Τα δικαιώματα των εργαζόμενων γονέων

Σειρά από νομοθετικές ρυθμίσεις καθορίζουν την προστασία της μητρότητας στη χώρα μας αλλά και τις παροχές στους εργαζόμενους γονείς σύμφωνα με την ισχύουσα εργατική νομοθεσία. Σύμφωνα με την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΕΓΣΣΕ) του 2000 - 2001, η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 11 του νόμου 2874/2000 και ισχύει έως σήμερα, η διάρκεια της άδειας μητρότητας ορίζεται στις 17 εβδομάδες για τις εργαζόμενες σε οποιονδήποτε εργοδότη με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου. Από αυτές, τις 8 εβδομάδες πρέπει να πάρει η εργαζόμενη πριν από τον τοκετό και τις υπόλοιπες 9 μετά.

Η τήρηση των χρονικών διαστημάτων είναι υποχρεωτική. Σε περίπτωση που η εργαζόμενη γεννήσει πρόωρα, το υπόλοιπο της άδειας χορηγείται μετά τον τοκετό, έτσι ώστε ο χρόνος της άδειας να φθάνει συνολικά τις δεκαεπτά.

Ειδική παροχή προστασίας της μητρότητας

Ταυτόχρονα υπάρχει και η ειδική παροχή προστασίας της μητρότητας, η οποία θεσμοθετήθηκε με τις διατάξεις του άρθρου 142 του ν. 3655/2008. Πρόκειται για μορφή αδείας η οποία χορηγείται στις εργαζόμενες μετά τη λήξη της άδειας μητρότητας ή και της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο αδείας.

• Έχει διάρκεια 6 μήνες. Το διάστημα αυτό η εργαζόμενη επιδοτείται και καλύπτεται ασφαλιστικά - από τον Ο.Α.Ε.Δ. σύμφωνα με το κατώτατο μισθό, όπως κάθε φορά καθορίζεται από την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας.

Σε απόφαση του υπουργού Εργασίας, αποσαφηνίζονται οι δικαιούχοι της συγκεκριμένης παροχής. Τονίζεται ότι η ειδική παροχή προστασίας της μητρότητας χορηγείται στη μητέρα που είναι ασφαλισμένη του ΕΦΚΑ, εργάζεται με σχέση εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου σε επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις του ιδιωτικού τομέα και για την εναλλακτική χρήση του μειωμένου ωραρίου ως άδειας για φροντίδα του παιδιού καλύπτεται αποκλειστικά και μόνο από τις ρυθμίσεις της εκάστοτε ισχύουσας Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας (Ε.Γ.Σ.Ε.Ε.), σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 9 της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. των ετών 2004-2005.(Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. 2004-2005)».

Άδεια φροντίδας παιδιού

Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 9 της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. 1993, του άρθρου 6 της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. 2002-2003 το οποίο κυρώθηκε από τις διατάξεις του άρθρου 7 του ν. 3144/2003, των άρθρων 8 & 9 της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. 2004-2005 και του άρθρου 2 της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. 2014, οι μητέρες εργαζόμενες δικαιούνται για χρονικό διάστημα τριάντα μηνών από τη λήξη της άδειας λοχείας, είτε να προσέρχονται αργότερα, είτε να αποχωρούν νωρίτερα κατά μια ώρα κάθε ημέρα από την εργασία τους.

1. Εναλλακτικά, με συμφωνία του εργοδότη, το ημερήσιο ωράριο των μητέρων μπορεί να ορίζεται μειωμένο κατά δύο ώρες ημερησίως για τους πρώτους 12 μήνες και σε μία ώρα για έξι επιπλέον μήνες.
2. Την άδεια απουσίας για λόγους φροντίδας του παιδιού, δικαιούται εναλλακτικά ο πατέρας εφόσον δεν κάνει χρήση αυτής η εργαζόμενη μητέρα, προσκομίζοντας στον εργοδότη του σχετική βεβαίωση του εργοδότη της μητέρας του παιδιού.

Η ανωτέρω δυνατότητα ισχύει για τον πατέρα ακόμη και στην περίπτωση που η μητέρα είναι αυτοαπασχολούμενη. Στην περίπτωση που και οι δύο γονείς είναι μισθωτοί, με κοινή τους δήλωση που κατατίθεται στους αντίστοιχους εργοδότες τους, καθορίζεται η επιλογή τους για το ποιος από τους δύο θα κάνει χρήση της γονικής άδειας φροντίδας παιδιού (μειωμένο ωράριο), εκτός αν με κοινή τους δήλωση καθορίσουν χρονικά διαστήματα που ο καθένας κάνει χρήση μέσα στα χρονικά όρια ισχύος του δικαιώματος αυτού.

1. Το δικαίωμα καθυστερημένης προσέλευσης ή πρόωρης αποχώρησης της μητέρας και εναλλακτικά του πατέρα για τη φροντίδα του παιδιού, έχουν και οι θετοί γονείς παιδιού ηλικίας ως έξι ετών, υπό τους ίδιους ως άνω όρους των φυσικών γονέων και χρονική αφετηρία την υιοθεσία.
2. Το μειωμένο ωράριο θηλασμού και φροντίδας παιδιών δικαιούται ο/η εργαζόμενος /-η με αίτηση του/της να το ζητήσει εναλλακτικά ως ισόχρονη άδεια με αποδοχές, εντός της χρονικής περιόδου κατά την οποία δικαιούται μειωμένου ωραρίου για τη φροντίδα του παιδιού. Η εναλλακτική χορήγηση της άδειας προϋποθέτει συμφωνία του εργοδότη και χορηγείται εφάπαξ ή τμηματικά.

Η ανωτέρω άδεια, θεωρείται και αμείβεται ως χρόνος εργασίας και δεν πρέπει να προκαλεί δυσμενέστερες συνθήκες στην απασχόληση και στις εργασιακές σχέσεις.

Γονική άδεια ανατροφής

Με τις διατάξεις των άρθρων 48-54 του κεφ. ΣΤ' του ν. 4075/2012 (Α'89) όπως τροποποιήθηκαν από το άρθρο 39 του ν. 4144/2013, προσαρμόσθηκε η εθνική μας νομοθεσία προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2010/18/ΕΕ του Συμβουλίου.

• Ειδικότερα, με το άρθρο 50 του ν. 4075/2012, ορίζεται το δικαίωμα της γονικής άδειας ανατροφής, διάρκειας τεσσάρων μηνών, άνευ αποδοχών, μέχρι το παιδί να φθάσει την ηλικία των έξι ετών, στο οποίο έχουν πρόσβαση όλοι οι εργαζόμενοι που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του νόμου, εφόσον έχουν ένα έτος προϋπηρεσία, συνεχόμενη ή διακεκομμένη, στον ίδιο εργοδότη, με σκοπό την εκπλήρωση των ελάχιστων υποχρεώσεων ανατροφής προς αυτό.
• Η άδεια αυτή χορηγείται ως ατομικό και αμεταβίβαστο δικαίωμα του εργαζόμενου προκειμένου να ενθαρρυνθούν και οι δύο γονείς να ασχοληθούν με την ανατροφή του παιδιού.

Στις περιπτώσεις δε που ένα παιδί στερείται παντελώς τον ένα γονέα λόγω θανάτου, μη αναγνώρισης του από τον πατέρα, ή στην περίπτωση που ο ένας εκ των γονέων έχει καθ' ολοκληρία στερηθεί τη γονική μέριμνα, ορίζεται ότι τη γονική άδεια ανατροφής δικαιούται στο διπλάσιο ο άλλος γονέας. Καλύπτονται επίσης ισότιμα οι ανάγκες των γονέων που υιοθετούν ή αναδέχονται τέκνο ηλικίας έως έξι ετών.

Άδεια λόγω σοβαρών νοσημάτων των παιδιών

Με την παρ. 1 του άρθρου 51 του ν. 4075/2012, καθιερώνεται ειδική γονική άδεια διάρκειας δέκα εργασίμων ημερών κατ' έτος, με αποδοχές, για την αντιμετώπιση των αναγκών των φυσικών, θετών και ανάδοχων γονέων παιδιών, τα οποία πάσχουν από νόσημα που απαιτεί μεταγγίσεις αίματος και παραγώγων του, ή αιμοκάθαρση, από νεοπλασματική ασθένεια, ή χρήζει μεταμόσχευσης, η οποία χορηγείται έπειτα από αίτηση του εργαζόμενου, κατά απόλυτη προτεραιότητα και μέχρι την ηλικία των δέκα οκτώ ετών του παιδιού.

Άδεια γάμου και γέννησης τέκνου

Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 6 της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. του 1993 (Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. 1993) και του άρθρου 10 της ΕΓΣΣΕ του 2000-01, (Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. 2000-2001) η άδεια γάμου ορίζεται σε έξι 6 εργάσιμες ημέρες για όσους εργάζονται εξαήμερο και σε πέντε εργάσιμες ημέρες για όσους εργάζονται πενθήμερο. Επιπλέον, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 10 της ΕΓΣΣΕ του 2000-01, σε περίπτωση γέννησης παιδιού ο πατέρας δικαιούται δύο ημέρες άδεια με αποδοχές

Άδεια λόγω νοσηλείας των παιδιών

Με την παρ. 2 του άρθρου 51 του ν. 4075/2012, καθιερώνεται ειδική άδεια, χωρίς αποδοχές, προκειμένου να αντιμετωπισθούν οι ανάγκες νοσηλείας των παιδιών μέχρι 18 ετών. Η άδεια αυτή χορηγείται χωρίς άλλη προϋπόθεση, για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η νοσηλεία και μέχρι τριάντα εργάσιμες ημέρες κατ' έτος.

Μονογονεϊκές οικογένειες

Σύμφωνα με το άρθρο 7 της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. 2002-2003 στους εργαζόμενους (-ες), που έχουν χηρέψει και στον άγαμο (η) γονέα, που έχει την επιμέλεια του παιδιού, χορηγείται άδεια με αποδοχές έξι εργάσιμων ημερών το χρόνο, πέραν αυτής που δικαιούται από άλλες διατάξεις.

1. Επίσης, γονέας με τρία παιδιά ή περισσότερα, δικαιούται άδεια οκτώ εργάσιμων ημερών.
2. Η άδεια αυτή χορηγείται λόγω των αυξημένων αναγκών φροντίδας των παιδιών ηλικίας μέχρι δώδεκα ετών συμπληρωμένων, εφάπαξ ή τμηματικά μετά από συνεννόηση με τον εργοδότη, σύμφωνα με τις ανάγκες του γονέα και δεν πρέπει να συμπίπτει χρονικά με την αρχή ή το τέλος της ετήσιας κανονικής άδειας.

Άδεια για την παρακολούθηση της σχολικής επίδοσης

Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 9 του Ν. 1483/1984, του άρθρου 4 της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε 2008 - 2009 και της παρ. 5 του άρθρου 20 του ν. 3896/2010 στους εργαζόμενους πλήρους ή μερικής απασχόλησης, για κάθε παιδί ηλικίας μέχρι 16 ετών που παρακολουθεί μαθήματα στοιχειώδους ή μέσης εκπαίδευσης, χορηγείται άδεια ορισμένων ωρών ή ολόκληρης ημέρας κάθε φορά, μέχρι την συμπλήρωση τεσσάρων εργάσιμων ημερών, κάθε ημερολογιακό έτος, για να επισκεφθούν το σχολείο των παιδιών τους, με σκοπό την παρακολούθηση της σχολικής τους επίδοσης.

• Η άδεια απουσίας χορηγείται στον ένα από τους δύο γονείς, ενώ σε περίπτωση που και οι δύο είναι δικαιούχοι του ανωτέρω δικαιώματος, αποφασίζουν με κοινή συμφωνία, κάθε φορά ποιος από τους δύο θα κάνει χρήση αυτού και για πόσο χρονικό διάστημα, που πάντως δεν μπορεί συνολικά και για τους δύο γονείς να υπερβαίνει τις τέσσερις ημέρες.
• Άδεια σε περίπτωση ασθένειας του παιδιού ή άλλου εξαρτημένου μέλους

Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 11 της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. 2000-2001, του άρθρου 7 Ν. 1483/84, του άρθρου 5 της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. 2008-2009 και της παρ. 5 του άρθρου 20 του ν. 3896/2010, οι γονείς και των δύο φύλων δικαιούνται να λαμβάνουν άδεια χωρίς αποδοχές σε περίπτωση ασθένειας του παιδιού ή άλλου εξαρτημένου μέλους της οικογένειάς τους. Η διάρκεια της φθάνει τις έξι ημέρες κάθε ημερολογιακό έτος εφόσον προστατεύουν ένα παιδί, τις οκτώ ημέρες για δύο παιδιά και τις δεκατέσσερις ημέρες για περισσότερα από δύο παιδιά.

Ανάδοχοι γονείς

Σύμφωνα με το άρθρο 6 της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. 2008-2009, όλες οι διατάξεις Εθνικών Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας και Διαιτητικών Αποφάσεων που είναι σε ισχύ και αφορούν στην προστασία της οικογένειας και στη διευκόλυνση των εργαζομένων, που είναι φυσικοί ή θετοί γονείς, εφαρμόζονται αναλόγως και στους ανάδοχους γονείς.

ΟΑΕΔ

Καταβάλλονται σε ασφαλισμένες του Ε.Φ.Κ.Α.-τ. Ι.Κ.Α. με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου. Η καταβολή τους γίνεται σε γυναίκες που εργάζονται κατά την έναρξη της αδείας κυοφορίας, μετά τον τοκετό και εφόσον εισπράξουν το επίδομα από τον Ε.Φ.Κ.Α.-τ. Ι.Κ.Α. για την αποχή από την εργασία λόγω κυοφορίας και λοχείας.

• Δικαιούχοι είναι επίσης και οι τεκμαιρόμενες μητέρες του άρθρου 1464 του Αστικού Κώδικα, όμως αποκλειστικά για το χρονικό διάστημα που τους χορηγήθηκε η άδεια και το επίδομα λοχείας από τον Ε.Φ.Κ..Α - τ. Ι.Κ.Α.
• Οι παροχές μητρότητας είναι ίσες με τη διαφορά που προκύπτει αν από τις αποδοχές που καταβάλλει ο Εργοδότης αφαιρεθεί το επίδομα που κατέβαλε ο Ε.Φ.Κ.Α-τ. Ι.Κ.Α. για το ίδιο χρονικό διάστημα.
• Προϋπόθεση να είναι ενεργές σε εργασιακή σχέση κατά το χρόνο έναρξης της αποχής, λόγω, κυοφορίας ή λοχείας.

Ειδική άδεια

• Πρόκειται για άδεια που χορηγείται για διάστημα έξι μηνών και ξεκινάει μετά τη λήξη της άδειας κυοφορίας και λοχείας. Χορηγείται από τον εργοδότη, με την προϋπόθεση ότι η εργαζόμενη – έγκυος έχει ήδη λάβει την ετήσια άδεια που δικαιούται.
• Στην περίπτωση που η πρόσθετη εξάμηνη άδεια, ολοκληρώνεται ενώ έχει αλλάξει το ημερολογιακό έτος, τότε προηγείται η χορήγηση της κανονικής άδειας. Η ειδική άδεια ισούται με ποσό ίσο με τον κατώτατο μισθό και προκύπτει αναλογία του, εάν πρόκειται για περιπτώσεις μερικής ή εκ περιτροπής απασχόλησης.

Μειωμένο ωράριο εργασίας

1. Η εργαζόμενη μητέρα ή ο εργαζόμενος πατέρας, έχει το δικαίωμα να ζητήσει από τον εργοδότη να εργάζεται για 30 μήνες, μετά τη λήξη της άδειας λοχείας, με μειωμένο ωράριο.
2. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να αποχωρεί από την εργασία μία ώρα νωρίτερα ή να προσέρχεται στην εργασία μία ώρα αργότερα. Με σύμφωνη γνώμη μητέρας και εργοδότη, μπορεί να ισχύσει μειωμένο ωράριο κατά δύο ώρες την ημέρα, αλλά για 12 μήνες και μειωμένο ωράριο κατά μία ώρα, για τους επόμενους 6 μήνες.
3. Σημειώνεται ότι είναι άκυρη η οποιαδήποτε καταγγελία σύμβασης εργασίας της εργαζόμενης εγκύου έως και 18 μήνες μετά τον τοκετό.

Το διάστημα αυτό μπορεί να επιμηκυνθεί στις ειδικές περιπτώσεις όπου υπάρχει απουσία της εργαζόμενης λόγω ασθένειας που οφείλεται είτε στην κύηση, είτε στον τοκετό. Εάν ο εργοδότης επιδιώξει να απολύσει εργαζόμενη, η οποία θα προσκομίσει χαρτί εγκυμοσύνης, τότε η απόλυση θεωρείται άκυρη και η εν λόγω εργαζόμενη προστατεύεται από το νόμο για 18 μήνες μετά τον τοκετό.

Στις περιπτώσεις όπου η εργαζόμενη έχει σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου και πριν από τη λήξη της, μείνει έγκυος, τότε εάν λήξει η σύμβαση, δεν θεωρείται απόλυση, καταλήγει το "dikaiologitika.gr".

---