Όταν ο Παναγιώτης Γιαλένιος μου πρότεινε να αποκτήσω φωνή στο «ελεύθερο βήμα», όπως ονομάζει τις συνάξεις σαν κι αυτή, σκέφθηκα προς στιγμήν, πως δεν θα είχα να προσθέσω και πολλά αναφορικά με την κρίση και τον τρόπο αντιμετώπισής της από τα ΜΜΕ.

Τι θα μπορούσαμε άραγε να πούμε εμείς οι δημοσιογράφοι για την κρίση;

Είμαστε ενδεχομένως απλώς ένα κομμάτι της, όπως όλοι οι υπόλοιποι κλάδοι εργαζομένων και θα υποστούμε μαζί τους τις οικτρές συνέπειές της; Ή μήπως συγκαταλεγόμαστε μεταξύ των πρωταγωνιστών, ως διαμορφωτές τα κοινής γνώμης;

Είμαστε κατευθυνόμενοι και πληρωμένοι κονδυλοφόροι που επιτελούμε το έργο μας, ή μήπως αγωνιζόμαστε για την ανάδειξη κάθε άγνωστης πτυχής της οικονομικής λαίλαπας που έπληξε τους νεοέλληνες;

Μήπως τελικά είναι πραγματικότητα αυτό που μας καταλογίζει ο αντιεξουσιαστικός χώρος και μας κατηγορεί ως αλήτες και ρουφιάνους;

Κάποιοι που τώρα μας ακούνε, ίσως, υπομειδιούν ενδόμυχα. Εχουν όμως άραγε την πλήρη εικόνα ενός χώρου, ή απλώς τα συμπεράσματα προέρχονται από επιδερμικές αναλύσεις και εύπεπτους σιχτιρισμούς; Γιατί ο θυμόσοφος λαός λέει πως η μισή αλήθεια είναι χειρότερη και από το μεγαλύτερο ψέμα.

«Ολο τα ίδια και τα ίδια μας λέτε, σας βαρεθήκαμε. Είστε φερέφωνα της εξουσίας και επιτελείτε το έργο των αφεντικών σας». Και ποιος δεν έχει ακούσει αυτές τις φράσεις. Φράσεις βαριές, που όμως εκστομίζονται με περισσή ευκολία.

Καταγγελτικός λόγος με ιδιαίτερη απήχηση στις ημέρες μας, όπου ο λαϊκισμός καταλαμβάνει κάθε ελεύθερο πεδίο σκέψης.

Αν δεν είσαι με εμάς, είσαι με τους άλλους. Η απλουστευμένη όσο και επικίνδυνα δυσοίωνη θεώρηση των πραγμάτων.

Όλα τα παραπάνω δεν αποτελούν παρά αφορμές για έντονη συζήτηση. Γιατί θέλω να κεντρίσω με την τοποθέτησή μου το ενδιαφέρον, αλλά και να προκαλέσω τις αντιδράσεις σας.

Για να έχουμε μια πλήρη εικόνα της σημερινής κατάστασης των ΜΜΕ θα μου επιτρέψετε -χωρίς διάθεση να μακρηγορήσω- να σας μεταφέρω για λίγο πίσω στο παρελθόν. Στην περίοδο όπου έκανε τα πρώτα δειλά βήματά της η ιδιωτική ραδιοφωνία και τηλεόραση.

Γιατί μπορεί να την ονοματίσαμε «ελεύθερη ραδιοφωνία και τηλεόραση» κυρίως λόγω της απαγκίστρωσης ,μετά δεκαετίες, του βρόγχου των κρατικών επιβολών, αλλά δεν ήταν παρά κινήσεις ιδιωτών-επιχειρηματιών.

Και δεν αναφέρομαι στο πρώτο βήμα του «9,84», του ραδιοφωνικού σταθμού του Δήμου Αθηναίων, που έσπασε ουσιαστικά το κρατικό μονοπώλιο.

Οι τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί σταθμοί που στην συνέχεια άρχισαν να εκπέμπουν κατά εκατοντάδες, ποτέ δεν τέθηκαν κάτω από πραγματικό έλεγχο. Παρά μόνο βρίσκονταν κάτω από την δαμόκλειο σπάθη του ΕΣΡ, του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης το οποίο κατά το δοκούν μοίραζε πρόστιμα δεκάδων, ή και εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ, ακολουθώντας διαδικασίες που θύμιζαν στρατοδικείο σκοτεινών εποχών.

Σας μιλώ για τις άδειες λειτουργίας τους που ποτέ δεν έγιναν οριστικές. Πέρασαν 20 και πλέον χρόνια και ακόμη όλοι, μα όλοι, οι σταθμοί βρίσκονται υπό καθεστώς «προσωρινής άδειας λειτουργίας». Αυτό συνεπάγεται την άμεση εξάρτησή τους από την εκάστοτε εξουσία. Διότι με οιαδήποτε αφορμή η συχνότητα εκπομπής αφαιρείται μιας και είναι δημόσιο αγαθό και παραχωρείται στον επόμενο που αναμένει έχοντας αριθμό προτεραιότητας, όπως δηλαδή συμβαίνει όταν συνωστιζόμαστε στο τραπεζικό υποκατάστημα για να πληρώσουμε ένα από τα μυριάδες χαράτσια.

Αυτή είναι σκοτεινή πλευρά των λαμπερών ραδιοτηλεοπτικών μέσων, που δεν θέλησε ποτέ πραγματικά να φωτίσει καμιά κυβέρνηση. Επικαλούντο νόμους και διατάξεις που θα έθεταν σε εφαρμογή , αλλά εκείνο που έκαναν ήταν να κρατούν σε ιδιότυπη ομηρία τα ηλεκτρονικά ΜΜΕ, για να τα έχουν εύκολα χειραγωγήσιμα και πειθαρχημένα.

Παράλληλα φρόντιζαν με επιχορηγήσεις, θα τις ονόμαζα «θαλασσοδάνεια», να προσφέρουν το δόλωμα που θα τσιμπούσε ο κάθε ιδιοκτήτης ώστε να βρίσκεται μόνιμα πιασμένος από το αγκίστρι της εξάρτησης.

Υποτυπώδεις προϋποθέσεις λειτουργίας μέσου ενημέρωσης, ακόμη και για έκδοση εφημερίδας και τα χρήματα περίμεναν τον επίδοξο ιδιοκτήτη.

Για να αντιληφθείτε το μέγεθος της σπατάλης κονδυλίων, που σήμερα αναζητούμε με το φανάρι του Διογένη, θα σας διηγηθώ ένα περιστατικό. Βρισκόμουν σε δημοσιογραφικό συνέδριο στα Χανιά και ο τότε υπουργός επικρατείας, κυβερνητικός εκπρόσωπος, Γιώργος Πεταλωτής, μας ακούει με προσοχή έχοντας πριν μιλήσει για την σημαντική συνδρομή στην πορεία του τόπου των ΜΜΕ και τον αναντικατάστατο ρόλο των δημοσιογράφων και διάφορες ακόμη μεγαλοστομίες ανάλογου διαμετρήματος.

Ενώ παράλληλα γίνεται συζήτηση για τον υπερβολικά μεγάλο αριθμό ΜΜΕ και την ανεργία που άρχιζε να πλήττει τον κλάδο.

«Κύριε υπουργέ» , λέω στην τοποθέτησή μου, «ελέγξατε ποτέ την πορεία ενός μέσου από την ώρα που με χρήματα των φορολογουμένων το έχετε επιδοτήσει; Γιατί εάν μιλάμε για ανεργία, πρέπει να δούμε και τις αιτίες της. Γνωρίζετε πως ιδιοκτήτης εφημερίδας -στην επικράτεια της δικής μας Ενωσης Συντακτών- που λειτούργησε με αυτή την μέθοδο, έβαλε λουκέτο, πετώντας δεκάδες εργαζόμενους στο δρόμο, ενώ προϋπόθεση για να ενισχυθεί ήταν να διατηρήσει για ακόμη ένα χρόνο τις θέσεις εργασίας;».

Η απάντηση του κυρίου υπουργού; Μετά από μερικές στιγμές αμηχανίας, είπε: Μου χτυπάτε καμπανάκι. Καμπάνα υπερμεγέθης είναι , ανταπαντώ, αλλά θα έπρεπε να την ακούσετε καιρό πριν.

Η κατάληξη; Ακόμη το Κράτος αναζητεί τρόπο για να πάρει τα λεφτά του πίσω.

Μια ακόμη εικόνα γκρίζων αποχρώσεων για τον εκθαμβωτικό χώρο των ΜΜΕ.

Το αποτέλεσμα όλων των ανωτέρω, δεν ήταν παρά η ανεξέλεγκτη και άναρχη λειτουργία. Μέσα άλλαζαν χέρια εν μια νυκτί, υπό άγνωστες συμφωνίες και το μόνο που έβλεπε το φως ήταν οι απολύσεις. Αναχωρούσε και εξαφανιζόταν ο ένας επιχειρηματίας; Ερχόταν ο αντικαταστάτης του και με την λέξη «λυπάμαι», σκόρπιζε όνειρα, φιλοδοξίες διάθεσης για προσφορά.

Θα δώσω ένα στοιχείο που στο σινάφι μας είναι γνωστό. Εξαιτίας της παντελούς έλλειψης κανόνων δεκάδες μέσα πληροφόρησης ανέστειλαν την λειτουργία τους βγάζοντας στην ανεργία χιλιάδες συναδέλφους. Ξέρετε ότι το 70% περίπου των θέσεων στην Πάτρα, έχουν οριστικά χαθεί ακόμη και για ΜΜΕ που θεωρούντο μέχρι πρότινος κολοσσοί;

Όταν πριν 2-3 χρόνια οι τηλεοπτικοί σταθμοί λειτουργούσαν με το διπλάσιο ή και τριπλάσιο αριθμό εργαζομένων.

Όταν σήμερα απέμεινε μια χούφτα ραδιοφωνικών σταθμών που διατηρούν ειδησεογραφική πρωινή ζώνη.

Όταν ούτε οι μισές εφημερίδες δεν λειτουργούν πλέον και όσες συνεχίζουν έχουν μειώσει δραματικά το προσωπικό τους.

Δεν είναι μονάχα ο κλάδος που βιώνει τραγικές καταστάσεις, αλλά και οι πολίτες που πρέπει (αν δεν το έχουν ήδη αντιληφθεί) πόσο πλήττεται ο πλουραλισμός και το επίπεδο ενημέρωσή τους.

Γιατί θεωρώ πως κάθε αναστολή λειτουργίας ΜΜΕ είναι ισχυρό και ανυπολόγιστο χτύπημα στην πληροφόρηση του λαού.

Κυρίες και κύριοι,

σας μετέφερα αυθαίρετα στο παρελθόν για να αντιληφθείτε πως εάν το 2010 η χώρα εισήλθε στην απύθμενη περιπέτεια του ΔΝΤ, της Τρόϊκας, των δανειστών και γνωρίστηκε από κοντά με την παρέα της φράου Ανγκελα, η κρίση σε γραπτό και ηλεκτρονικό τύπο είχε πολύ ενωρίτερα την αφετηρία της.

Ο δημοσιογραφικός κόσμος έμεινε για μια ακόμη φορά μόνος να υπερασπίζεται το αυτονόητο δικαίωμα, της ελευθερίας της έκφρασης και της αξιοπρεπούς εργασίας, υπό συνθήκες που δεν παραπέμπουν σε ρωμαϊκή γαλέρα.

Η εύκολη λεία, ωστόσο, παραμένουν ο δημοσιογράφοι. Γιατί, δυστυχώς, εστιάζουμε στο δένδρο χάνοντας το δάσος. Βλέπουμε μια χούφτα τηλεαστέρες , που ίσως ακόμη παραμένουν μεταξύ των προνομιούχων, απολαμβάνοντας παχυλούς μισθούς και θεωρούμε την κάστα των δημοσιογράφων εργασιακά ρετιρέ και αργυρώνητους γραφιάδες.

Είναι η ίδια ισοπεδωτική λογική που επικρατεί και για τον ιατρικό κόσμο. Επειδή μερικοί επίορκοι φροντίζουν να θησαυρίζουν, εκμεταλλευόμενοι την ανάγκη του ασθενή για να ιαθεί, δεν συνεπάγεται πως κάθε υπηρέτης του Ιπποκράτη χρηματίζεται.

Εκτοξεύουμε αβίαστα το ανάθεμα, φθάνοντας μάλιστα στο σημείο να δηλώνουμε την ευαρέσκεια μας όποτε απεργούν. «Και μια ημέρα που θα ηρεμήσουμε και δεν θα βλέπουμε ειδήσεις να μαυρίσει η καρδιά μας», ακούγεται συχνά κατά την διάρκεια των κινητοποιήσεών μας.

Δεν θα κατηγορήσω κανέναν για ανάλογες ακραίες -κατά την ταπεινή μου άποψη- θέσεις. Εχει το αναφαίρετο δικαίωμα να τις εκφράζει, όπως έχουμε κι εμείς αντιστοίχως δικαίωμα να τις αντικρούουμε. Αλλωστε στην συνέχεια μπορούμε ίσως να μιλήσουμε αναλυτικότερα.

Ακόμη όμως κι αν αντιστεκόμαστε πεισματικά να δούμε το δάσος των χιλιάδων άνεργων, ανασφάλιστων, απλήρωτων συντακτών, δεν μπορεί να μην αναγνωρίσουμε στο καθένα το δικαίωμα να εκφράζει την άποψή του, είτε την υιοθετούμε, είτε την απορρίπτουμε.

Πόσοι γνωρίζουν άραγε πως επίσημα καταγραμμένους ανέργους, από τις Ενώσεις Συντακτών έχουμε περισσότερους από 800, όταν στα σωματεία μας είναι εγγεγραμμένοι περί τους 8.000. Σχεδόν ο ένας στους 8 είναι άνεργος. Και αναφερόμαστε μονάχα στα μέλη μας. Γιατί υπάρχουν και άλλοι τόσοι που για διάφορους λόγους δεν έχουν ενταχθεί στις Ενώσεις.

Είναι αδιανόητο επομένως να καταδικάζεται ένας ολόκληρος κλάδος στην απαξία και την περιφρόνηση. Να ακούγονται σκωπτικά σχόλια και να συνηγορούμε κρυφογελώντας όταν συνθήματα σαν τα προαναφερθέντα λερώνουν τοίχους, ή εκτοξεύονται σε πορείες.

Γιατί δυστυχώς σε εκπλήσσουν δυσάρεστα ακόμη και πρόσωπα που δεν το περιμένεις. Όταν αρνούνται φερ΄ειπείν, όπως μου συνέβη πρόσφατα, να συμπορευτούν μαζί σου σε έναν κοινό αγώνα διεκδίκησης, θεωρώντας πως αν γίνει συνοδοιπόρος δημοσιογράφου καταγράφεται στην συνείδηση της κοινωνίας ως τουλάχιστον υπόδουλος άνομων συμφερόντων.

Γιατί μετά από αγώνες δεκαετιών κατάφερε χωρίς ποτέ την συνδρομή του κράτους να δημιουργήσει ένα ασφαλιστικό ταμείο που θα μπορέσει να προσφέρει στα μέλη του μια αξιοπρεπή σύνταξη.

Στον δημοσιογράφο θα προστρέξει, όμως, λίγο αργότερα -και εκείνος δεν θα είναι αρνητικός γιατί δεν έχει το δικαίωμα- προκειμένου να ζητήσει την δημοσιοποίηση προβλήματος που απασχολεί τον περίγυρό του, την γειτονιά του, την συντεχνία του.

Στον ίδιο που θα αποταθεί -και με ευχαρίστηση θα το κάνει- για να πληροφορηθεί σε ποιο βαθμό τα επαχθή οικονομικά μέτρα θα επηρεάσουν την ζωή και την καθημερινότητά του.

Τελικά τι είμαστε άραγε; Το αναγκαίο κακό; Το πικρό φάρμακο που κλείνοντας την μύτη θα το πιούμε μη έχοντας άλλη επιλογή;

Αν συμβαίνει αυτό τότε να καταργήσουμε τα ΜΜΕ. Εφόσον υπάρχει άλλη εναλλακτική πρόταση. Γιατί πολλοί θα αναλογιστούν την συνδρομή του διαδικτύου στην ανεμπόδιστη και άνευ περιορισμών πληροφόρηση. Τα social media, τις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης. Το twitter. Το facebook. Ανταλλαγή πληροφοριών και αλληλοενημέρωση σε κλάσματα του δευτερολέπτου.

Τι χρειάζονται πλέον τα παραδοσιακά μέσα, με μια ταμπλέτα του ίντερνετ στο χέρι μαθαίνεις αν ο Ομπάμα επισκέφθηκε την Μιανμάρ, ή εάν οι ισραηλινοί άφησαν ζωντανό κανέναν παλαιστίνιο !

Εχετε αναλογιστεί όμως πόσο ελεύθερη είναι η διακίνηση της είδησης στον κυβερνοχώρο; Γιατί μην θεωρείτε τα πάντα δεδομένα, επειδή με το πάτημα ενός κουμπιού καταργούνται, τα σύνορα.

Πόσες φορές άραγε διαπιστώσατε την ανακρίβεια πληροφοριών που διέτρεξαν την επικράτεια σε ελάχιστο χρόνο και προκάλεσαν αναστάτωση. Πόσες φορές άραγε δεν διαβάσατε για την δήλωση κάποιου γνωστού ηθοποιού πως δεν ήταν αυτόχειρας, ούτε έστελνε μήνυμα έχοντας περάσει την Αχερουσία.

Ή μήπως ανήκουν στην σφαίρα της φαντασίας οι δημοσκοπήσεις που διαρρέουν τυχαία και δίνουν προβάδισμα στον τάδε πολιτικό οργανισμό, που στην συνέχεια από το αποτέλεσμα της κάλπης αποδεικνύεται ανακριβές.

Οι επονομαζόμενες «βόμβες» στο ίντερνετ, που σε ορισμένες χώρες αποτελούν συνήθη πρακτική, εκεί αποσκοπούν. Στην δημιουργία στιγμιαίων εντυπώσεων, ικανών ωστόσο να αλλοιώσουν ακόμη και την λαϊκή ετυμηγορία.

Στην χώρα μας ακόμη βρίσκονται σε εμβρυακή μορφή, αλλά πάντοτε ακολουθείται η πεπατημένη των προηγμένων σε ανάλογες τεχνολογικές εξελίξεις χωρών.

Θα αναρωτηθείτε βεβαίως γιατί στέκομαι μόνο στα αρνητικά του διαδικτύου, ενδεχομένως θα πείτε, για να υπερασπιστώ την παραδοσιακή μορφή ενημέρωσης.

Όχι δεν είναι αυτός ο στόχος μου. Σκοπός μου είναι να δείτε κάθε πλευρά του κόσμου της ειδησεογραφίας, για να έχετε πλήρη άποψη.

Διότι τον Πρετεντέρη, τον Τσίμα, τον Παπαχελά, την Στάη, τους βλέπεις στο βραδινό δελτίο ειδήσεων και κρίνεις από τις τοποθετήσεις τους εάν υποκρύπτουν σκοπιμότητα οι άποψή τους. Και εν τοιαύτη περιπτώσει μπορείς ν' αλλάξεις σταθμό, αποκλείοντάς τους από την ενημέρωσή σου.

Η ανώνυμη πληροφορία, όμως, που θα διαχυθεί εσκεμμένα θα σε παραπληροφορήσει επανειλημμένως και μπορεί να μην προέρχεται καν από δημοσιογράφο.

Οι κίνδυνοι της ανωνυμίας του διαδικτύου είναι πάμπολλοι και δεν θα σταθώ περισσότερο. Θα σημειώσω ωστόσο πως και πάλι η Πολιτεία ακολουθεί ασθμαίνοντας τις εξελίξεις. Δεν υπάρχει ακόμη νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας έως και των επίσημων ειδησεογραφικών ιστοσελίδων.

Και μην συγχέεται τις προσωπικές ιστοσελίδες με τα portal. Αναζητάτε εκεί την ενημέρωσή σας και αυτοί που σας την προσφέρουν είναι ανασφάλιστοι, χωρίς την δυνατότητα να ενταχθούν στο ταμείο του κλάδου τους.

Γιατί όταν μετά 22 χρόνια δεν λύσαμε το ζήτημα των οριστικών αδειών των ραδιοτηλεοπτικών μέσων μην γινόμαστε υπερβολικοί και απαιτούμε να συμβεί τόσο σύντομα για το ίντερνετ.

Κυρίες και κύριοι,

αυτές είναι οι συνθήκες κάτω από τις οποίες παρέχουμε σήμερα ενημέρωση.

Και για να μην στρουθοκαμηλίζουμε, είναι γεγονός. Ναι ασκούνται πολύμορφες πιέσεις. Κάτω από την έμμεση ή άμεση απειλή της απόλυσης στην μνημονιακή Ελλάδα που ζούμε, ο δημοσιογράφος γίνει ευάλωτος, τρωτός μένει ανυπεράσπιστος, στον καθένα που για ιδιοτελείς λόγους θα τον προσεγγίσει. Παρά την θέλησή του θα αποδεχθεί καταστάσεις για να παραμείνει στον χώρο. Γιατί θα παλέψει κι αυτός όπως όλοι οι εργαζόμενοι να προσφέρει στην φαμίλια του μια στοιχειώδη διαβίωση.

Επουδενί, όμως, αυτό σημαίνει πως έχει απολέσει κάθε δύναμη αντίστασης. Το αντίθετο, τον χαλυβδώνει, τον ατσαλώνει κάθε προσπάθεια υποβολής στο έργο του.

Ουτοπίες θα σκεφτείτε και ονειρικές καταστάσεις σε εφιαλτικές περιόδους. Δεν σας αδικώ.

Είναι η σκέψη καθενός. Όμως η αγωνία για την πληροφόρηση, το να αφουγκράζεσαι καθημερινά την χειμαζόμενη κοινωνία, σε οπλίζουν με δύναμη γιατί κάθε βράδυ που θα επιστρέψεις σπίτι για να ξαποστάσεις από τoν κάματο της ημέρας θα δώσεις μάχη με την συνείδησή σου και το αέναο ερώτημα θα σε κυνηγά σαν ερινύα: Μπόρεσες και σήμερα να σταθείς στο ύψος σου και να συντροφέψεις τον ανυπεράσπιστο πολίτη που περιμένει η δική σου φωνή να είναι δυνατότερη από την αδύναμη δική του.

Αυτό μονάχα μπορούμε να υποσχεθούμε στους αναγνώστες, τους τηλεθεατές, τους ακροατές. Πως θα σταθούμε δίπλα τους και θα αγωνιστούμε μαζί τους. Γιατί είμαστε κομμάτι της κοινωνίας. Σ΄ αυτήν ανήκουμε και σ΄ αυτήν απολογούμαστε.

Πολλοί ρωτούν τους ανθρώπους των ΜΜΕ τι θα γίνει , πως θα αντιμετωπίσουμε την κρίση, που θα πάει αυτή η κατάσταση, υπάρχει μέλλον, υπάρχει ελπίδα;

Κανείς δυστυχώς δεν μπορεί να απαντήσει με βεβαιότητα για το οτιδήποτε σε δίσεκτες εποχές. Εμείς μονάχα ένα μπορούμε να πούμε και δεν κουραζόμαστε να επαναλαμβάνουμε, πως με όποιες ισχνές δυνάμεις διαθέτουμε δεν θα αφήσουμε τον ανήμπορο στην τύχη του. Θα είμαστε το αποκούμπι του δοκιμαζόμενου συμπολίτη. Θα καταγράφουμε και θα δημοσιοποιούμε όσα σαθρά μεταφέρει ακόμη μαζί της η κρατική μηχανή. Θα καταγγέλλουμε την διαφθορά σε κάθε επίπεδο όπου κι αν την συναντούμε.

Γιατί μην λησμονούμε -και κλείνω μ' αυτό- πως οποιαδήποτε αποκάλυψη, σκάνδαλο, αλισβερίσι, παρανομία, είδε το φως ήταν προϊόν δημοσιογραφικής έρευνας.