Ο πολιτικός τουρισμός ενός τεχνοκράτη

Αναμφίβολα από το 2011 ο Χάρης (Θεοχάρης) Θεοχάρης ζει την πιο συναρπαστική δεκαετία της ζωής του. Με εφαλτήριο τα τεχνοκρατικά και επαγγελματικά του προσόντα (MEng στην τεχνολογία λογισμικού από το Imperial College, 12 χρόνια σε θέσεις ευθύνης στη Lehman Brothers, στην Aspis Πρόνοια κ.α.) βρέθηκε σχετικά νέος στη θέση του γενικού γραμματέα Πληροφοριακών Συστημάτων (Νοέμβριος 2011).

Ηταν η περίοδος που η τρόικα πίεζε για «εκσυγχρονισμό» της φορολογικής διοίκησης, θεωρώντας το εγχώριο πολιτικό σύστημα «απρόθυμο, διεφθαρμένο και ανίκανο» να το πράξει, και υποδείκνυε το πέρασμα κρίσιμων αρμών της διακυβέρνησης στους «τεχνοκράτες», ως βήμα «αποπολιτικοποίησης» του κράτους. Στην κορύφωση της ευρωπαϊκής κρίσης, άλλωστε, ήταν πολύ δημοφιλής η συζήτηση για «κυβερνήσεις τεχνοκρατών».

Ο Χ. Θεοχάρης είναι, τρόπον τινά, προϊόν αυτής της ζύμωσης. Το τεχνοκρατικό έργο του στη ΓΓΠΣ εκθειάστηκε και γρήγορα τον εκτόξευσε στο υψηλότερο και πιο αυτόνομο πολιτικά πόστο του γενικού γραμματέα Δημοσίων Εσόδων, με τις ευλογίες των δανειστών. Και τελικά τον οδήγησε στην κεντρική πολιτική, στην οποία διέσχισε σε λίγα χρόνια όλο το φάσμα, πλην φυσικά της Αριστεράς.

Η περιπλάνηση του νυν υπουργού Τουρισμού στο κομματικό σύστημα μπορεί να χαρακτηριστεί γνήσιος, πολυσχιδής πολιτικός τουρισμός. Στον οποίο, εκτός από προσωπικές φιλοδοξίες και αριβισμούς, αποτυπώνεται η ρευστοποίηση του πολιτικού συστήματος που προκάλεσαν τα μνημόνια. Ο κ. Θεοχάρης είναι κι αυτού του φαινομένου προϊόν.

Η θητεία του στη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων (2013-2014), «πρόγονο» της κατ’ απαίτηση της τρόικας ανεξάρτητης ΑΑΔΕ, ήταν οδυνηρή. Συμπλήρωσε μόνο 18 μήνες από την προβλεπόμενη πενταετία, αλλά αποτέλεσε κλειδί για την πόρτα της κεντρικής πολιτικής. Εξωθήθηκε σε παραίτηση αμέσως μετά τις ευρωεκλογές του 2014. Ο τότε πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς είχε προαναγγείλει από την κεντρική προεκλογική συγκέντρωση στο Σύνταγμα την καρατόμησή του, μιλώντας για «ανθρώπινο πρόσωπο» του εισπρακτικού μηχανισμού του κράτους και για «ευκαιρίες και διευκολύνσεις» σε αυτούς που αληθινά δεν μπορούν. «Ξέρω τι πρέπει να γίνει και θα γίνει με τον τρόπο τον σωστό», έλεγε στις 23 Μαΐου ο κ. Σαμαράς.

Και δυο εβδομάδες μετά, αφού το ιερατείο της Ν.Δ. συμπέρανε ότι «ο Θεοχάρης κόστισε τουλάχιστον δυο ποσοστιαίες μονάδες», ο τότε υπουργός Οικονομικών και μετέπειτα «ανεξάρτητος» κεντρικός τραπεζίτης Γ. Στουρνάρας ανέλαβε να ολοκληρώσει τη «βρομοδουλειά»: ζήτησε από τον Χ. Θεοχάρη να «διευκολύνει» με την παραίτησή του, και αυτός την υπέβαλε, προκαλώντας το οξύ σχόλιο της Κομισιόν για την «ανάγκη ανεξαρτησίας της Γ.Γ. Δημοσίων Εσόδων».

Τι πλήρωνε ο κ. Θεοχάρης; Μια εγκύκλιο για φορολόγηση των ξένων επενδυτών που αγοράζουν και πωλούν ελληνικά ομόλογα, η οποία έπληττε την προσπάθεια της κυβέρνησης Σαμαρά να εξευμενίσει τις αγορές (απεσύρθη εν μιά νυκτί, κουρελιάζοντας τη διακηρυσσόμενη «αυτονομία» του εισπρακτικού μηχανισμού). Και ένα σχέδιο για σαρωτικούς ελέγχους και κατασχέσεις ακόμη και για οφειλές 1.000 ευρώ προς το Δημόσιο. Το οποίο είχε μεν την πλήρη υποστήριξη των δανειστών, αλλά δυσχέραινε τις σχέσεις της συγκυβέρνησης Ν.Δ. - ΠΑΣΟΚ με φίλα προσκείμενους επιχειρηματίες και με την περιούσια μεσαία τάξη.

Στις 5.6.2014 ο Χ. Θεοχάρης έφυγε από τη ΓΓΔΕ «με το κεφάλι ψηλά», αλλά με δάκρυα στα μάτια. Το μείγμα πικρίας και θυμού που υποθέτουμε ότι τροφοδότησε αυτά τα δάκρυα έπαιξε καθοριστικό ρόλο στις επόμενες επιλογές του κ. Θεοχάρη. Επειτα από σύντομη περίοδο αποστασιοποίησης, τον βρίσκουμε βουλευτή με το Ποτάμι μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου 2015, όπως και του Σεπτεμβρίου. Αλλά κι αυτή η «θητεία» δεν κράτησε πολύ.

Δύο «υπερτροφικά εγώ» ίσως δεν χωρούσαν στο μικρό και υπερβολικά προσωποπαγές κόμμα. Ο Χάρης Θεοχάρης ανεξαρτητοποιήθηκε καταγγέλλοντας τη «διγλωσσία» και το λάθος της «συμπόρευσης και με το ΠΑΣΟΚ και με τη Ν.Δ.». Ενώ το Ποτάμι του Σταύρου Θεοδωράκη κάρφωσε τον Χ. Θεοχάρη ότι στον λίγο χρόνο συνύπαρξής τους «τους τρέλανε όλους με τις συνεχείς μετατοπίσεις του» («να συνεργαστούμε με τον ΣΥΡΙΖΑ, με το ΠΑΣΟΚ, με τη Ν.Δ....»).

Αν και εκ του αποτελέσματος φαίνεται ότι επικράτησε η τρίτη μετατόπιση του κ. Θεοχάρη, το συγκεχυμένο ιδεολογικο-πολιτικό του στίγμα το αποδίδει με μεγαλύτερη ακρίβεια η διακήρυξη της «Δημοκρατικής Ευθύνης»: του κόμματος που ίδρυσε τον Ιούλιο 2016, ως ανεξάρτητος βουλευτής, με τον πρώην υπουργό Αλέκο Παπαδόπουλο. Το νεφέλωμα κεντρώου φιλελευθερισμού - αντικρατισμού - αντιλαϊκισμού - πατριωτισμού, με ψήγματα σοσιαλδημοκρατίας, του νέου μορφώματος φαίνεται ότι απηχεί σε μεγάλο βαθμό τις αντιλήψεις του κ. Θεοχάρη.

Ομως, τα υπερτροφικά «εγώ» κι αυτή τη φορά δεν επέτρεψαν να μακροημερεύσει η σχέση του με τον φορέα που συν-ίδρυσε. Τον Οκτώβριο 2016 αποπέμφθηκε από τη «Δημοκρατική Ευθύνη» και συνέχισε την πορεία του ως ανεξάρτητος βουλευτής για περίπου δύο χρόνια, στη διάρκεια των οποίων είχε συνεπές μέτωπο κατά της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ.

Αυτό προφανώς ήταν διαπιστευτήριο για την ένταξή του στη Ν.Δ. του Κυρ. Μητσοτάκη τον Δεκέμβριο του 2018. Αλλά όχι το μόνο, αφού πολύ σύντομα χρειάστηκε να κάνει την τεράστια πιρουέτα: από την υποστήριξη της Συμφωνίας των Πρεσπών, γιατί «είναι προς την κατεύθυνση της πάγιας εθνικής γραμμής» (Νοέμβριος 2018), στην καταψήφισή της γιατί είναι μια «διχαστική συμφωνία των ανικάνων» (Ιανουάριος 2019).

Είναι άγνωστο γιατί ο Κυρ. Μητσοτάκης επέλεξε να εμπιστευτεί στον Χ. Θεοχάρη το υπουργείο Τουρισμού, αν και το τεχνοκρατικό του προφίλ θα ταίριαζε σε άλλα χαρτοφυλάκια (π.χ. Ψηφιακής Διακυβέρνησης). Ο ίδιος προφανώς το αποδέχτηκε με ενθουσιασμό, πιστεύοντας ότι θα πιστωθεί τα επόμενα παγκόσμια ρεκόρ της ελληνικής τουριστικής αγοράς. Μετά την πανδημία, η μόνη φιλοδοξία είναι να περιοριστεί όσο γίνεται ο διαφαινόμενος όλεθρός της.

Γιατί τον επιλέξαμε

Η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος για το πείραμα ανοίγματος των τουριστικών προορισμών της. Κι ενώ είναι βέβαιο ότι η μικρή σεζόν και ο μικρός αριθμός τουριστών είναι αδύνατο να συντηρήσουν τις χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις και τους εκατοντάδες χιλιάδες εποχικούς εργαζόμενους του κλάδου, ο υπουργός Τουρισμού διαβεβαιώνει ότι διαθέτει σχέδιο ασφαλούς υποδοχής. Η έκβαση του πειράματος κρίνει και τη δική του προοπτική σ’ αυτήν την κυβέρνηση.