Πρώτη προσευχή στην Αγία Σοφία στις 24 Ιουλίου

Σε νέο καθεστώς μπαίνει η Αγία Σοφία μετά την απόφαση του τουρκικού Συμβουλίου της Επικρατείας και το προεδρικό διάταγμα που υπέγραψε ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Στο πανηγυρικό διάγγελμα, ο «Σουλτάνος» του νέο-οθωμανικού οράματος, ανακοίνωσε πως οι πύλες του ιστορικού μνημείου της Παγκόσμιας Κληρονομιάς θα ανοίξουν για προσευχή στις 24 Ιουλίου.

«Ο χαρακτήρας της κληρονομιάς της Αγίας Σοφίας για την ανθρωπότητα θα συνεχίσει να υπάρχει με ένα ειλικρινή και γνήσιο τρόπο» δήλωσε ο Ρετζέπ Ερντογάν εμφανώς ικανοποιημένος. Εμφανίσθηκε μάλιστα να αδημονεί για να ολοκληρωθούν οι προετοιμασίες«γρήγορα» ανακοινώνοντας παράλληλα πως όπως όλα τα τζαμιά της χώρας, έτσι και η Αγία Σοφία «θα έχει ανοιχτές τις πύλες της σε όλους τους ντόπιους και ξένους, σε μουσουλμάνους και μη μουσουλμάνους».

Ο Τούρκος πρόεδρος ανακοίνωσε ακόμα πως από τις 24 Ιουλίου, καταργείται η επί πληρωμή είσοδο στο τζαμί.

«Ζητάω από όλους να σεβαστούν την απόφαση που πήραν οι δικαστικές και εκτελεστικές αρχές της χώρας μας» είπε ο Ερντογάν στο διάγγελμά του στον τουρκικό λαό και πρόσθεσε πως καταλαβαίνει πως «υπάρχουν κάθε είδους απόψεις» για το θέματα της μετατροπής του μουσείου σε τζαμί ωστόσο πρόσθεσε ότι η χρήση της Αγίας Σοφίας «αφορά την κυριαρχία της Τουρκίας» και οποιαδήποτε συμπεριφορά και έκφραση -πέρα από κατάθεση της προσωπικής γνώμης- συνιστά «παραβίαση της ανεξαρτησίας» της χώρας του.

Αναφερόμενος στην απόφαση που είχε ληφθεί να γίνει η Αγία Σοφία μουσείο, είπε πως «δεν ήταν μόνο προδοσία της ιστορίας αλλά και των νόμων γιατί ο ναός δεν είναι περιουσία ούτε του κράτους ούτε κανενός άλλου θεσμού αλλά ιδιοκτησία του Ιδρύματος που άφησε κληρονομιά ο Μωάμεθ ο κατακτηκής». 

Για να ενισχύσει το επιχείρημα για την αλλαγή καθεστώτος ο Ερντογάν είπε πως «το να ζητά κανείς από την Αγία Σοφία να παραμείνει μουσείου είναι σαν να ζητά κανείς το Βατικανό να γίνει μουσείο».

Λίγο νωρίτερα, το Συμβουλίου της Επικρατείας, ακύρωσε απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης του Κεμάλ Ατατούρκ από τις 24 Νοεμβρίου 1934 για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας από τζαμί σε μουσείο κάνοντας «πάσα» στον Ρ.Τ. Ερντογάν να υπογράψει το διάταγμα στο οποίο αναφέρεται ότι ελήφθη η απόφαση να τεθεί η Αγία Σοφία υπό τον έλεγχο της Αρχής Θρησκευτικών Υποθέσεων (Ντιγιανέτ) και να ξανανοίξει για θρησκευτική λατρεία.

Το διάταγμα δημοσιεύτηκε ήδη στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, διαβάστηκε στο Κοινοβούλιο και πλέον η Αγία Σοφία αναφέρεται «Τζαμί Αγία Σοφία».

Η Διεύθυνση Θρησκευτικών Υπόθέσεων (Diyanet) είναι ένας πανίσχυρος κρατικός θεσμός, που αριθμεί πάνω από 100.000 προσωπικό. Ενίσχυσε τη δύναμή του επί των κυβερνήσεων του Κόμματος Ευημερίας και Ανάπτυξης (AKP) και ελέγχει τα πάντα γύρω από τη θρησκεία, ακόμη και τη θρησκευτική εκπαίδευση στα σχολεία.

► Ο Τούρκος πρόεδρος, στο πρώτο σχετικό «τιτίβισμα» του εύχεται «Καλορίζικο» (Hayırlı olsun).

Αντίδραση Μητσοτάκη

Ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης απάντησε στην προκλητική τουρκική κίνηση «καταδικάζοντας με τον πιο έντονο τρόπο» την απόφαση της γειτονικής μας χώρας επισημαίνοντας μεταξύ άλλων πως «είναι θλιβερό ότι η τουρκική ηγεσία, που εργάστηκε το 2005 για τη Συμμαχία των Πολιτισμών, επιλέγει σήμερα να κινηθεί στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση».

Τι λέει η απόφαση του ΣτΕ

Το 10ο τμήμα του τουρκικού ΣτΕ είχε συνεδριάσει για το θέμα στις 2 Ιουλίου.

Η απόφαση έρχεται έπειτα από προσφυγή θρησκευτικής οργάνωσης η οποία ζητούσε την ακύρωση της κυβερνητικής απόφασης του 1934, υποστηρίζοντας ότι η Αγία Σοφία ήταν προσωπική περιουσία του Σουλτάνου Μοχάμεντ του Δεύτερου, που κατέκτησε την Κωνσταντινούπολη το 1453.

Σύμφωνα με τα τουρκικά μέσα η απόφαση του δικαστικού οργάνου είναι θετική ως προς το να αναιρεθεί το καθεστώς του μνημείου ως μουσείου, κάτι που δίνει τη δυνατότητα στην κυβέρνηση να προχωρήσει στη μετατροπή του και σε χώρο προσευχής. 

Στην απόφαση αναφέρεται ότι ως ιδιοκτησία του Μοχάμετ του Κατακτητή, πρέπει να γίνει σεβαστή η επιθυμία του η Αγία Σοφία να χρησιμοποιείται ως χώρος λατρείας και ότι ως τέτοιος δεν ανήκει στη δικαιοδοσία ούτε της Βουλής ούτε της κυβέρνησης.

Ωστόσο πρέπει να σημειωθεί ότι ο εισαγγελέας στην πρότασή του είχε ζητήσει να μην αλλάξει το καθεστώς της Αγίας Σοφίας, λέγοντας ότι η απόφαση του 1934 ήταν νόμιμη.

Τη μετατροπή του μνημείου της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς σε ισλαμικό τέμενος ζητούσε μετ' επιτάσεως και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, παρά τις παρεμβάσεις και πιέσεις από τη διεθνή κοινότητα και τις ορθόδοξες εκκλησίες από όλο τον κόσμο προς την τουρκική κυβέρνηση να μην προχωρήσει σε αλλαγή του καθεστώτος της Αγίας Σοφίας.

Τη θετική γνωμοδότηση του ΣτΕ προεξοφλούσαν τις τελευταίες ημέρες τα τουρκικά μέσα, ενώ, χθες (Πέμπτη) ο υπουργός Δικαιοσύνης της χώρας, Αμπντουλχαμίτ Γκιουλ, είχε δηλώσει ότι «είναι μια απόφαση που θα ληφθεί από τη Δικαιοσύνη, μια απόφαση που θα ληφθεί από τον πρόεδρό μας, επομένως, θα είναι μια απόφαση σύμφωνα με τις απαιτήσεις του έθνους μας΄. Θα προστατευτεί η πολιτιστική της αξία. Η ιστορική της ταυτότητα θα διατηρηθεί, αλλά πρωταρχικός σκοπός είναι να μετατραπεί σε τόπο λατρείας, είναι η προσδοκία ολόκληρης της κοινωνίας».

Έξω από την Αγία Σοφία συγκεντρώθηκαν εκατοντάδες Τούρκοι πολίτες οι οποίοι έκανα την προσευχή του έξω από το ναό.

♦ Η Αγία Σοφία είναι ενταγμένη στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς ως μουσείο.