Ο συνδυασμός ρύπανσης και πανδημίας απειλεί Βαλκάνια και Αν. Ευρώπη

17.12.2020, 21:17

Σοβαρό κίνδυνο προσβολής του αναπνευστικού τους συστήματος αντιμετωπίζουν οι πολίτες κρατών των Βαλκανίων και της Αν. Ευρώπης τον φετινό χειμώνα, εξαιτίας της οξυμένης ατμοσφαιρικής ρύπανσης, η οποία διογκώθηκε την περίοδο της πανδημίας. Λόγω των κακών καιρικών συνθηκών, οι πολίτες αναγκάζονται να μείνουν περισσότερο χρόνο στο σπίτι τους, προκειμένου να προφυλαχθούν από το έντονο κρύο και τη διασπορά του ιού. Σημειώνεται ότι , με τα νοικοκυριά να καταναλώνουν με αυτόν τον τρόπο πολλαπλάσιες ποσότητες κάρβουνου και ξύλου για τη θέρμανσή τους.

Βαλκανικές χώρες όπως η Βοσνία και η Σερβία, Κροατία, αλλά και η Πολωνία, αντιμετωπίζουν διαχρονικά υψηλά επίπεδα ατμοσφαιρικής μόλυνσης από τη θέρμανση κατά τους χειμερινούς μήνες. Ο ΟΗΕ είχε προειδοποιήσει πριν από μερικά χρόνια, ότι οι άνθρωποι σε όλες τις μητροπόλεις των Δυτικών Βαλκανίων αντιμετωπίζουν ανησυχητικά επίπεδα ρύπανσης του αέρα, τα οποία έχουν επιπτώσεις στο προσδόκιμο ζωής τους. Πόσο μάλλον τώρα, που το πρόβλημα πολλαπλασιάζεται από τις μολύνσεις με Covid-19. 

Ειδικότερα, έχουν καταγραφεί χιλιάδες νέα ημερήσια περιστατικά στις περισσότερες χώρες της περιφέρειας αυτής. Ως αποτέλεσμα, τα νοσοκομεία είναι ασφυκτικά γεμάτα, ενώ πολλές κλινικές, αρμόδιες για την αντιμετώπιση και θεραπεία άλλων χρόνιων νοσημάτων και περιστατικών, έχουν μετατραπεί σε πτέρυγες υποδοχής κρουσμάτων Covid-19, μετατρέποντας το σύστημα υγείας σε μίας νόσου και οδηγώντας το κοντά στην ολική κατάρρευση.

«Δεχόμαστε πίεση από δύο μεριές αυτή τη στιγμή. Από τη μία (από τον κορονοϊό) και από την άλλη από τον μολυσμένο αέρα», σημειώνει ο Ίγκο Σπεκ, κάτοικος του Σεράγεβο, πρωτεύουσας τη Βοσνίας, πόλη που καταγράφει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην Ευρώπη. «Το νέφος είναι επικίνδυνο για τα παιδιά και ο κορονοϊός θέτει σε κίνδυνο τους γηραιότερους... ασκείται μεγάλη πίεση στους ανθρώπους και τις ζωές τους, εδώ αυτή τη στιγμή».

Πράγματι, σήμερα η πόλη του Σεράγεβο έχει σκεπαστεί από ένα πυκνό στρώμα νέφους, με τις αρχές να προειδοποιούν τις ευπαθείς ομάδες να μειώσουν την κινητική τους δραστηριότητα εκτός σπιτιού και τα σχολεία να μη βγάλουν τα παιδιά στο προαύλιο για διάλειμμα. Ο μολυσμένος αέρας έχει γίνει οργανικό στοιχείο της καθημερινότητας των κατοίκων, κατά τους χειμερινούς μήνες, σε μια πόλη 270.000 η οποία βρίσκεται σε μια στενή κοιλάδα περικυκλωμένη από βουνά, μην έχοντας στη διάθεσή της αρκετά μέσα και μέτρα αντιρύπανσης.

Τόσο η Βοσνία όσο και η πλειονότητα των Βαλκανίων, βασίζονται κυρίως στο κάρβουνο ως καύσιμο θέρμανσης. Τα παρωχημένα εργοστάσια ενέργειας που χρονολογούνται από τη σοβιετική εποχή των τότε λαϊκών δημοκρατιών -σήμερα Βοσνία και Σερβία- έχουν αφεθεί από τις κυβερνήσεις των τελευταίων δεκαετιών χωρίς σύγχρονα περιβαλλοντικά πρωτόκολλα και μέτρα λειτουργίας, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι να πραγματοποιούν την οικιακή θέρμανση με φθηνό κάρβουνο, ακόμη και σήμερα.

Επιπλέον, η διαδεδομένη χρήση παλιών και εξαιρετικά ρυπογόνων οχημάτων στην ευρύτερη φτωχοποιημένη περιοχή -πληγμένη από τις σφοδρές πολεμικές επεμβάσεις της δεκαετίας του 1990- εντείνει το πρόβλημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Σε αυτά έρχεται να προστεθεί και η κακή πολεοδομική διάταξη στις πόλεις του Σαράγιεβο και του Βελιγραδίου, στερώντας τις πυκνοκατοικημένες πόλεις από την ομαλή κυκλοφορία του αέρα και επαρκείς χώρους πρασίνου.

Σύμφωνα με τις τοπικές αρχές του Σεράγεβο, η πρόγνωση των επόμενων ημερών για νηνεμία σημαίνει ότι θα αυξηθούν οι ανθυγιεινές ουσίες στον αέρα. Το δημόσιο υγειονομικό ίδρυμα της πόλης απηύθυνε θερμή παράκληση για μείωση της έντασης στην οικιακή θέρμανση προκειμένου να μειωθεί η κατανάλωση κάρβουνου, καθώς και για πιο οικολογικές μετακινήσεις και συχνότερο καθαρισμό των δρόμων.

Την ίδια κατάσταση αντίκρισαν και οι κάτοικοι του Βελιγραδίου, ξυπνώντας σήμερα το πρωί με τη θέα πυκνού νέφους και άπνοιας στην ατμόσφαιρα της πόλης, ειδικά στα χαμηλότερα ύψη της. Ο Δήμος περιέγραψε τον αέρα ως «μολυσμένο» και κάλεσε τους πολίτες να περιορίσουν τις μετακινήσεις.

Έντονη ρύπανση και στην Πολωνία

Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η Πολωνία, μεγάλος παραγωγός και καταναλωτής κάρβουνου για την ενεργειακή επάρκειά της. Ειδικά οι νότιες βιομηχανικές και ανθρακοπαραγωγικές περιοχές σημείωσαν σοβαρή συγκέντρωση σωματιδίων σκόνης. Η χώρα μαστίζεται πάγια από το συγκεκριμένο φαινόμενο, το οποίο υποστηρίζεται από πολλούς πως ευθύνεται για υψηλό ποσοστό θανάτων κάθε χρόνο. Φυσικά, αυτό έχει επιδεινωθεί φέτος με την πανδημία. Έτσι, οι κάτοικοι της Πολωνίας θα αναμετρηθούν με τον τριπλό κίνδυνο του νέφους, της γρίπης και της Covid-19 αυτό τον επικίνδυνο χειμώνα, λένε οι ειδικοί. Χαρακτηριστικό είναι, ότι το νέφος ευνοεί τη ραγδαία εξάπλωση του κορονοϊού όχι μόνο λόγω των ατμοσφαιρικών συνθηκών που τον μεταδίδουν, αλλά και εξαιτίας της αποδυνάμωσης του αναπνευστικού συστήματος των ανθρώπων.