Αντωνοπούλου: Βασικοί άξονες αντιμετώπισης της ανεργίας

Στους βασικούς άξονες αντιμετώπισης του κύματος της ανεργίας, με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, αναφέρθηκε εκτενώς η αναπληρώτρια υπουργός Εργασίας Ρ. Αντωνοπούλου, μιλώντας για την πάλη της κυβέρνησης "να αλλάξει τη φιλοσοφία αντιμετώπισης της ανεργίας στην ΕΕ, που δεν   είναι κάτι το ανέφικτο, καθώς το πρόβλημα της ανεργίας είναι πλέον ευρωπαϊκό. Δεν είναι μόνο η Ελλάδα, υπάρχουν πολλές χώρες με ποσοστά ανεργίας αρκετά μεγαλύτερα του ευρωπαϊκού μέσου όρου."

Σε συνέντευξή της στην εφημερίδα «Μακεδονία», απάντησε τα ακόλουθα:

– Σύμφωνα με δικές σας εκτιμήσεις (Αυγή 10/1/2015) για να επιστρέψουμε στα πριν την κρίση επίπεδα απασχόλησης απαιτείται ανάπτυξη 3%-4% για τουλάχιστον μια δεκαετία, και φυσικά πολύ υψηλά επίπεδα επενδύσεων. Θεωρείτε ότι σήμερα και για τα επόμενα δέκα χρόνια θα υπάρχουν αυτές οι προϋποθέσεις; Ποιοι είναι οι βασικοί άξονες του σχεδίου σας για την αντιμετώπιση της ανεργίας, της επισφαλούς και μαύρης εργασίας;

— Κατά επανάληψη έχω επισημάνει ότι η αντιμετώπιση της ανεργίας επιτυγχάνεται μόνο με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, πράγμα που σημαίνει ότι χωρίς παραγωγική ανασυγκρότηση και επενδύσεις τα ποσοστά της ανεργίας δεν μπορούν να μειωθούν ουσιαστικά. Στην Ελλάδα χιλιάδες θέσεις εργασίας χάθηκαν, σε σύντομο χρονικό διάστημα, επειδή χιλιάδες ελληνικές επιχειρήσεις «έβαλαν λουκέτο». Οι επιχειρήσεις έκλεισαν διότι η συνταγή της εσωτερικής υποτίμησης μείωσε δραστικά την αγοραστική δύναμη των ελληνικών νοικοκυριών. Η ελληνική οικονομία βασίζεται , ως επί το πλείστον, στην εσωτερική κατανάλωση και αυτό ήταν γνωστό. Η μείωση των μισθών δεν οδήγησε σε αντισταθμιστική άνοδο των εξαγωγών. Την τελευταία πενταετία η μείωση της αγοραστικής δύναμης δεν οδήγησε μόνο χιλιάδες νοικοκυριά στη φτώχεια, συρρίκνωσε ταυτόχρονα και το ΑΕΠ κατά 25 ποσοστιαίες μονάδες. Παρόλα αυτά, στα πλαίσια της δημοσιονομικής προσαρμογής, ο σημαντικός αυτός παράγοντας δεν ελήφθη υπόψη, ούτε από τους δανειστές, ούτε από τις προηγούμενες ελληνικές κυβερνήσεις.

Στα χρόνια της ύφεσης έχει αποδειχθεί ότι ο ιδιωτικός τομέας δε δύναται από μόνος του από μόνος του εκείνον τον αριθμό θέσεων εργασίας που θα επιτρέψει την αισθητή μείωση των ποσοστών της ανεργίας. Όπως έχω δηλώσει πολλές φορές, η ιδέα να λειτουργήσει το κράτος ως «εργοδότης της έσχατης προσφυγής» έχει προταθεί σαν η πιο ενδεδειγμένη πολιτική για την καταπολέμηση της ανεργίας. Ο όρος αυτός δε σημαίνει μόνιμες προσλήψεις στο δημόσιο. Σημαίνει ότι το κράτος ενεργοποιεί μια διαδικασία προσωρινής δημιουργίας θέσεων εργασίας, με βασικό μισθό, όταν ο ιδιωτικός τομέας αδυνατεί να το πράξει από μόνος του, όπως στην περίπτωση της ελληνικής οικονομίας. Όταν αρχίσει η ανάκαμψη της οικονομίας, οι εργαζόμενοι επανέρχονται στην ιδιωτική αγορά εργασίας, η οποία θα τους προσφέρει καλύτερες προοπτικές απασχόλησης και αμοιβές. Το εν λόγω σχέδιο για να υλοποιηθεί σίγουρα χρειάζεται την απαιτούμενη ρευστότητα, η οποία δεν υπάρχει. Το ζήτημα όμως δεν είναι αμιγώς οικονομικό. Είναι πολιτικό, δηλαδή ποιες θα πρέπει να είναι οι πολιτικές πρακτικές αντιμετώπισης της ανεργίας.

Παλεύουμε να αλλάξουμε τη φιλοσοφία αντιμετώπισης της ανεργίας στην ΕΕ και πρέπει να σας πω ότι δεν είναι ανέφικτο, καθώς το πρόβλημα της ανεργίας είναι πλέον ευρωπαϊκό. Δεν είναι μόνο η Ελλάδα, υπάρχουν πολλές χώρες με ποσοστά ανεργίας αρκετά μεγαλύτερα του ευρωπαϊκού μέσου όρου.

Τα προγράμματα κοινωφελούς εργασία θα μπορούσαν να λειτουργήσουν στη λογική του εργοδότη ύστατης καταφυγής, αρκεί η διάρκεια τους να είναι μεγαλύτερη των πέντε μηνών. Προς αυτή την κατεύθυνση εργαζόμαστε, παρότι στην Ευρώπη υπάρχει η παγιωμένη αντίληψη ότι η αντιμετώπιση της ανεργίας είναι ζήτημα κατάρτισης των ανέργων. Σίγουρα η κατάρτιση είναι απαραίτητη για μια κατηγορία ανέργων, οι οποίοι ασφαλώς και χρειάζονται βελτίωση των δεξιοτήτων τους, όμως υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός ανέργων που έχει τα προσόντα, τις γνώσεις και την εμπειρία, αλλά δεν βρίσκει δουλειά διότι δεν υπάρχουν θέσεις εργασίας.

Σκοπός μας λοιπόν είναι μέσα από τα προγράμματα απασχόλησης να τους παρέχουμε κατάρτιση, όση χρειάζονται και όπου χρειάζεται, μία προσωρινή θέση εργασίας, όσο το δυνατόν μεγαλύτερης χρονικής διάρκειας, προκειμένου να μπορέσουν να επανενταχθούν στο χώρο εργασίας, να επανακτήσουν την αγοραστική τους δύναμη και να τονώσουν την οικονομία. Παράλληλα, τα αναθεωρημένα προγράμματα κατάρτισης δίνουν τη δυνατότητα στον άνεργο να αναβαθμίσει τα προσόντα του, ώστε να μπορεί να διατηρηθεί εντός της αγοράς εργασίας. Από την πρώτη στιγμή, εργαζόμαστε και διαμορφώνουμε ένα νέο κανονιστικό πλαίσιο προκειμένου τα προγράμματα να υποστηρίζουν πραγματικά τον άνεργο και όχι τους φορείς και τους μεσάζοντες της επαγγελματικής κατάρτισης. Μέσα από τα προγράμματα που υλοποιούμε διευκολύνουμε την επιχειρηματικότητα σε καινοτόμες ιδέες, δημιουργούμε νέες θέσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα με την υποστήριξη του μισθολογικού και μη μισθολογικού κόστους, εφαρμόζουμε προγράμματα κατάρτισης τα οποία όμως συνοδεύονται από εγγυημένη απασχόληση με πλήρη ασφαλιστικά δικαιώματα.

– Ίσως το σημαντικότερο από τα δομικά προβλήματα σε ότι αφορά την ανεργία, είναι οι μακροχρόνια άνεργοι και δη όσοι είναι άνω των 45 ετών. Πως μπορούν αυτοί οι άνθρωποι να ενταχθούν ξανά στην αγορά εργασίας με κανονικό τρόπο και όχι με προγράμματα επιδοματικού χαρακτήρα;

— Είναι γεγονός ότι ο μέχρι τώρα τρόπος υλοποίησης των προγραμμάτων απασχόλησης άφηνε εκτός την ηλικιακή ομάδα των ανέργων που βρίσκονται άνω των 45 ετών. Με τον ανασχεδιασμό των προγραμμάτων που κάναμε στο υπουργείο, προβλέπονται πλέον συγκεκριμένα προγράμματα για την εν λόγω ηλικιακή ομάδα των ανέργων, ενώ με τις αλλαγές που προωθήσαμε στη μοριοδότηση του προγράμματος κοινωφελούς εργασίας εντάχθηκαν περισσότεροι άνεργοι της συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας. Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα θα «τρέξουν» δύο προγράμματα που απευθύνονται στη συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα.

Το πρώτο πρόγραμμα, συνολικού προϋπολογισμού 60 εκατομμυρίων ευρώ, αφορά τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στον ιδιωτικό τομέα για 10 χιλιάδες ανέργους, άνω των 50 ετών, διάρκειας 12-24 μηνών. Για τους εγγεγραμμένους άνεργους στον ΟΑΕΔ, με χρόνο ανεργίας από 3 έως 12 μήνες, επιδοτείται η πρόσληψη τους σε επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα για 12 μήνες, ενώ για τους ανέργους, με χρόνο ανεργίας άνω των 12 μηνών, επιδοτείται η πρόσληψη τους για 24 μήνες. Καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος δεν επιτρέπεται στις εταιρίες, που θα προσλάβουν τους ανέργους, να προβούν σε καμία απόλυση του προσωπικού τους. Οι άνεργοι που θα μετέχουν στο πρόγραμμα θα έχουν πλήρη ασφαλιστικά δικαιώματα καθ’ όλη τη διάρκεια εργασίας.

Το δεύτερο πρόγραμμα απευθύνεται σε 26 χιλιάδες ανέργους, ηλικίας 29 έως 64 ετών, με εγγυημένη απασχόληση έξι μηνών σε εταιρίες του ιδιωτικού τομέα. Πρόκειται για το αναθεωρημένο πρόγραμμα επιταγής κατάρτισης και απασχόλησης, voucher 29-64, συνολικού προϋπολογισμού 112 εκατομμυρίων ευρώ, το οποίο είχε ανακληθεί στα τέλη του περασμένου Μαΐου λόγω ανεπαρκούς και μεροληπτικού σχεδιασμού. Το πρόγραμμα επανασχεδιάστηκε και πλέον, διατηρώντας τον ίδιο προϋπολογισμό, απευθύνεται πλέον σε 26 χιλιάδες άνεργους και όχι σε 16 χιλιάδες που προβλεπόταν αρχικώς. Στο εξής, όλοι οι ωφελούμενοι θα λαμβάνουν υψηλότερες αποδοχές και θα τους παρέχεται εγγυημένη απασχόληση για έξι μήνες, σε αντίθεση με τον αρχικό σχεδιασμό του προγράμματος που περιλάμβανε εγγυημένη απασχόληση μόνον για το ένα τέταρτο των ωφελουμένων. Με το νέο σχεδιασμό ο άνεργος θα λαμβάνει, μαζί με την εργοδοτική συμμετοχή, 5.500 ευρώ ενώ με τον αρχικό ο άνεργος λάμβανε μόλις 1600 ευρώ καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος.

– Τις τελευταίες δεκαετίες υλοποιήθηκαν μέσω κοινοτικών κονδυλίων εκατοντάδες χρηματοδοτούμενα προγράμματα Κατάρτισης για ανέργους. Πόσο αποτελεσματικά ήταν τελικά και για ποιον; Για τους άνεργους δικαιούχους ή για τους φορείς κατάρτισης; Πως σχεδιάζετε να θεραπεύσετε στρεβλώσεις των προηγούμενων ετών σε αυτό το πεδίο;

— To voucher 29-64 είναι χαρακτηριστική περίπτωση κακού σχεδιασμού αλλά και πλημμελούς αξιοποίησης των εθνικών και κοινοτικών πόρων που προορίζονται για την υποστήριξη των ανέργων. Επρόκειτο για ένα πρόγραμμα το οποίο ευνοούσε περισσότερο τους φορείς κατάρτισης και λιγότερο τους ανέργους. Γενικώς, θα έλεγα ότι μέχρι πρότινος τα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης δεν ήταν στοχευμένα, ούτε ως προς το περιεχόμενο κατάρτισης, ούτε ως προς τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Το πλαίσιο , εντός του οποίου εφαρμόζονταν, είναι εκείνο που επέτρεψε να μετατραπούν τα χρηματοδοτούμενα από το ΕΣΠΑ προγράμματα υποστήριξης των ανέργων, σε κονδύλι πριμοδότησης όσων ασχολούνται με την κερδοφόρα δουλειά της «επαγγελματικής κατάρτισης». Τα προγράμματα απασχόλησης λειτούργησαν ως εργαλείο πολιτικής επιρροής προκειμένου να συντηρείται ο κομματικός μηχανισμός και η εκλογική βάση. Με άλλα λόγια, αποτέλεσαν δομή του πελατειακού συστήματος. Με το σύστημα διάγνωσης αναγκών της αγοράς εργασίας που δημιουργούμε θα υπάρχει πραγματική αντιστοίχηση των θέσεων εργασίας με τους καταρτιζόμενους ανέργους.

– Από τα μέσα της δεκαετίας του ‘90 με την μετεγκατάσταση εκατοντάδων επιχειρήσεων σε γειτονικές χώρες, και τα μεγάλα λουκέτα του 2000, μέχρι την παρούσα κρίση η Θεσσαλονίκη έχει δεχτεί αλλεπάλληλα πλήγματα με αποτέλεσμα η ανεργία να έχει αποκτήσει δομικά χαρακτηριστικά. Πως μπορεί να αντιμετωπιστεί το θηριώδες ποσοστό της πραγματικής ανεργίας, που σύμφωνα με εκτιμήσεις του Εργατικού Κέντρου Θεσσαλονίκης φτάνει το 38%; Υπάρχει σχεδιασμός για προγράμματα με χωρική εστίαση σε νομούς που έχουν πληγεί ιδιαιτέρως από την ανεργία;

— Όσο, όλοι μαζί στην κυβέρνηση, εργαζόμαστε για τη δημιουργία εκείνων των οικονομικών συνθηκών που θα ανοίγουν μόνιμες θέσεις εργασίας, δική μου ευθύνη είναι η άμεση υποστήριξη όσο το δυνατόν περισσότερων ανέργων και η επανένταξή τους στην αγορά εργασίας. Από τις αρχές του περασμένου έτους ξεκινήσαμε και υλοποιούμε μια σειρά στοχευμένων προγραμμάτων, ανά ηλικία, μορφωτικό επίπεδο και ανά κλάδο της ελληνικής οικονομίας, τα οποία περιλαμβάνουν κατάρτιση, εγγυημένη απασχόληση, υποστήριξη νέας επιχειρηματικότητας καθώς και ενίσχυση των επιχειρήσεων για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Συνολικά υλοποιούνται και θα υλοποιηθούν μέχρι το τέλος του 2016 συνολικά 15 προγράμματα για 120 χιλιάδες θέσεις εργασίας, προϋπολογισμού, 535 εκατομμυρίων ευρώ. Από κει και πέρα όμως σχεδιάζουμε χωρικές παρεμβάσεις σε περιοχές που πλήττονται ιδιαιτέρως από την ανεργία. Σε σύντομο χρονικό διάστημα θα εφαρμόσουμε ένα πρόγραμμα σε 17 Δήμους της χώρας, θύλακες ανεργίας, στους οποίους περιλαμβάνονται 4 δήμοι της περιφέρειας της Θεσσαλονίκης.

– Στην πρόσφατη ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη αναφέρθηκε από ομιλητές ότι πολλές από τις ΚΟΙΝΣΕΠ που δημιουργήθηκαν αποδείχθηκαν θνησιγενείς ή διαλύθηκαν τη στιγμή που έπρεπε να γίνει η διανομή των κερδών. Τελικά η κοινωνική οικονομία αποτελεί πραγματική λύση ή είναι ό,τι η ασπιρίνη για τον καρκίνο; Πώς θα λειτουργεί και τι ρόλο θα παίξει το σχεδιαζόμενο Ταμείο Κοινωνικής Οικονομίας;

— Η κοινωνική οικονομία μπορεί να αναπτυχθεί σε πολλαπλά πεδία. Στην Ελλάδα τη κρίσης με τα μεγάλα ποσοστά ανεργίας, ιδίως στη νεολαία, εμφανίζεται κυρίως σε τομείς υπηρεσιών, όπως ο τομέας της φροντίδας, στον επισιτισμό και γενικότερα στον αγροδιατροφικό τομέα, στις νέες τεχνολογίες και τον πολιτισμό. Έχουμε διαπιστώσει ότι ιδιαίτερο ενδιαφέρον υπάρχει για τις συνεταιριστικές επιχειρήσεις Συλλογικού και Παραγωγικού σκοπού, οι οποίες ουσιαστικά είναι συνεταιρισμοί εργαζομένων. Νέοι άνθρωποι, απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που δεν μπορούν να μπουν στην αγορά εργασίας ή δεν θέλουν να μπουν με τους υπάρχοντες όρους, επιλέγουν να προχωρήσουν στη δημιουργία μιας ΚΟΙΝΣΕΠ , η οποία είτε είναι συναφής με το αντικείμενο των σπουδών είτε με κάποιο άλλο αντικείμενο. Σήμερα στη χώρα μας δραστηριοποιούνται συνολικά περίπου 940 κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις. Στρατηγικός μας στόχος είναι η ανάπτυξη συνεταιριστικών δομών και δομών κοινωνικής οικονομίας σε όλους τους κλάδους της οικονομίας, όπως ο αγροτικός, η βιομηχανικός, ο τουριστικός, η ενέργεια.
Τα συνεταιριστικά εγχειρήματα μπορούν να αποτελέσουν μοχλό παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας. Στην Ελλάδα της κρίσης παρατηρείται έντονα το φαινόμενο της πτώχευσης επιχειρήσεων ή ακόμα πιο συχνά της εγκατάλειψης επιχειρήσεων. Είναι ανάγκη να υπάρξει το θεσμικό πλαίσιο που θα επιτρέπει τη λειτουργία των πτωχευμένων – εγκαταλελειμμένων επιχειρήσεων από τους εργαζόμενους σε συνεταιριστική βάση. Πρόσφατα, το ΚΥΣΚΟΙΠ αποφάσισε τη διαμόρφωση ενός σύγχρονου και με αναπτυξιακό προσανατολισμό θεσμικού πλαισίου, το οποίο θα επιτρέπει την επαναλειτουργία πτωχευμένων και εγκαταλελειμμένων επιχειρήσεων.

– Η Φωκάς, η Sprieder, η ΑΓΝΟ, η Φίλκεραμ είναι μερικά μόνο παραδείγματα μεγάλων εταιρειών από τη Θεσσαλονίκη, που πτώχευσαν εν μία νυκτί και οι εργαζόμενοι έχουν μπει σε μια δικαστική διελκυστίνδα για να πάρουν κάποτε τα δεδουλευμένα τους. Αντίστοιχα παραδείγματα υπάρχουν δεκάδες σε όλη την Ελλάδα. Επιπλέον, με τον νέο κώδικα πολιτικής δικονομίας, από 1.1.2016 οι τράπεζες προηγούνται έναντι άλλων πιστωτών (μεταξύ των οποίων και οι εργαζόμενοι). Ποια είναι η γραμμή άμυνας των εργαζομένων σε επιχειρήσεις υπό πτώχευση; Και κυρίως τι κάνουν μετά, πως επανεντάσσονται στην αγορά εργασίας όταν τελειώσουν τα επιδόματα επίσχεσης και ανεργίας;

— Να ξεκαθαρίσουμε το εξής: ο νέος κώδικας πολιτικής δικονομίας, που αλλάζει τη σειρά κατάταξης των πιστωτών, θα εφαρμόζεται για τις επιχειρήσεις που ενδέχεται να πτωχεύσουν από εδώ και στο εξής. Για όσες έχει ξεκινήσει η διαδικασία πτώχευσης, πριν τη 1η Ιανουαρίου του 2016, η σειρά κατάταξης των πιστωτών παραμένει ως ίσχυε πριν την αλλαγή. Το ζήτημα είναι όμως να μη φτάσουν οι εταιρίες στο στάδιο της πτώχευσης, ώστε να μη χάνονται θέσεις εργασίας.

Το μεγάλο στοίχημα λοιπόν της νομοθετικής πρωτοβουλίας, που έχουμε αναλάβει, είναι να απαντήσουμε σε αυτή τη μεγάλη πρόκληση της απώλειας θέσεων εργασίας. Η επαναλειτουργία των πτωχευμένων ή εγκαταλελειμμένων επιχειρήσεων είναι ο κεντρικός μας στόχος. Η παροχή νομικής δυνατότητας για ανάληψη αυτών των επιχειρήσεων από συνεταιρισμούς εργαζομένων ή από μεικτά σχήματα, με τη συμμετοχή τοπικής κοινωνίας ή ιδιώτη, ανάλογα με την περίπτωση, αποτελεί τη βάση του σχεδίου μας.

Από κει και πέρα μέχρι να δημιουργηθεί το συγκεκριμένο νομοθετικό πλαίσιο, ειδικότερα για τους πρώην εργαζόμενους της Φωκάς και της Sprider , ήδη έχει ληφθεί η πρόνοια ένταξής τους σε πρόγραμμα του Ταμείου Παγκοσμιοποίησης. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση δημιουργήθηκε το 2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και σκοπός του είναι η παροχή άμεσης και έκτακτης υποστήριξης σε απολυμένα άτομα.

– Θα ήθελα να δώσετε μια απάντηση στους εργαζόμενους της Φίλκεραμ, που κατηγορούν την κυβέρνηση και την κ. Αντωνοπούλου για το άρθρο που ψηφίστηκε στο παράλληλο πρόγραμμα ειδικά για τη Φίλκεραμ. Η ερώτηση που θέτουν οι εργαζόμενοι είναι: “Απο 3000 και πλεον πτωχευσεις στην Ελλαδα το δημοσιο συμφερον κινδυνευει μονο απο την πτωχευση της της ΦΙΛΚΕΡΑΜ; Και γιατί το κανει με τετοιο τροπο ωστε να μην μπορουν να αντιδρασουν οι εργαζόμενοι”.

— Με την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου που εκδόθηκε, αναστέλλονται οι πλειστηριασμοί για ένα χρονικό διάστημα 6 μηνών των ΕνΚλω και Φιλκεραμ. Η πρωτοβουλία ελήφθη για να δοθεί η δυνατότητα στο Δημόσιο να καταθέσει πρόταση για την προάσπιση των δικαιωμάτων του ως πιστωτή. Θεωρώ , ότι αν θέλουμε πραγματική παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας , πρέπει να στηρίξουμε προσπάθειες που αποβλέπουν στη διατήρηση και τη δημιουργία θέσεων εργασίας, μέσα από σχέδια βιώσιμης επαναλειτουργίας πτωχευμένων επιχειρήσεων.