνα με τα στοιχεία του FAO (1994-96).

Καρύδια
Ικανοποιητικό εισόδημα για τους αγρότες

Κέρδη που κυμαίνονται από 500 έως 700 ευρώ το στρέμμα μπορεί να δώσει η καλλιέργεια καρυδιάς, με τις τιμές παραγωγού να κινούνται στα επίπεδα των 2 ευρώ το κιλό.

Η αμυγδαλιά απαιτεί ζεστά καλοκαίρια με χαμηλή υγρασία, αντέχει στους παγετούς του χειμώνα, αλλά μπορεί να πάθει ζημιές από παγετούς ανοίξεως σε θερμοκρασίες μικρότερες από -3οC

Η καρυδιά ευδοκιμεί σε εύκρατα, σε μεσογειακά και σε υποτροπικά κλίματα. Θερμοκρασίες από 23οC έως 32οC, κατά τη διάρκεια της βλαστικής περιόδου, είναι οι πλέον ευνοϊκές για την ανάπτυξη της καρυδιάς.

Οι υψηλές θερινές θερμοκρασίες άνω των 42οC σε συνδυασμό με την ηλιακή ακτινοβολία, προκαλούν εγκαύματα στους καρπούς και συρρίκνωση ή υποβάθμιση της ποιότητας της ψίχας. Η καρυδιά αναπτύσσεται σε μεγάλη ποικιλία εδαφών από τα αμμοπηλώδη έως τα αργιλώδη και σε οξύτητα (pΗ) από 5,0 έως 8,2. Προτιμά πάντως ασβεστολιθικά εδάφη με pΗ από 7,2 έως 7,6.

Καρποφορία
Οι ποικιλίες καρυδιάς διακρίνονται ανάλογα με τον τρόπο καρποφορίας τους, στις ακρόκαρπες και στις πλαγιόκαρπες. Οι ακρόκαρπες ποικιλίες καρποφορούν στους ετήσιους βλαστούς μόνο στον ακραίο οφθαλμό ή και στον πλησιέστερο κατώτερο του ακραίου οφθαλμού. Οι πλαγιόκαρπες ποικιλίες ανθοφορούν και καρποφορούν στους ετήσιους βλαστούς όχι μόνο στον ακραίο οφθαλμό αλλά και σε πολλούς πλευρικούς οφθαλμούς. Πλαγιόκαρπες εκλεκτές ποικιλίες είναι η Chandler, η Lara, η Fernor, η Payne κ.ά. Στην Ελλάδα παρά τις επιδοτήσεις επί πολλά έτη για εντατικές φυτεύσεις καρυδιάς οι καρυδιές παραμένουν σε στάσιμο αριθμό περίπου 2,25 εκατομμύρια δέντρα και η παραγωγή δεν έχει αυξηθεί, είναι περίπου στους 20.000 τόνους.

ΠΕΚΑΝ
Από 40 έως 70 κιλά καρπών η απόδοση των δέντρων

Υπολογίζοντας μία τιμή της ψίχας στα 7-10 ευρώ το κιλό, η καλλιέργεια του πεκάν μπορεί να αποδώσει καθαρό κέρδος που θα κυμαίνεται από 500 έως 800 ευρώ το στρέμμα. Το πεκάν είναι ένα δέντρο μεγάλης ανάπτυξης, που μπορεί να φθάσει τα 35 m ύψος και περιφέρεια κορμού τα 6 m σε ύψος ένα μέτρο, ενώ μπορεί να ζήσει πολλά έτη περισσότερα ακόμη και από τα 120 έτη. Οι καρποί του πεκάν μοιάζουν με τους καρπούς της καρυδιάς και μπορούν να καταναλωθούν νωποί αλλά και ως ξηροί καρποί. Η ψίχα του είναι πολύ πλούσια κυρίως σε βιταμίνες Α και Ε. Η γεύση του μοιάζει με τη γεύση του καρυδιού. Το φυτό αυτό θέλει εδάφη βαθιά. Είναι απαιτητικό σε νερό και δεν πρέπει να καλλιεργείται σαν ξηρική καλλιέργεια. Το φυτό αυτό μπορεί να ανεχθεί θερμοκρασίες κατά τον χειμώνα μέχρι -18οC και το καλοκαίρι μέχρι +45οC. Εχει όμως ευαισθησία σε παγετούς ανοίξεως με αποτέλεσμα να καταστρέφεται η νεαρή βλάστηση αλλά κυρίως τα μικρά καρύδια, στους ?2οC. Στην Ελλάδα έχει σήμερα ελάχιστη καλλιέργεια. Η συγκομιδή των καρυδιών γίνεται από τον Σεπτέμβριο μέχρι τον Νοέμβριο ανάλογα με την ποικιλία. Οι αποδόσεις των δέντρων του πεκάν, κυμαίνονται από 40-70 κιλά καρύδια σε ηλικία 12 ετών, δηλαδή 400-700 κιλά το στρέμμα σε καρύδια με τους φλοιούς τους, που μπορούν να δώσουν 150-200 κιλά ψίχας το στρέμμα.

Αμύγδαλα
Εως 600€ ανά στρέμμα αγγίζουν τα έσοδα

Με τις τιμές παραγωγού αμυγδάλων στην Ελλάδα να κυμαίνονται μεταξύ 1,5-2 ευρώ το κιλό και 5-7 ευρώ το κιλό η ψίχα, η καλλιέργεια αυτή μπορεί να δώσει καθαρό εισόδημα 500-600 ευρώ/στρέμμα.

Η αμυγδαλιά απαιτεί ζεστά καλοκαίρια με χαμηλή υγρασία, αντέχει στους παγετούς του χειμώνα, αλλά μπορεί να πάθει ζημιές από παγετούς ανοίξεως σε θερμοκρασίες μικρότερες από -3οC. Για να αρθεί ο λήθαργος των οφθαλμών της πρέπει να δεχθεί ένα σύνολο θερμοκρασιών κάτω από τους +7οC, που κυμαίνεται μεταξύ 250-400 ωρών, ανάλογα με την ποικιλία.

Οι φυτεύσεις δέντρων αμυγδαλιάς στην Ελλάδα μειώθηκαν τη δεκαετία του '90 λόγω της έλλειψης οργάνωσης στην εμπορία των ξηρών καρπών. Αντίθετα η παραγωγή αμυγδάλων στην Καλιφόρνια και την Τουρκία, που αποτελούν τους μεγαλύτερους εξαγωγείς αμυγδάλων στον κόσμο, αυξάνεται συνεχώς.

Στην Ελλάδα τα τελευταία έτη, παρά την άρδευση των καλλιεργειών και τη φύτευση παραγωγικών ποικιλιών, η παραγωγή είναι ακόμη χαμηλή και βρίσκεται κοντά στις 16.500 τόνους ετησίως, που αντιστοιχεί σε μικρότερο από το 2% της παγκόσμιας παραγωγής. Η περιοχή με τη μεγαλύτερη παραγωγή στην Ελλάδα είναι η Θεσσαλία με το 40% της έκτασης, ενώ επίσης καλλιεργείται στη Στερεά Ελλάδα και λιγότερο στην Βόρεια Ελλάδα. Το μεγαλύτερο πρόβλημα των αμυγδαλιών των ντόπιων ποικιλιών στην Ελλάδα είναι η πρόωρη άνθιση με αποτέλεσμα τις σημαντικές απώλειες από παγετούς ανοίξεως.

Nέες ποικιλίες
Οι νέες ποικιλίες που καλλιεργούνται έχουν όψιμη ανθοφορία και δεν κινδυνεύουν πολύ από τους παγετούς της ανοίξεως. Οι κυριότερες ποικιλίες που καλλιεργούνται στην Ελλάδα είναι: Η Ferragnes: Αυτή είναι μια καλή και παραγωγική ποικιλία αλλά είναι αυτόστειρη. Η Ferraduel: Η ποικιλία αυτή χρησιμοποιείται ως επικονιαστής της προηγούμενης ποικιλίας. Η Texas: Αυτή είναι μια ποικιλία που χρησιμοποιείται για μεταποίηση. Η Truoito: Είναι παραγωγική ποικιλία και αποτελεί τον επικονιαστή της προηγούμενης ποικιλίας.

Τελευταία άρχισαν να καλλιεργούνται αυτογόνιμες και οψιμανθείς ποικιλίες, όπως η Tuono, η Supernova, η Guara κ.ά., οι οποίες είναι πολύ καλές ποικιλίες και οι οποίες αντέχουν στους παγετούς της ανοίξεως και δεν απαιτούν επικονιαστή.

Φουντούκια
Στο 1,8 ευρώ το κιλό η μέση τιμή παραγωγού

Με τη μέση τιμή παραγωγού να κυμαίνεται στο 1,5-1,8 ευρώ κιλό, η καλλιέργεια της φουντουκιάς δίνει καθαρό εισόδημα 400-500 ευρώ το στρέμμα.

Η φουντουκιά προσαρμόζεται καλύτερα σε περιοχές με κλίμα που διακρίνεται για τον ψυχρό και υγρό χειμώνα, χωρίς όμως έντονους παγετούς. Μπορεί να ανεχθεί ακόμη και θερμοκρασίες -24οC, αλλά κατά την περίοδο της ανθήσεως μπορεί να υποστεί ζημιές σε θερμοκρασίες -9ο C. Οι θερμοκρασίες του καλοκαιριού δεν πρέπει να ξεπερνούν τους +37οC. Το ύψος των βροχοπτώσεων μπορεί να είναι 600-800mm. Αναπτύσσεται κυρίως σε περιοχές με υψόμετρο από 600-1000 μέτρα. Απαιτείται για την εγκατάσταση μίας φυτείας φουντουκιάς, ένα έδαφος πολύ βαθύ, γόνιμο και με καλή αποστράγγιση.

Η ωρίμανση των φουντουκιών γίνεται από τα τέλη Αυγούστου με αρχές Σεπτεμβρίου, ανάλογα με την ποικιλία. Το κριτήριο της ωριμάνσεως των καρπών είναι όταν αποσπώνται από τα φυτά και παίρνουν καστανό χρώμα. Η συγκομιδή γίνεται με τα χέρια ή με ράβδισμα των βλαστών και μάζεμα από το έδαφος, ή με δονητές ή με μηχανές απορρόφησης των καρπών. Μετά την συγκομιδή οι καρποί αποφλοιώνονται και μεταφέρονται σε ξηραντήριο για να αποξηρανθούν σε θερμοκρασίες 32-38οC. Η υγρασία των αποξηραμένων καρπών πρέπει να είναι 7-8%. Στη συνέχεια ακολουθεί η λεύκανση των καρπών ώστε να αποκτήσουν λαμπερό κέλυφος. Η λεύκανση γίνεται με διοξείδιο του θείου.

Σήμερα στη χώρα μας, η φουντουκιά καλλιεργείται κυρίως στη Στερεά Ελλάδα, την Εύβοια, την Πελοπόννησο, την Ηπειρο, τη Θεσσαλία, τη Μακεδονία και τη Θράκη. Η μεγαλύτερη έκταση βρίσκεται στη Μακεδονία. Η φουντουκιά κατάγεται από την Ευρώπη και τη Μ. Ασία. Οι κυριότερες χώρες της Ευρώπης που καλλιεργείται η φουντουκιά είναι η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ιταλία, η Γαλλία. Σε πολύ σημαντικές εκτάσεις η φουντουκιά καλλιεργείται στην Τουρκία, ενώ σημαντικές χώρες παραγωγοί φουντουκιών είναι η Κίνα, η Αυστραλία και οι ΗΠΑ. Η Ιταλία είναι η κύρια παραγωγική χώρα της ΕΕ με το 78,5% της παραγωγής της ΕΕ, ενώ η Ελλάδα παράγει το 2,7% της ευρωπαϊκής παραγωγής με μία παραγωγή μεταξύ 2,4-3,5 χιλιάδες τόνους.

Αράπικο φιστίκι
Ακαθάριστο εισόδημα έως 700 ευρώ ανά στρέμμα

Με απόδοση 350-500 κιλά και τη μέση τιμή παραγωγού να ανέρχεται σε 1,2-1,4 ευρώ το κιλό, το ακαθάριστο εισόδημα που δίνει η καλλιέργεια της αραχίδας είναι 400-700 ευρώ το στρέμμα.

Η αραχίδα προτιμά ελαφρά εδάφη ώστε να μπορούν οι καρποφόροι βλαστοί να εισέρχονται εύκολα στο έδαφος μετά τη γονιμοποίηση των ανθέων, αλλά και κατά το ξερίζωμα των φυτών να μην υπάρχουν απώλειες των καρπών κατά τη συγκομιδή.

Οι άριστες θερμοκρασίες της καλλιέργειας της αραχίδας ευρίσκονται μεταξύ 25ο-35οC. Χαμηλότερες θερμοκρασίες από αυτά τα όρια ιδίως τη νύχτα, προκαλούν επιμήκυνση του βλαστικού κύκλου των φυτών. Η συγκομιδή διακρίνεται σε τρεις φάσεις: το ξερίζωμα των φυτών, την αποξήρανση των λοβών και την αποκοπή των λοβών από τις ρίζες. Η αποξήρανση έχει ως στόχο τη μείωση του ποσοστού υγρασίας των λοβών ταχέως στο 15% και στη συνέχεια στο 8-10%. Η αποξήρανση μπορεί να γίνει με φυσικό ή τεχνητό τρόπο.

Παραγωγή
Η αύξηση της παραγωγής των ξηρών καρπών στη χώρα μας έχει μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης, εφόσον βέβαια βελτιωθεί η κατάσταση που επικρατεί στον τομέα της τυποποίησης, επειδή υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός από αντίστοιχα προϊόντα από άλλες χώρες οι οποίες έχουν προχωρήσει πολύ στον τομέα αυτό, με αποτέλεσμα να αυξάνονται διαρκώς οι εισαγωγές. Στις ΗΠΑ εφαρμόζονται αυστηροί κανόνες τυποποίησης, π.χ. στο αμύγδαλο που σε συνδυασμό με τις ανταγωνιστικές τιμές λόγω χαμηλού κόστους παραγωγής, εξαιτίας του μεγάλου μεγέθους των παραγωγικών μονάδων και της μηχανοποίησης που εφαρμόζεται, συντελούν στη συνεχή αύξηση των εξαγωγών.

Πού θα απευθυνθώ

Κάσσανδρος Γάτσιος. Γεωπόνος-σύμβουλος επιχειρήσεων. Εταιρεία Symagro - www.symagro.com. Επιστημονικό & Τεχνολογικό Πάρκο Ηπείρου. Τηλ. 6944846475 - 26510 07653