Ριζικές ανατροπές σε εισφορές και φόρους

Ανατροπές στον τρόπο υπολογισμού φόρων και ασφαλιστικών εισφορών για περισσότερους από 1 εκατ. ελεύθερους επαγγελματίες και αγρότες επεξεργάζονται οι υπουργοί Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος και Εργασίας Έφη Αχτσιόγλου, στο πλαίσιο των προσπαθειών που καταβάλλονται για τόνωση των εισπράξεων τόσο των εφοριών όσο και του ΕΦΚΑ.

Η «μαύρη τρύπα» ύψους 1,8 δισ. ευρώ που καταγράφεται για τις φετινές εισπράξεις του Δημοσίου, στο προσχέδιο του νέου κρατικού προϋπολογισμού του 2018 βάσει του οποίου τα καθαρά έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού (σε ταμειακή βάση), μετά τη μείωση των επιστροφών φόρων, εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στα 49,804 δισ. ευρώ παρουσιάζοντας απόκλιση 3,6% έναντι του στόχου του ΜΠΔΣ 2018-2021, έχουν ήδη σημάνει συναγερμό στο υπουργείο Οικονομικών.

Το καμπανάκι ωστόσο έχει χτυπήσει όπως εξηγεί η "Ναυτεμπορική" από την ανάλυση των στοιχείων των φετινών φορολογικών δηλώσεων που επιβεβαίωσαν το χειρότερο σενάριο, αφού τα δηλωθέντα εισοδήματα των ελεύθερων επαγγελματιών εμφανίστηκαν μειωμένα κατά περίπου 20% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, γεγονός που αποδίδεται στην αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης και κυρίως στη σύνδεση του ύψους των ασφαλιστικών εισφορών με το εισόδημα.

Υπενθυμίζεται ότι οι ελεύθεροι επαγγελματίες για το 2016 (φορολογική δήλωση 2017) δήλωσαν συνολικά εισοδήματα 3,8 δισ. ευρώ, έναντι 4,7 δισ. ευρώ πέρυσι (εισόδημα 2015). Αυτό ουσιαστικά σημαίνει ότι οι ελεύθεροι επαγγελματίες εμφανίζονται να απέκτησαν 900 εκατ. ευρώ λιγότερα εισοδήματα, σε μια χρονιά που η οικονομία πήγε καλύτερα από την προηγούμενη και σε άλλες κατηγορίες φορολογουμένων καταγράφεται αύξηση εισοδήματος ή αναμενόμενη μικρή μείωση.

Για να αποφευχθεί λοιπόν τυχόν «ναυάγιο» το επόμενο έτος, τα στελέχη των συναρμόδιων υπουργείων έχουν ήδη βάλει στο τραπέζι και επεξεργάζονται εναλλακτικά σχέδια που θα αποτρέψουν το όνειρο της επίτευξης των στόχων του 2018 να μετατραπεί σε εφιάλτη, με ανυπολόγιστες συνέπειες στην προσπάθεια της χώρας για έξοδο από τα μνημόνια και την κρίση. Θα πρέπει άλλωστε να αναφερθεί ότι από το 2018 και το 2019 το χαράτσι εισφορών στον ΕΦΚΑ για 1 και πλέον εκατ. ελεύθερους επαγγελματίες και αγρότες θα αυξηθεί σημαντικά, αφού οι εισφορές που πλήρωσαν το προηγούμενο έτος (αρχής γενομένης από φέτος) θα θεωρούνται εισόδημα, και επί αυτού του εισοδήματος θα υπολογίζονται οι νέες εισφορές.

Υπενθυμίζεται ότι με βάση τις ισχύουσες διατάξεις:

• Οι εισφορές του 2018 θα υπολογίζονται επί του καθαρού εισοδήματος του προηγούμενου έτους (2017) με έκπτωση 15% χωρίς να αφαιρούνται οι εισφορές.
• Οι εισφορές του 2019 (και των επόμενων ετών) θα υπολογίζονται επί του καθαρού εισοδήματος του προηγούμενου έτους (2018 και επόμενων) χωρίς έκπτωση 15% και χωρίς να αφαιρούνται οι εισφορές.

Με τον νέο τρόπο υπολογισμού ο ΕΦΚΑ υπολογίζει ότι θα πάρει επιπλέον 53 εκατ. ευρώ για το 2018, 124 εκατ. ευρώ για το 2019, 126 εκατ. για το 2020 και 128 εκατ. για το 2021, ενώ ο εμπορικός κόσμος της χώρας κάνει λόγο για ένα εξοντωτικό μέτρο με την πλήρη επιβάρυνση, που εκτιμάται από 37% έως 61% του τζίρου, να αποτυπώνεται από το 2019.

Βέβαια, ο μοναδικός λόγος που υιοθετήθηκαν οι ανωτέρω αλλαγές ήταν επειδή στο υπουργείο Εργασίας εκτιμούν ότι τα φετινά έσοδα του ΕΦΚΑ από τις νέες εισφορές θα είναι τελικά κατώτερα των προσδοκιών, όταν θα γίνει η εκκαθάριση των εισφορών και ο συμψηφισμός τους με το εισόδημα του 2016 αντί του 2015 που υπολογίστηκαν αρχικά.

Η τρόικα εξάλλου έχει ζητήσει η βάση υπολογισμού να περιλαμβάνει και τις εισφορές, δηλαδή τα ασφαλιστικά χαράτσια θα μπαίνουν σε μεγαλύτερο εισόδημα, παρά την έκπτωση 15%.

Αξίζει βέβαια να σημειωθεί ότι η μεγάλη παγίδα που κρύβει το μέτρο είναι και φορολογική, καθώς από τη στιγμή που δεν εκπίπτουν από το εισόδημα οι εισφορές, θα είναι μεγαλύτερες και οι φορολογικές επιβαρύνσεις.

Σύνδεση πλαφόν εισφορών με φοροεπιβαρύνσεις
Στο πλαίσιο λοιπόν αυτό και με ορατό τον κίνδυνο να βουλιάξουν τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος και οι εισπράξεις από τις ασφαλιστικές εισφορές, με δεδομένη την οικονομική αδυναμία των υπόχρεων όπως αποτυπώνεται αφενός στα δηλωθέντα εισοδήματα, αφετέρου στην εκτίναξη των ληξιπρόθεσμων, τα στελέχη της κυβέρνησης σχεδιάζουν να προχωρήσουν στη σύνδεση του πλαφόν των εισφορών και με τις φορολογικές επιβαρύνσεις.

Είναι ένα δύσκολο εγχείρημα, που προβλέπει ότι αν το άθροισμα των επιβαρύνσεων από φόρους και εισφορές ξεπερνά το 50% - 55% των κερδών, αυτομάτως θα μπαίνει κόφτης στις εισφορές, ώστε να μην αυξάνεται ακόμη περισσότερο η συνολική επιβάρυνση.

Για την επίτευξη του ανωτέρω στόχου εξετάζονται τα εξής:

1. Αύξηση των φορολογικών επιβαρύνσεων για όσους δηλώνουν κέρδη έως 20.000 ευρώ και μείωση των βαρών για όσους δηλώνουν υψηλά κέρδη, ώστε να μετριαστεί το κίνητρο φοροδιαφυγής. Ουσιαστικά πρόκειται για το σενάριο επαναφοράς του καθεστώτος φορολόγησης που ίσχυε πριν από το 2016 και εφαρμογή του προηγούμενου, της αυτοτελούς φορολόγησης των επαγγελματιών, με υψηλότερο συντελεστή για τα χαμηλά εισοδήματα (26% ή 29% όπως ισχύει και για τις επιχειρήσεις) και 35% για όσους εμφανίζουν κέρδη άνω των 50.000 ευρώ (από 45% που είναι σήμερα).
2. Αύξηση του ελάχιστου πλαφόν ασφαλιστικών εισφορών για να τονωθούν οι εισπράξεις και να χρηματοδοτηθεί η μείωση του ανώτερου πλαφόν εισφορών από τα 70.000 ευρώ που είναι σήμερα.

Στο τραπέζι και το ευρωπαϊκό μοντέλο
Αξιοσημείωτο είναι πάντως ότι στο τραπέζι των συζητήσεων των αρμόδιων παραγόντων, που βλέπουν την «καταιγίδα» της μη πληρωμής φόρων και εισφορών να μετατρέπεται σε «τυφώνα» τα επόμενα χρόνια, έχει πέσει και πρόταση για υιοθέτηση ενός νέου μοντέλου με βάση τα όσα ισχύουν στην Ευρώπη.

Επισημαίνεται ότι οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες υιοθετούν συστήματα υπολογισμού ασφαλιστικών εισφορών που παροτρύνουν τους επαγγελματίες να δηλώνουν τα πραγματικά τους εισοδήματα, αλλά με ισχυρά κίνητρα. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη Γαλλία και στο Βέλγιο υιοθετούν τη λύση του αντίστροφα προοδευτικού συντελεστή υπολογισμού των εισφορών.

Αυτό ουσιαστικά σημαίνει ότι όσο υψηλότερο είναι το εισόδημα τόσο χαμηλώνει ο συντελεστής υπολογισμού των εισφορών, προκειμένου ο επαγγελματίας να μην έχει κίνητρο απόκρυψης εισοδήματος.

Σε άλλες χώρες έχουν μεν ενιαίο συντελεστή, όπως η Ισπανία (στο 29,8%), αλλά κρατούν χαμηλά και το ανώτερο πλαφόν (στα 43.164 ευρώ), ενώ η Μεγάλη Βρετανία έχει και χαμηλό συντελεστή (9%) και χαμηλό πλαφόν (41.865 λίρες).