«Θέλω τα έργα μου να είναι ανοιχτά σε κάθε βλέμμα και ανάγνωση»

Πρόσωπα εκφραστικά, σώματα που μετά βίας χωρούν στο κάδρο, έμφαση στις λεπτομέρειες: ένα κομμάτι ύφασμα, ένα ρούχο, τα λουλούδια ενός φορέματος που επαναλαμβάνονται σαν μοτίβα μέσα στη σύνθεση. Ο ζωγραφικός κόσμος της Ελέσας Αντύπα αποκαλύπτεται στην πρώτη της ατομική έκθεση με τίτλο «Ορίζοντες του Βλέμματος», που εγκαινιάζεται αύριο Τρίτη στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών.

«Ο εγκλεισμός των μορφών της Αντύπα στο πλαίσιο της ζωγραφικής της επιφάνειας, δεν γεννιέται από μια ιδέα αλλά προκύπτει ως αποτέλεσμα του τρόπου της να βλέπει, του τρόπου της να ελέγχει βλέποντας», σημειώνει η επιμελήτρια της έκθεσης Ελισάβετ Πλέσσα. «Το βλέμμα της αποκόβει αυτό που αντικρίζει για να το χωρέσει στο υλικό αντίστοιχο της οπτικής της, που είναι ο καμβάς της. Ο περιορισμός σε ένα πλαίσιο ασφυκτικά στενό δημιουργεί ζωγραφικά πεδία περίφρακτα, που δεν επιτρέπουν την πρόσβαση παρά μόνο τη θέαση: ο εγκλεισμός στο κάδρο είναι ψυχικός – αυτός της ζωγράφου και εκείνος που προτείνεται από το έργο της σαν ένας χώρος περίκλειστα πνευματικός».

Η Ελέσα Αντύπα πήρε πτυχίο Ψυχολογίας από το ΕΚΠΑ πριν σπουδάσει στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (στα εργαστήρια των Αγγελου Αντωνόπουλου και Πάνου Χαραλάμπους) και στη συνέχεια παρακολούθησε μαθήματα ζωγραφικής στην Ομάδα Τεχνης «Σημείο» με δασκάλους τον Γιώργο Ρόρρη και την Κάλλια Τριανταφύλλου. Μεγάλωσε σε ένα καλλιτεχνικό περιβάλλον, αφού μητέρα της είναι η γνωστή σκιτσογράφος Κατερίνα Σχοινά και πατέρας της ο δημοσιογράφος Ντένης Αντύπας.

● Πότε αποφάσισες να ασχοληθείς με τη ζωγραφική; Και πόσο επηρέασαν την εικαστική πορεία σου το οικογενειακό περιβάλλον, αλλά και οι σπουδές Ψυχολογίας;

Μικρή θυμάμαι να μπαίνω στο γραφείο της μητέρας μου, το οποίο μου φαινόταν ένας μικρός μαγικός τόπος γεμάτος ακουαρέλες, λαδομπογιές, πενάκια και περίεργα χαρτιά. Από τότε θυμάμαι τον εαυτό μου να θέλει να γίνει ζωγράφος. Στην ευαίσθητη όμως ηλικία τη εφηβείας, οι στόχοι αποπροσανατολίστηκαν και έτσι μπήκα στην Ψυχολογία. Αυτό με βοήθησε ως προς το χτίσιμο της αυτογνωσίας μέσω της ψυχανάλυσης που ξεκίνησα και απλώς λειτουργεί σαν απόδειξη ότι πάντα με έλκυε η εμβάθυνση και κατανόηση του ανθρώπινου ψυχισμού.

● Τι ήθελες να εκφράσεις με την ανθρωποκεντρική ενότητα «Ορίζοντες του βλέμματος»;

Πιστεύω πως είναι λάθος να θεωρεί κάποιος ότι ο καλλιτέχνης αναζητά το θέμα του. Το θέμα ενός ζωγράφου ενυπάρχει, προϋπάρχει εντός του και απαιτεί την εξωτερίκευση. Και ο ζωγράφος καλείται να υπακούσει την ανάγκη αυτή και σιγά σιγά να την μετουσιώσει στην τέχνη του. Ετσι, το θέμα αποκαλύπτεται. Ζωγραφίζω ανθρώπους οικείους, γιατί γνωρίζω την ιστορία τους και το βάρος της. Το έναυσμα μπορεί να είναι κάτι πολύ τυχαίο∙ ο τρόπος που το ημίφως αποκρύπτει στοιχεία του προσώπου μου όταν σηκωθώ μέσα στο βράδυ, ο τρόπος που θα σταθεί ένας φίλος μου την ώρα της κουβέντας.

Μπορεί να είναι μια σκηνή από μια ταινία, πολύ συχνά η ίδια η ζωγραφική γεννά ζωγραφική. Π.χ. ένα βράδυ είχε πλημμυρίσει το μυαλό μου Vuillard –ίσως να είχα δει και εκατό πίνακες– και έτσι ξεκίνησε η σειρά με τα φορέματα. Αυτό που στο σύνολο θέλω να αποτυπωθεί είναι η βαθύτερη, εσωτερική μου ανάγκη για το πώς αισθάνομαι και βιώνω αυτό που βλέπω απέναντί μου. Κάθε έργο έχει τόσες ερμηνείες όσες και οι θεατές που το βλέπουν. Θέλω λοιπόν τα έργα μου να είναι ανοιχτά σε κάθε βλέμμα και ανάγνωση.

● Η περίοδος της πανδημίας, ο αναγκαστικός εγκλεισμός πώς λειτούργησε για σένα, με δεδομένο ότι η ζωγραφική είναι μια μοναχική, εσωτερική διαδικασία;

Συντελούνται γεγονότα που δεν είναι δυνατόν να μην εισδύσουν στο εργαστήρι ενός καλλιτέχνη κι ας λειτουργεί αυτό σαν το καταφύγιό του. Εγέρθηκαν ερωτήματα που πάντα ταλάνιζαν τον άνθρωπο. Η ανάγκη της ανθρώπινης παντοδυναμίας απέναντι στη φύση και η σαφής της ήττα. Η απαράμιλλη τύχη, παρά τις φρικτές συνέπειες να ζούμε στον 21ο και όχι στον 14ο αιώνα. Δεν μπορούν να μην να αφυπνιστούν ερωτήματα οντολογικού, υπαρξιακού περιεχομένου. Οπότε ήταν μια δύσκολη περίοδος για εμένα. Στα έργα μου παρατηρείται μια διάθεση ψυχολογικού εγκλεισμού.

Ισως λίγο να εντάθηκε λόγω του πραγματικού, αναγκαστικού εγκλεισμού, όμως θεωρώ πως ο άνθρωπος, όταν πρέπει να διαχειριστεί την κρίση, ανασύρει όλους τους μηχανισμούς άμυνας που χρειάζεται για να μπορέσει να αντεπεξέλθει. Οταν περάσει η κρίση και υπάρξει νηνεμία, τότε θα μπορέσει να επαναδιαπραγματευτεί πραγματικά τι βίωσε και θα φανερωθούν οι αληθινές προεκτάσεις της. Σε εικαστικό, προσωπικό, πανανθρώπινο επίπεδο.

● Πώς βλέπει τα εικαστικά πράγματα μια νέα δημιουργός στην Ελλάδα του 2021; Υπάρχουν ευκαιρίες, προοπτικές για το μέλλον, στήριξη;

Υπάρχουν κάποιες δράσεις στον ιδιωτικό τομέα, όμως δυστυχώς η προώθηση της τέχνης και η στήριξη των καλλιτεχνών από το υπουργείο Πολιτισμού είναι μηδαμινή. Εναν ολόκληρο χρόνο τώρα δεν δόθηκε χείρα βοηθείας σε αμέτρητους καλλιτέχνες εν μέσω της πανδημίας. Αυτό το εκλαμβάνω σαν ένα μήνυμα ότι δεν χρειαζόμαστε, δεν έχουμε λόγο ύπαρξης, θα μπορούσαμε να απορροφηθούμε αλλιώς στην κοινωνία, χωρίς να ασκούμε το λειτούργημά μας.

🔴 Info: Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, Γλύκωνος 4, τηλ. 210-7213938. Από 18 Μαΐου μέχρι 19 Ιουνίου.